حیاط مدرسه همیشه بهترین خاطره دانش آموزان را رقم می زند. این محیط بدون سقف، نه تنها برای زنگ تفریح و زنگ ورزش کاربرد دارد، بلکه معلمان پرورشی بخشی از مباحث درسیشان را در آنجا به دانش آموزان آموزش می دهند، محیطی برای سر و کول هم پریدن دانش آموزان است، تعدادی از دانش آموزان هم همواره با دویدن بی وقفه در این محیط ، نفسگیری اشان را اندازه می گیرند و مهم تر از همه حیاط مدرسه محیط تخلیه انرژی دانش آموزان در زمانی است که معلم به هر علتی غیبت دارد. به خاطر همه اینهاست که گوشه و کنار حیاط مدرسه از صف صبحگاهی گرفته تا صف بوفه و دستشویی برای هر دانش آموزی پر از خاطره می شود.
بر اساس آمارهای رسمی دستکم ۱۲۰ هزار دانش آموز مازندرانی در مدارس غیرانتفاعی درس می خوانند، مدارسی که باز هم به گفته مسئولان ۸۰ درصدشان فاقد استاندارد برای کاربری محیط آموزشی هستند و مهم ترین نقص استانداردیشان هم نداشتن حیاط و دیگر امکانات جنبی است، به عبارتی وقتی که از در این مدارس وارد می شوید، کلاس درس رو به روی شماست و دیگر از آن خاطرات و تحرکات قدیم خبری نیست.
استان مازندران دارای ۵۳۶ هزار دانش آموز است که در چهار هزار و ۴۸۰ مدرسه دولتی و غیردولتی تحصیل می کنند و هر ساله به خاطر تبلیغات گسترده و چشم هم چشمی شهروندان بر تعداد دانش آموزان این مدارس افزوده می شود.
در اثبات ادعای استقبال بالای مردم مازندران نسبت به دیگر استانهای کشور از مدارس غیردولتی همین بس که میانگین پوشش تحصیلی مدارس غیرانتفاعی در کشور ۱۳.۵ درصد است که این رقم در مازندران ۲۲ درصد می باشد و مازندران پس از تهران رتبه دوم در پوشش تحصیلی مدارس غیردولتی را دارد.
در حالی پوشش تحصیلی مدارس غیر انتفاعی در مازندران ۲۲درصد است که این نوع مدارس در این استان تقریبا ۱۵ درصد از کل مدارس مازندران را شامل می شود که خود این تفاوت به نوعی نشان دهنده تنگ تر بودن فضای این مدارس است.این در حالی است که در حالت عمومی نیز بیشتر دانش آموزان مازندرانی در حالی شبانه روز خود را با کمترین میزان تحرک بدنی و فعالیت ورزشی سپری می کنند که بر اساس داده های رسمی و شاخص های سلامت وزارت بهداشت ، جزو چاق ترین کودکان کشور به شمار می روند .
همچنین گزارش های رسمی وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی نشان می دهد که بیش از ۲۰ درصد از کودکان ایرانی دچار اضافه وزن هستند و در این میان استان مازندران با ۲۵ درصد رتبه نخست را دارد که بیش از هر جائی در مدارس خودنمائی می کند و هر روز بر تعداد دانش آموزان تپل اضافه می شود.
معلم خوب، تنها داشته مدارس غیرانتفاعی
اما جذابیت مدارس غیردولتی چیست که والدین مازندرانی به بهای قربانی کردن تحرک و شادی و نشاد فرزندان خود اینچنین از آن استقبال و برای تحصیل فرزندانشان پافشاری می کنند؟
خاطره خیری مادر یکی از دانش اموزان آملی به خبرنگار ایرنا گفت: مهم ترین دلیل استقبال والدین از مدارس غیر دولتی معلمان معروف و باسواد انها است که وقت بیشتری برای دانش اموز می گذارند.
وی افزود: حق والدین است که نگران آینده تحصیلی دانش‌آموز خود باشند و مدارس دولتی خواسته والدین را برآورده نمی کنند.
به گفته این مادر، کیفیت تدریس در مدارس غیر انتفاعی بسیار بالا تر از مدارس دولتی است و بهترین معلمان هر شهر در مدارس غیر انتفاعی تدریس می کنند.
خیری همچنین گفت: در مدارس غیر انتفاعی به واسطه اینکه پول هزینه می کنید می توانید مطالبه گر باشید اما در مدارس دولتی چنین حقی را برای والدین قائل نیستند.
وی اظهار داشت: می توانم برای تحرک پسرم را به شهر بازی ببرم و برای خوشحال کردنش بازی کامپوتری نیز خریدم ، اما نمی توانم با موضوع درس و مدرسه به این سادگی برخورد کرد.
خبرنگار ایرنا از دستکم والدین ۱۰ دانش آموز در باره علت تمایل بیش از حد برای تحصیل فرزندانشان در مدارس غیرانتفاعی پرسش کرد و تقربا همه آنها موارد مشابه را عنوان کردند؛ یعنی جذب معلمان خوب و با کیفیت و پاسخگویی به مطالبه گری والدین و جالب این که تاکید داشتند که برای انتخاب مدرسه این موارد در اولویتشان قرار دارد و شادی و نشاط بچه هایشان را در مدرسه جست و جو نمی کنند چون باید مسایل درسی و آموزشی را قربانی کنند.
گفت و گو با والدین نشان داد آنها به واسطه اینکه می خواهند فرزندانشان در مدارس غیر انتفاعی بهتر درس بخوانند و اینکه فضای کاذبی ایجاد شده که معلمان مدارس غیردولتی بهتر از معلمان دولتی هستند از تحرک و شادی فرزندانشان چشم پوشی می کنند تا در مدارس غیر دولتی درس بخوانند و به زبان ساده تر شادی و تحرک فرزندانشان را قربانی تحصیل با نمره بهتر می کنند.
۸۹ درصد غیراستاندارد
معاون آموزش و پرورش هم به خبرنگار ایرنا گفت: از تعداد ۷۹۸ مدرسه غیر انتفاعی مازندران ۸۹ درصد آن از استاندارد فضای آموزشی برخوردار نستند و صرفا کاربرد مسکونی دارند.
اسفندیار نظری افزود: این استانداردسازی شامل فضای آموزشی کافی، چینش کلاس های درس، ساختار آموزشی ساختمان، امکانات لازم مربوط به فضای آموزشی و در دسترس بودن و ایمن بودن ساختمان است. البته نباید انتظار دیگری داشت زیرا آمارهای آموزش و پرورش نشان می دهد ۷۵ درصد از مدارس غیر انتفاعی استیجاری هستند.
وی گفت: اما باید به این آمار آموزش و پرورش نیز شک کرد زیرا پیش از این اداره مشارکت‌های مردمی و توسعه مدارس غیر انتفاعی آموزش و پرورش مازندران گفته بود که "تقریبا بیش از ۹۰ مدارس غیر انتفاعی استان در خانه های مسکونی که به مدرسه تبدیل شدند ، فعالیت می کنند."
باورهای اشتباه و تبلیغات تجاری
معاون آموزش و پرورش مازندران این باور را که معلمان خوب فقط در مدارس غیر انتفاعی تدریس می کنند، اشتباه دانست و افزود: اتفاقا آزموده ترین معلمان و با سابقه ترین آنها در مدارس دولتی تدریس می کنند و آموزش و پرورش هیچ تفاوتی برای توزیع معلمان قائل نیست.
نظری شایعات پیرامون کیفیت تحصیلی در مدارس غیر دولتی را تبلیغات بی اساس برای کسب درآمد از والدین عنوان کرد و گفت: تخریب کیفیت مدارس دولتی و سیاه نمایی درباره این مدارس ناشی از چشم هم چشمی والدین و استفاده برخی از این فضا برای تبلیغ مدارس غیر دولتی است تا آنها را بالاتر نشان دهند.
وی با اشاره به اینکه کیفیت آموزشی در مدارس دولتی و غیر دولتی تقریبا به یک اندازه است، افزود: تفاوت فقط در میزان پولی که می دهید است.
به گفته معاون آموزش و پرورش مازندران ، اما در بحث فضای پرورشی و همچنین تحرکات و نشاط دانش آموزی ، کیفیت مدارس دولتی با غیر دولتی قابل مقایسه نیست و عملا مدارس دولتی در فقر به سر می برند.
دست بسته آموزش و پرورش
نظری در مورد راهکار حل مشکلات هم گفت: البته راهکاری وجود ندارد زیرا فضای آموزشی دولتی در مازندران آنقدر نیست که بگوییم از تمامی دانش اموزان مازندران در مدرسه دولتی پذیرایی کنیم.
وی با بیان اینکه توسعه فضای آموزشی دولتی نتوانست در استان مازندران جوابگو میزان دانش آموزان باشد ، افزود: متاسفانه ما نیازمند مدارس غیر دولتی هستیم و با تعطیل شدن آن تقریبا یک پنجم دانش آموزان استان باید خانه نشین و یا در مدارس دولتی به زور جا شوند.
معاون آموزش و پرورش مازندران همچنین گفت: مدارس دولتی در حال حاضر نیز با محدودیت فضای آموزشی و پرورشی مواجه هستند که این مسئله عملا دست ما را بسته است.
توقف رشد عاطفی و اجتماعی
یک کارشناس آموزشی هم گفت: ما در مدرسه به دنبال رشد اجتماعی، عقلانی، عاطفی نوجوانان هستیم که جنبه‌های مستتر در آموزش های مختلف است.
صدیقه خسروانی افزود: وقتی دانش آموزان در حیاط مدرسه بازی می کنند رشد اجتماعی در حال شکل گیری است به علاوه در همان حیاط مدرسه رشد عاطفی در حال رخ دادن است.
وی توضیح داد: انسان یک موجود اجتماعی است و نوجوانان از یکدیگر یاد می گیرند و این در حالی است که محوطه حیاط برخی مدارس غیر انتفاعی این ظرفیت را ندارد که دانش آموزان به راحتی بتوانند در آن رفتارهای دانش آموزی خود را بروز دهند.
این کارشناس آموزشی تاکید کرد: برخلاف اعتقاد رایج والدین کیفیت آموزشی نیز در مدارس غیرانتفاعی در حد حرف و تبلیغ بالاست و به دانش آموز به صورت تئوری آموزش داده می شود به همین دلیل در بسیاری از مدارس غیرانتفاعی نمره فروشی باب شده است.
این کارشناس ادامه داد: اگر شیطتنت و بازیگوشی را ملاک تحرک و نشاط قرار دهیم ، خواهیم دید که در مدرسه های غیر انتفاعی دانش آموزان بیشتر به بازی های فردی مانند سرگرمی های الکترونیک روی می آورند و کمتر اهل ورزش و یا بازی گروهی هستند.
به گفته خسروانی حتی به واسطه سرگرمی فردی در آینده این دسته از دانش آموزان در رویارویی با فرصت های شغلی و فعالیت های اجتماعی که نیازمند کار گروهی است با مشکلات متعدد برخورد خواهند کرد و نظرات و رفتارهای مخالف خود را درک و تحمل نمی کنند.
وی همچنین گفت: از طرفی باید شرایط آوزش و پرورش را نیز درک کنیم و در واقعیت خواهیم دید که فضای آموزشی دولتی جوابگوی تعداد دانش آموزان نیست و آموزش و پرورش مجبور است بخشی از جامعه هدف خود را به مدارس غیر انتفاعی هدایت یا تشویق کند.
این کارشناس در پایان گفت: با وجود اینکه نگاه کارشناسی مدارس دولتی و غیر انتفاعی را که از فضای آموزشی و پرورشی مناسب برخوردار هستند، تایید می کند، اما گویا هیچ راه فراری نیست تا برخی دانش آموزان در این مسیر قربانی شوند.