«پیرمحمد ملازهی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با اشاره به اظهارات سخنگوی دفتر سیاسی طالبان مبنی بر به توافق رسیدن طالبان و آمریکا و احتمال امضای توافقنامه صلح تا پایان سال میلادی گفت: در این توافق باید نیاز ترامپ به یک توافق و از سوی دیگر جمع‌بندی طالبان نسبت به روند تحولات افغانستان را مد نظر قرار داد.
وی با بیان اینکه ترامپ در عرصه سیاست خارجی با مشکلات جدی روبه‌رو است و نیاز دارد با کشور یا جریانی به توافق برسد، اظهار داشت: سه منطقه وجود دارد که اگر ترامپ بتواند با آنها به توافق برسد، این توافق پیروزی ترامپ را افزایش می‌دهد؛ ایران، کره شمالی و افغانستان. شانس به توافق رسیدن ترامپ در دو مورد اول یعنی ایران و کره شمالی اندک است اما مورد دیگر توافق با طالبان در افغانستان ترامپ شانس بیشتری دارد.
طالبان به این نتیجه رسیده که از طریق نظامی نمی‌تواند قدرت را در افغانستان به دست بگیرد
این کارشناس مسائل افغانستان ادامه داد: ترامپ برای رسیدن به توافق با طالبان از مدت‌ها قبل زمینه‌چینی کرده بود و حتی زلمای خلیل‌زاد، سفیر پیشین این کشور در کابل را که اصالتا افغانستانی است، به نمایندگی ویژه خود در امور افغانستان منسوب کرده بود و اکنون هم طالبان و آمریکا در حال رسیدن به توافق نهایی در پی گفت‌وگوهای میان خلیل‌زاد و ملا احمد برادر هستند.
ملازهی با بیان اینکه طالبان به این نتیجه رسیده که از طریق قدرت نظامی نمی‌تواند قدرت را در افغانستان به دست بگیرد، تصریح کرد: آنها بیش از ۱۸ سال است که با آمریکا، ناتو و ارتش افغانستان در حال ستیز هستند. طالبان هرچند بر بخش‌هایی از افغانستان سیطره دارند اما نتوانسته‌اند همه قدرت را در اختیار بگیرند و به نظر می‌رسد خلیل‌زاد در گفت‌وگوهایی که با طالبان داشته، آنها را قانع کرده که دست از اقدامات نظامی برداشته و با تشکیل یک حزب سیاسی به قدرت برگردند.
وی با بیان اینکه هنوز جزییات توافق میان طالبان و آمریکا مشخص نیست، به اختلافات آمریکا و طالبان اشاره کرد و گفت: یک مورد درخصوص پایگاه‌های آمریکا و ادامه حضور نظامیان این کشور در افغانستان است. طالبان همواره تاکید کرده که باید همه پایگاه‌های نظامی برچیده و تمامی نیروهای نظامی آمریکا از این کشور خارج شوند در حالی که به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها خواهان حفظ حدود شش هزار نظامی و استقرار چند پایگاه نظامی در افغانستان هستند.
بعید است طالبان به حداقل اکتفا کند
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی مسئله اختلافی دیگر را آتش بس در افغانستان عنوان کرد و افزود: طالبان حاضر به آتش‌بس با آمریکا شده است و نه دولت افغانستان. طالبان دولت کابل را دولت دست‌نشانده آمریکا می‌داند و به همین خاطر، حاضر به مذاکره با آنها نبود. اینک انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان برگزار شده و دولت وحدت ملی دیر یا زود کارش به پایان می‌رسد و دولت جدید بر سرکار می‌آید که فرصت خوبی برای آتش بس و آغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی میان دولت و طالبان است.
ملازهی با بیان اینکه براساس توافق طالبان و آمریکا، طالبان دست از جنگ برداشته و به گروهی سیاسی تبدیل می‌شود، عنوان کرد: در این چارچوب، طالبان از طریق مبارزات سیاسی و انتخابات به قدرت می‌رسد. حال اینکه چه زمانی به قدرت برسد و تا چه اندازه به قدرت رسیدن اکتفا کند، مسئله دیگری است که بعید است به حداقل اکتفا کند.
وی ادامه داد: طالبان ایدئولوژیک و انحصارطلب بوده و خواهان همه قدرت هستند. این مسئله برخلاف توافق «بن» میان گروه‌های افغانی است و معلوم نیست جریان‌های دیگر مانند ائتلاف شمال – که از قبل با آنها دشمنی دیرینه دارند – این مسئله را بپذیرند.
شرایط به زیان عبدالله است
این پژوهشگر مسائل شبه قاره درباره آخرین وضعیت اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان یادآور شد: انتخابات در افغانستان با حداقل شرکت‌کننده برگزار شد. یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر در انتخابات شرکت کردند که در بین‌آن هم ۳۰۰ هزار رای مشکوک وجود دارد. از سوی دیگر عبدالله عبدالله معتقد است این آرا پس از پایان رای‌دهی اخذ شده و تقلبی است در حالی که اشرف غنی بر صحت آنها تاکید دارد.
ملازهی با اشاره به اینکه کمیسیون مستقل انتخابات تا به امروز نسبت به اعلام نتایج انتخابات تعلل کرده است، بیان کرد: به نظر می‌رسد کمیسیون مستقل انتخابات این ۳۰۰ هزار رای را پذیرفته است. اگر این آرا رد و پذیرفته نشود، عبدالله عبدالله پیروز انتخابات است ولی اگر مورد پذیرش قرار گیرد، اشرف غنی مجددا رئیس‌جمهور می‌شود. اکنون شرایط به زیان عبدالله است و کمیسیون انتخابات دیر یا زود اشرف غنی را پیروز انتخابات اعلام می‌کند.
وی با بیان اینکه عبدالله تا به امروز نسبت به این روند مقاومت کرده است ولی روندهای پشت پرده‌ای وجود دارد که به ضرر اوست، گفت: از یکسو، دیدارهایی میان سرور دانش، نماینده اشرف غنی با ژنرال دوستم انجام شده و تلاش می‌شود ژنرال دوستم را به طرف اشرف غنی بکشند. همچنین عطامحمد نور اخیرا مواضعی اتخاذ کرده که حاکی از توافق پشت پرده با اشرف غنی است.
طالبان با اشرف غنی مشکل کمتری دارد
این کارشناس مسائل افغانستان افزود: اگر اشرف غنی پیروز انتخابات شود، طالبان هم با اشرف غنی مشکل کمتری دارد چراکه طالبان، عبدالله را تاجیک و متعلق به جریان شمال می‌داند که مشکل دیرینه ای باهم دارند. در این چارچوب، اشرف غنی احتمالا رئیس‌جمهور می‌شود و آمریکا هم از او حمایت می‌کند.
ملازهی درباره سناریوهای مطرح شده برای خروج از بن بست و احتمال مجدد تقسیم قدرت میان عبدالله عبدالله و اشرف غنی اظهار داشت: یک سناریو که آمریکایی‌ها داده‌اند، تشکیل دولت موقت ۱۸ ماهه است که طی آن دولت با طالبان مذاکره کند و پس از توافق با طالبان، انتخابات ریاست جمهوری با مشارکت تمامی گروه‌ها برگزار شود. سناریو دیگر، مصالحه میان اشرف غنی و عبدالله و تقسیم قدرت میان آن دو است. شاید هم به عطا محمد نور این وعده را داده باشند که جای عبدالله را بگیرد و رئیس اجرایی دولت شود.
وی درباره موضع دولت وحدت ملی به توافق آمریکا و طالبان تصریح کرد: دولت تا به امروز این موضع را داشته است که دولت در مذاکرات آمریکا و طالبان دور زده شده و نقشی ندارد اما دولت فعلی کارش به پایان رسیده و دیر یا زود خواهد رفت. دولت جدید هم هر کسی باشد، با آمریکا هماهنگ خواهد شد و طالبان را در قدرت شریک خواهد کرد.
سفر هیات طالبان به تهران برای اعتمادآفرینی بود
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره سفر رئیس دفتر سیاسی طالبان با تهران هم خاطرنشان کرد: دو جریان و روند گفت‌وگو با طالبان وجود دارد؛ مسکو و دوحه. جریان دوحه میان طالبان و آمریکا است اما در روند مسکو، همسایگان افغانستان، قدرت‌های موثر منطقه‌ای و روسیه حضور دارند. ابتکار مسکو و دوحه با یکدیگر هماهنگ نیستند. علاوه بر این روس‌ها هم در روند مسکو منافع و محاسبات خود را دارند و اگر منافع‌شان تامین شود، نسبت به توافق دوحه سخت‌گیری نمی‌کنند.
ملازهی اضافه کرد: هیات سیاسی طالبان، ابتدا به تهران و سپس به مسکو و پکن رفت. این سفر برای آن بود که طالبان به ایران و همچنین روسیه و چین این اطمینان را بدهد ما متوجه منافع و نقش شما هستیم و نمی‌خواهیم منافع شما را تضییع کنیم. در واقع، این سفر برای اعتمادآفرینی بود.
وی با بیان اینکه طالبان اگر شریک قدرت شود یا به قدرت برسد، روند تحولات افغانستان متفاوت از قبل خواهد بود، ابراز داشت: این مسئله به معنای آن خواهد بود که طالبان تنها با آمریکا یا عربستان و امارات رابطه نخواهد داشت بلکه با ایران، چین و روسیه و غرب هم دارای رابطه بوده و می‌خواهد به روابطش توازن ببخشد.
ایران با طالبان ایدئولوژیک برخورد کند، بازنده روند تحولات افغانستان خواهد بود
این پژوهشگر مسائل شبه قاره با بیان اینکه به نظر می‌رسد آمریکا در حال سرمایه‌گذاری بر داعش در افغانستان است، عنوان کرد: آمریکایی‌ها می‌خواهند نیروهای افراطی طالبان را جذب داعش کنند و مسائل‌شان را از طریق داعش پیش ببرند. اگر توافق با طالبان هم نهایی شود، قدرت نظامی‌شان جذب در ارتش افغانستان شده و خود به یک حزب سیاسی تبدیل می‌شوند.
ملازهی با تاکید بر اینکه ایران باید مراقبت جدی نسبت به روند توافق طالبان و آمریکا داشته باشد، یادآور شد: ایران باید تعادلی میان منافع ملی با رویکردها و منافع ایدئولوژیک برقرار کند چراکه اگر بخواهد همچنان ایدئولوژیک با طالبان برخورد کند، از بازندگان روند توافق طالبان و بازگشت آنها به قدرت خواهد بود.