دونالد ترامپ چند روز پیش به اعمال محدودیت‌های تجاری علیه برزیل و آرژانتین اشاره کرد و در توئیترش نوشت: برزیل و آرژانتین ناظر بر کاهش ارزش بسیار زیاد پول خود بوده‌اند که برای کشاورزان ما خوب نیست؛ بنابراین از اکنون تعرفه‌های فولاد و آلومینیوم وارداتی از آن کشورها به آمریکا، از سرگرفته خواهد شد.
این اظهارات ترامپ با واکنش و تعجب « ژائیر بولسونارو » رئیس جمهوری برزیل همراه شده که همواره به دنبال پیروی از سیاست های ترامپ بوده است. تعجب بیشتر در میان مقام‌های برزیلی بیشتر مشهود بوده و کارشناسان معتقدند رئیس‌جمهوری آمریکا در مسیر جنگ تجاری علیه کشورها، دوست و دشمن نمی‌شناسد و منافع کشورش را به هر چیزی ترجیح می‌دهد.
دولت آرژانتین که یک رئیس‌جمهوری چپگرای جدید را به خود می‌بیند، نیز با ابراز نارضایتی از این تهدید ترامپ اعلام کرده، در این مسیر برای از میان براشته شدن چالش‌ها، تدابیر جدیدی را اتخاذ خواهد کرد.
براین اساس دولت بوئنوس‌آیرس به برزیل پیشنهاد داده دو کشور پاسخی مشترک به این تصمیم ترامپ بدهند.
« دانته سیسا » وزارت کار و تولید آرژانتین نیز در بیانیه‌ای با اعلام اینکه از واشنگتن خواسته در مورد این مساله شفاف‌سازی کند، تاکید کرده این تصمیم بدون شک به صادرات آرژانتین لطمه وارد می‌کند؛ براین اساس به دنبال اقدام مشترک با برزیل در مورد این تهدید ترامپ است.
سیسا همچنین اعلام کرد که دولت این کشور مذاکرات با آمریکا را برای دریافت جزئیات بیشتر این تصمیم آغاز کرده است. وی افزود: این یک اقدام غیرمنتظره برای ما و دولت برزیل محسوب می‌شود.
جنگ تجاری آمریکا علیه دو اقتصاد مهم آمریکای لاتین
هر چند تهدید ترامپ به اعمال تعرفه بر چند کالای واراداتی، به شدتِ تعرفه‌های واشنگتن بر برخی کالاهای وارداتی از چند کشور از جمله چین نیست اما این تصمیم می‌تواند دیدگاه برزیل و آرژانتین را نسبت به دولت ترامپ به ویژه دولت بولسونارو تغییر داده و در مسیر روابط دو کشور با آمریکا تاثیر منفی بگذارد؛ آن هم در حالی که مقام‌های آمریکا از جمله شماری از مشاوران اقتصادی ترامپ به تازگی با دولتمردان اقتصادی برزیل در مورد توسعه روابط دوجانبه مذاکره کرده‌اند.
به گفته کارشناسان، اعمال این تعرفه ها بر کالاهای برزیلی در این دوره زمانی نه تنها توجیه اقتصادی ندارد بلکه می تواند هزینه‌های اقتصادی بی‌موردی به ویژه برای برزیل به دنبال داشته باشد؛ آن هم در زمانی که اقتصاد این کشور منطقه آمریکای جنوبی حال خوشی ندارد. از سوی دیگر، این تعرفه‌ها می‌تواند اعتبار واشنگتن نزد مقام‌های برزیل و آرژانتین را زیرسئوال ببرد. این تصمیم ترامپ نشانه‌ای از سیاست تجاری نادرست او در مسیر روابط اقتصادی با جامعه جهانی توصیف شده است.
برخی نیز معتقدند که این تصمیم ترامپ فشاری به برزیل و آرژانتین برای تجدیدنظر در صادرات محصولات کشاورزی به چین با هدف تحت فشار قرار دادن پکن در مسیر جنگ تجاری واشنگتن است.
کارشناسان بر این باورند که ترامپ نگران صادرات رو به رشد محصولات برزیل و آرژانتین به چین است. ترامپ با سیاست‌هایش ائتلاف‌ها میان آمریکا با برخی کشورها از جمله برزیل را تضعیف کرده و هزینه‌های اقتصادی بیشتر را برای هم‌پیمانانش به بار آورده است.
اعمال تعرفه ها بر چند کالای وارداتی برزیل و آرژانتین، خطراتی همچون کاهش بیشتر ارزش واحد پولی دو کشور و همچنین آسیب دیدن صادرات آنها را به همراه خواهد داشت.
بسیاری از تولیدکنندگان در برزیل اعلام کرده‌اند که این تصمیم ترامپ مغایر با روابط اقتصادی برازیلیا- واشنگتن است.
همزمان با تلاش آرژانتین برای برون رفت از شرایط متزلزل اقتصادی، تعرفه‌های جدید آمریکا می تواند تاثیرات منفی بر شرایط اقتصادی این کشور بگذارد. در واقع اکنون که آرژانتین در مسیر تبدیل شدن به یک رقیب جدی در صنعت فولاد و آومینیوم قرار دارد، این تعرفه‌ها سطح تولیدات بخش خصوصی آرژانتین را کاهش خواهد داد.
این کشور اکنون با نرخ بیکاری و فقر فزاینده‌ای روبرو بوده و این تعرفه‌ها فشار اقتصادی بیشتری را به دنبال دارد.
اکنون باید دید آلبرتو فرناندز رئیس جمهوری چپ‌میانه آرژانتین چه تصمیم‌هایی را در برابر اعمال این تعرفه‌ها اتخاذ خواهد کرد. برزیل و آرژانتین ممکن است به دلیل سیاست‌های تجاری ترامپ، به دنبال توافق‌نامه‌های تجاری جدید با آمریکا باشند که به طور قطع همانند توافق‌های سابق به طور کامل مورد رضایت دو طرف نخواهند بود.
حال با این سیاست ترامپ در قبال برزیل، آمریکا به احتمال زیاد دیگر نمی‌تواند روی همکاری‌های دولت بولسونارو در اهداف سیاسی کاخ سفید در آمریکای لاتین حساب باز کند.
دولت ترامپ پیشتر حساب ویژه‌ای روی همکاری‌های برزیل علیه دولت‌های چپگرای این منطقه به ویژه دولت ونزوئلا باز کرده بود اما سیاست تجاری دولت ترامپ می‌تواند بر همکاری‌های سیاسی دو کشور نیز تاثیر منفی بگذارد.
چین برنده اصلی در آمریکای لاتین
تصمیم جدید ترامپ در مورد کالاهای برزیلی و آرژانتینی می‌تواند پیامد دیگری نیز به دنبال داشته باشد که به نفع واشنگتن نخواهد بود. چین در این مسیر می‌تواند شرایط را به نفع خود رقم زده و نفوذش را در آمریکای لاتین با ایجاد روابط اقتصادی نزدیکتر با برازیلیا و بوئنوس‌آیرس هرچه بیشتر پررنگ‌تر کند.
پکن سالهاست طرح گسترده‌ای برای افزایش نفوذ در آمریکای لاتین داشته به طوری‌که مقام‌های آمریکایی بارها نسبت به این مساله هشدار داده‌اند. چین در تلاش بوده تا با برنامه‌های اقتصادی، به اهداف سیاسی خود در آمریکای لاتین دست یابد.
سرمایه‌گذاری‌های گسترده چین در کشورهای آمریکای لاتین که همواره به بودجه و کمک های بین المللی برای سروسامان دادن وضعیت اقتصادی خود نیاز داشته‌اند، این منطقه را به جولانگاهی برای پکن تبدیل کرده که می تواند در درازمدت منافع سیاسی و اقتصادی هنگفتی برای چین در مسیر تقویت جایگاهش در جامعه جهانی به ارمغان بیاورد.
چین به احتمال زیاد از نارضایتی دولت برزیل و آرژانتین در مورد تعرفه‌ها دولت ترامپ برای نزدیکتر کردن خود به اقتصاد این دو کشور مهم آمریکای لاتین استفاده خواهد کرد. حتی پکن ممکن است در راستای تبدیل شدن به یک شریک تجاری مطمئن برای برزیل یا آرژانتین گام بردارد.
ادواردو بولسونارو فرزند رئیس جمهوری برزیل در اواخر سال ۲۰۱۸ گفته بود، آمریکا بزودی به مهمترین شریک تجاری برزیل تبدیل خواهد شد (جایگاهی که چین از سال ۲۰۰۹ تاکنون در اختیار دارد).
با این سیاست تجاری ترامپ، بعید است این اتفاق رخ دهد چون اقتصادهای چین و برزیل مدتهاست با یکدیگر همسو و سازگارتر از اقتصادهای برزیل و آمریکا بوده است. چین پیشتر، مقصد حدود ۲۸ درصد از صادرات برزیل بوده( آماری که به طور فزاینده رو به رشد است.) آن هم در حالی که آمار صادرات برزیل به آمریکا ۱۳.۱ درصد است.
اقتصاد برزیل به صادرات منابع طبیعی و محصولات کشاروزی متکی است. در این راستا چین برعکس آمریکا همچنان مشتری محصولات و کالاهای برزیلی خواهد بود.
در حالی که بولسونارو پیشتر چین را به تلاش برای «خریدن همه برزیل» متهم کرده بود، به نظر می رسد با این شرایط چاره‌ای جز تثبیت روابط اقتصادی با پکن ندارد.
چین که در جنگ تجاری با آمریکا به سر می‌برد، ممکن است بزرگترین برنده اعمال تعرفه‌های آمریکای علیه برزیل و آرژانتین باشد. « شی جین پینگ » رئیس جمهوری چین پیشتر تلاش کرده تا همتای برزیلی خود را نسبت به این مساله متقاعد کند که پکن شریک قابل اعتمادتری برای برزیل در مقایسه با آمریکاست.
در این میان، چین تلاش کرده از سیاست های دولت بولسونارو که با انتقادهای زیادی روبرو بوده، حمایت کند تا خود را بیشتر به دولت برازیلیا نزدیکتر کند.
به تازگی « کو یوهی » یک مقام سفارت چین در برزیل در بحبوحه انتقادهای بین المللی نسبت به عملکرد دولت بولسونارو در قبال آتش‌سوزی جنگل‌های آمازون، از سیاست‌های زیست محیطی دولت بولسونارو حمایت کرد.
بولسونارو نیز در اجلاس اخیر گروه بریکس، از این موضع‌گیری پکن تقدیر کرد.
از نگاه کارشناسان، مجموعه این رخدادها سبب شده تا فضا برای گسترش فزاینده روابط اقتصادی برزیل- چین در آینده فراهم باشد.
نزدیک شدن دولت راست‌گرای برزیل به آرژانتین
از زمان حضور ژائیر بولسونارو راستگرا در سمت ریاست جمهوری برزیل، گمانه‌زنی‌هایی در مورد احتمال تقابل دولتش با چپ‌گراهای آرژانتین به دلیل اختلافات ایدئولوژیکی مطرح شد. اما به دنبال تهدید اخیر تعرفه ها از سوی ترامپ، دولت چپگرای آرژانتین بر دادن پاسخی مشترک به دولت واشنگتن تاکید کرده است. این تصمیم ترامپ می‌تواند دولتمردان راست‌گرای برزیل را با همتایان چپ‌گرا در یک میز قرار دهد که در نهایت ممکن است به روابط نزدیکتر منجر شود.
آلبرتو فرناندز که دیروز(سه‌شنبه ۱۹ آذر) به طور رسمی سمت ریاست جمهوری آرژانتین را برعهده گرفت، بارها از گسترش روابط با برزیل سخن به میان آورده است. هرچند بولسونارو پیشتر از چپ‌گراها در آرژانتین انتقاد کرده بود اما ممکن است ناچار به همکاری با دولت بوئنوس‌آیرس شود. تقابل این دو اقتصاد بزرگ آمریکای لاتین می‌تواند تاثیرات بسیار مخربی در داخل و خارج به همراه داشته باشد.
البته نشانه‌هایی نیز از تمایل برای روابط نزدیکتر از سوی برزیل نیز به چشم می‌خورد. بولسونارو که پیشتر اعلام کرده بود مقامی را برای شرکت در مراسم تحلیف آلبرتو فرناندز اعزام نمی‌کند، نظرش را تغییر داد و تصمیم گرفت یک نماینده رسمی را به این مراسم بفرستد.
رویکرد فرناندز در قبال رئیس جمهوری برزیل آشتی‌جویانه بوده و باید دید بولسونارو در این مسیر چه تصمیمی را اتخاذ خواهد کرد.
2023