روحانی اولین رییس جمهوری اسلامی ایران است که از سال ۲۰۰۰ میلادی به ژاپن سفر کرده و با مقامات بلند پایه این کشور دیدارهای مبسوط و مهمی خواهد داشت.
اهمیت این سفر به قدری است که شخص «آبه شینزو» نخست وزیر ژاپن اعلام کرده بود که کشورش در حال برنامه ریزی برای این دیدار مهم است.
این دیدار در عین حال در شرایطی انجام می شود که منطقه خاورمیانه به دلیل سیاست های نادرست آمریکا به تنش کشانده شده و ایران بر خلاف واشنگتن می کوشد تا با ارایه طرح «امید و صلح تنگه هرمز» منطقه را از چنین شرایطی خارج کند.
روحانی و آبه
قرار بر این است که مسایل بسیار مهمی در جریان این دیدار میان دو طرف مورد رایزنی قرار گیرد که اهم آنها موضوع توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ میلادی ایران است.
آمریکا با خروج از این توافق در سال قبل باعث بروز مشکلات زیادی نه برای ایران بلکه برای کشورهای دیگر جهان از جمله متحدانش شد.
از آن زمان به این طرف ژاپن در تلاش بوده تا ضمن حراست از این توافق راه را برای حل و فصل اختلافات باز کند و در عین حال در نقش یک میانجیگر فعال ظاهر شده که این موضوع مورد استقبال ایران و آمریکا قرار گرفته است.
جالب اینجاست که چراغ سبز آمریکا به ژاپن درخصوص این سفر نشاندهنده آن است که دیدار از زوایای زیادی مورد اهمیت است و می تواند راهگشای برخی از مشکلات باشد.
ژاپن صراحتا و بارها مخالفت خود را با خروج آمریکا از توافق هسته ای اعلام کرده است این کشور بخشی از تنش های موجود در منطقه را به همین دلیل می داند و می کوشد تا زمینه ساز شرایطی برای برون رفت از این تنش ها باشد.
از سوی دیگر نباید فراموش کرد که ایران و ژاپن دارای روابط بسیار دوستانه و قدیمی هستند و توانسته اند به رغم فراز و فرودهای موجود در جامعه بین المللی از این مناسبات گرم بخوبی حراست کنند.
موضوع دیگری که طرفین قصد درباره آن رایزنی کنند تصمیم ژاپن برای اعزام یک ناوشکن و یک هواپیمای گشتی با شماری از نیروهای نظامی به منطقه خاورمیانه است.
این کشور گفته است به دلیل روابط دوستانه با ایران نمی خواهد به ائتلاف حراست از کشتیرانی آمریکا ملحق شود و برای همین ناوگان و نیروهای این کشور به خلیج فارس اعزام نمی شوند.
افزون بر این، این نیروها برای اقدامات نظامی و عملیاتی دستوری دریافت نکرده اند و اگر قرار باشد برای سال آینده و یا بعد از آن اعزام شوند طبیعتا فقط مسوولیت حراست از منافع ژاپن را برعهده خواهند داشت مگر اینکه مورد حمله قرار گیرند.
با این وصف به دلیل اهمیتی که آبه برای روابط دو کشور قایل است، قصد دارد بار دیگر با استفاده از فرصت سفر رییس جمهوری ایران به توکیو با او درباره این طرح نیز گفت و گو کند و شفافیت موضوع رابه اطلاع طرف ایرانی برساند.
ژاپن خریدار بزرگ نفت
توکیو خریدار بزرگ نفت از ایران و منطقه خاورمیانه از قدیم الایام بوده است. به همین سبب همواره در دیدارهای مقام های دو کشور موضوع همکاری انرژی مطرح بوده است.
اگرچه ژاپن بخش اعظم خریدهایش را الان از کشورهای عربستان و امارات و برخی دیگر از کشورهای منطقه انجام می دهد اما به طور سنتی خریدار ۱۵ درصد از نفت ایران بوده است.
توکیو این نگرانی را دارد که در لوای سیاست های تنش زای آمریکا در خاورمیانه و خلیج فارس، خللی در خریدهای نفتی اش از این کشورها بوجود بیاید و طبیعتا می کوشد تا راه معاملات نفتی با ایران را باز نگهدارد.
این احتمال می رود که طرفین در جریان سفر روحانی به ژاپن به طور مشروح در این باره نیز گفت و گو کنند و هر پیشرفتی در مذاکرات مربوط به برجام و همچنین مسایل مرتبط می تواند راهگشای خریدهای نفتی بیشتر ژاپن از ایران باشد.
بخصوص اینکه ژاپن همیشه نگران بوده است که در مسیر ارسال نفت از کشورهای دیگر به ژاپن مشکلاتی بروز کند. این کشور بین ۸۰ تا ۹۰ درصد از نفت مورد نیازش را از خاورمیانه تامین می کند و طبیعتا خواستار ثبات در این ناحیه از جهان است.
همکاری های علمی و فنی، فرهنگی، اقتصادی و اهتمام به پیمان سرمایه گذاری که طرفین امضا کرده اند از جمله مسایل دیگری است که روحانی و آبه درباره آنها رایزنی و گفت و گو خواهند کرد.
تلاش ایران و ژاپن برای تثبیت صلح
هم ایران و هم ژاپن بشدت علاقه مند پیشبرد صلح و ثبات در منطقه خاورمیانه هستند. از این روی یکی از اصلی ترین محورهای گفت و گوی روحانی و آبه همین مساله خواهد بود.
برای ژاپن اهمیت دارد که منطقه درامنیت باشد تا خطر جدی سومین اقتصاد دنیا را در معرض مخاطرات بیشتر قرار ندهد و برای ایران مهم است که در یک ناحیه امن بتواند در مسیر رشد و توسعه گام بردارد.
از آنجا که ژاپن دارای روابط خوب با دو کشور آمریکا و ایران است، پیشرفت های این کشور در مسیر میانجیگری برای همه طرف ها قابل قبول بوده است و کاستن از تنش ها می تواند از سوی هر طرف و از ناحیه هر بازیگری مورد استقبال قرار گیرد.
دیدار تاریخی آبه از ایران
یادمان نرود که نخست وزیر ژاپن در ماه ژوین امسال از ایران دیدار کرد او اولین نخست وزیری بود که در ۴۰ سال گذشته به ایران سفر کرد و در واقع یک زیربنای محکم در روابط دو کشور ایجاد کرد.
همکاری های دو کشور می تواند با سفر رییس جمهور ایران به ژاپن تقویت شود. بخصوص آنکه سفر روحانی به ژاپن ادامه مسیر تلاش های مشترک دو کشور برای برون رفت از تنش ها با هدف ایجاد صلح منطقه ای و بین المللی است.
آبه می خواهد که آمریکا به برجام پایبند باشد و از سوی دیگر از ایران خواسته است که به تعهداتش پایبندی نشان دهد تا نهایتا برجام مورد حراست قرار گیرد و این موضوع را بار دیگر با روحانی نیز در میان خواهد گذاشت.
سفرهای متقابل آبه و روحانی به دو کشور حالا به یک فرایند مهم تاریخی و راهگشا در راستای میانجیگری های نخست وزیر ژاپن تبدیل شده است و ادامه این مسیر می تواند پیامدهای خوشایندی برای همه طرف ها داشته باشد.
دیدگاه های کارشناسی
"توشیرو ناکایاما" کارشناس مرکز ویلسون در آمریکا می گوید که چنین سفرهایی اهمیت بالایی برای روابط طرفین دارد.
او می افزاید که سفر آبه به ایران یک حرکت جسورانه بود او دارای یک جایگاه بی نظیر است از یک سو متحد امنیتی آمریکا محسوب می شود و از طرف دیگر روابط خوبی با ایران دارد.
این کارشناس ژاپنی خاطر نشان کرد که نخست وزیر ژاپن دارای شرایط ویژه ای است روابط مناسبی با دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا دارد و مشتاق کاستن از تنش هاست.
به گفته وی برای ژاپن وضعیت خاورمیانه و ثبات و امنیت آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است کشوری که بخش زیادی از نفت مورد نیازش را از آنجا تامین می کند.
در این میان " کونیهیکو میاکه" دیپلمات سابق ژاپن نیز گفته است که نخست وزیر ژاپن اگر بتواند گامی در راستای بهبود شرایط بردارد، تعلل نخواهد کرد.
از دیدگاه این کارشناسان اینکه میانجیگری ها ادامه داشته باشد و طرفین نیز علاقه داشته باشند که از تنش ها کاسته شود، پیام های مثبتی است که می تواند راه را برای برون رفت از این بن بست باز کند.
به هر صورت انتظار می رود سفر حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران به ژاپن که احتمالا برای دو روز تنظیم شده است، دستاوردهای تاریخی و بزرگی برای ایران و ژاپن و حتی منطقه و عرصه بین المللی به همراه داشته باشد و از هم اکنون چشمان بسیاری از بخش های دنیا به این سفر بزرگ و راهگشا و تاریخی دوخته شده است.
رسانه‌های ژاپنی: توکیو به دنبال شکستن بن‌بست برجام است
رسانه های ژاپنی با اشاره به سفر آتی «حسن روحانی» رییس‌جمهوری اسلامی ایران به توکیو گزارش دادند که ژاپن، متحد قدیمی آمریکا و دوست خوب ایران، به رغم تشدید تنش‌ها عزم خود را برای فروکش کردن تنش‌ها و شکست بن‌بست قرارداد هسته ای ایران جزم کرده است.
تارنمای استار از شرق آسیا در همین مورد روز پنجشنبه در گزارشی تصریح کرد «آبه شینزو» نخست وزیر ژاپن که یکی از بهترین جایگاه ها را به عنوان یک میانجیگر در اختیار دارد عزم قاطعی دارد برای اینکه بتواند توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ میلادی ایران را از فروپاشی نجات دهد.
گزارش می افزاید ژاپن به هیچوجه مایل به تنش های فزاینده نیست حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران هم در بحبوحه تشدید تنش ها بین ایران و آمریکا به ژاپن سفر می کند و این یک فرصت ایده آل برای برون رفت از چالش های موجود است.
استار می نویسد ژاپن از مشاهده وجود بن بست در روابط ایران و آمریکا خرسند نیست این کشور قاطعیت دارد که به هر شکل به شکست این بن بست مساعدت کرده و راه را برای ارتباط ایران و آمریکا باز کند.
گزارش تاکید می کند از وقتی آمریکا از برجام خارج شد مشخصا تنش ها شکل فزاینده ای به خود گرفته است ژاپنی ها هم از شش ماه قبل بتدریج تلاش های خود را افزایش دادند و اوج آن سفر آبه به ایران بود.
یوشیهیدا سوگا دبیر هیات دولت ژاپن و سخنگوی ارشد دولت این کشور می گوید: ما از تلاش های مستمر دیپلماتیک برای برقراری ارتباط بین ایران و آمریکا و حل اختلافات دو کشور با هدف کاستن از تنش ها در خاورمیانه حمایت می کنیم.
گزارش استار حاکی است مساله امنیت کشتیرانی و اعزام نیرو از سوی ژاپن به دریای عمان و همچنین گسترش روابط اقتصادی ایران و ژاپن از دیگر محورهای گفت و گوی مقام های ایران و ژاپن در روز ۲۰ دسامبر در توکیو خواهد بود.
ژاپن نیوز: آبه شاید کار مکرون را تکمیل کند
برخی دیگر از رسانه های ژاپنی با اشاره به سفر «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران به توکیو گزارش کردند مرحله دوم میانجیگری ژاپن در شرایطی است که فرانسه نتوانسته است برای بهبود اوضاع اقدام محسوسی انجام دهد اما با توجه به اینکه جایگاه آبه بین ایران و آمریکا بسیار مهم و ویژه است شاید او بتواند تلاش های فرانسه را تکمیل کند.
به گزارش ایرنا ژاپن نیوز روز پنجشنبه در گزارشی نوشت دور تازه ای از تلاش های میانجیگرانه آبه برای برون رفت از بن بست تنش ها شروع شده و همزمان با تلاش های او نیز «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران به توکیو سفر می کند.
در این گزارش آمده است شاید بتوان مدعی شد سفر روحانی به ژاپن به منزله شروع مرحله دوم تلاش های دولت ژاپن و شخص آبه برای حل و فصل اختلافات در منطقه و کاهش تنش ها بین ایران و آمریکا است.
گزارش حاکی است اگرچه یکی از اصلی ترین محورهای سفر روحانی گفت و گو با آبه برای گسترش روابط اقتصادی است اما نمی توان از موضوع تنش های منطقه و بین ایران و آمریکا فارغ شد برای ژاپن مهم است که به رفع این تنش ها مساعدت کند.
ژاپن تایمز نیز گزارش کرده است کار ساده ای پیش روی نخست وزیر ژاپن نیست او یک بار دیگر هم در ماموریتی مشابه در خرداد ماه سال جاری به تهران سفر و با رهبران این کشور دیدار و گفت و گو کرد.
این روزنامه افزوده است شرایط البته تغییری کرده است دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا برای انتخابات بعدی ریاست جمهوری آماده می شود و همزمان تحولاتی در آمریکا در مانند استیضاح ترامپ جریان است و این شرایط می تواند وضعیت تازه ای برای برون رفت از تنش ها ایجاد کند و همه طرف ها می توانند از فرصت های موجود به بهترین شکلی استفاده کنند.
«آبه شینزو» نخست وزیر ژاپن خرداد ماه سال جاری به عنوان اولین نخست وزیر این کشور در ۴۰ سال گذشته، به تهران سفر کرد، او در این دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت و گو کرد.
«حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران که به منظور شرکت در اجلاس سران کشورهای اسلامی موسوم به «سران کوالالامپور ۲۰۱۹» در مالزی بسر می برد قرار است روزهای ۲۰ و ۲۱ دسامبر برابر با ۲۹ و ۳۰ آذر سال جاری به توکیو سفر کند