مهدی ذاکریان در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با اشاره به مبادله دو زندانی از سوی ایران و آمریکا با یکدیگر گفت: مسائل عادی و روتین در نظام سیاسی عموما ناظر بر منابع تصمیم‌گیری متعدد اثرگذار در مسائل کشور هستند اما در مسائل حساس مانند مسئله هسته‌ای و روابط ایران و آمریکا، نظام از یک نگاه و تصمیم واحد عمل و پیروی می‌کند و آن تصمیم، نظر و اراده کل نظام را به نمایش می‌گذارد.
وی ادامه داد: در این موارد، نظر واحد خروجی واحدی هم دارد. البته جناح‌ها و گروه‌های سیاسی تلاش می‌کنند که اثرگذار باشند ولی تصمیم‌گیر نیستند. به طور مثال، در مسائلی نظیر ورود خانم‌ها به ورزشگاه‌ها، آموزش، بودجه و... هر گروه و جریانی تلاش می‌کند با توجه به قدرت خود بر آن اثر بگذارد ولی در مسائل حساس، این اراده واحد است که خود را به منصه ظهور می‌گذارد و همه جناح‌ها و جریان‌ها هم در این شرایط باید تسلیم باشند.
تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی افزود: یکی از مسائل و مواردی که نیازمند تصمیم و اراده نظام است، مسائل مربوط به روابط ایران و آمریکا اعم از مذاکره یا مبادله برای زندانیان است. در این موارد، هر کس نمی‌تواند از جانب خود عمل کند. در این مسائل، تصمیم‌گیری یکجانبه ممنوع است و اگر هم تصمیم‌گیری یکجانبه‌ای اتخاذ شود، با شکست مواجه می‌شود.
ذاکریان افزود: اگر ظریف در سفرهایی که به نیویورک داشت، بحث اختیارات خود برای مبادله زندانیان را مطرح کرد، این مسئله نشاندهنده این است که جوازهای لازم به وی داده شده است و در همین چارچوب بود که مبادله میان دو زندانی انجام شد.
وی در رابطه با کانال‌های دیپلماتیک متعدد فعال برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا تصریح کرد: تعدد این کانال‌ها نشانگر حضور مثبت و قدرت دیپلماتیک در عرصه بین‌المللی است که چند کشور برای حل موضوع و تنش تنها به یک ابزار و کانال واحد اکتفا نکرده‌اند بلکه بازیگران متعددی وارد عرصه شده‌اند تا نقش میانجی و تسهیلگر را ایفا کنند و این نشانه جایگاه مثبت ایران در جامعه بین‌المللی است.
این استاد حقوق و روابط بین‌المللی با بیان اینکه قبلا که ایران در انزوا قرار گرفته بود تنها عمان حاضر به ایفای نقش میانجیگری بود اما الان از فرانسه و سوئیس تا ژاپن و انگلیس و از عمان تا عراق و پاکستان می‌خواهند چنین نقشی را برعهده داشته باشند، خاطرنشان کرد: آنها در مورد ایران این اجماع را دارند که ایران نقش مهمی در عرصه بین‌المللی داشته و از سوی دیگر رفتار تهران در مسئله هسته‌ای درست بوده است و برای همین هم تلاش می‌کنند ابهام‌ها برطرف و تنش‌ها کاهش یابد.
ذاکریان با تاکید بر اینکه تعدد میانجیگرها با توجه به وزن ایران است و نه با توجه به موضوعات مورد تنش میان ایران و آمریکا، ابراز داشت: در این چارچوب، من فکر می‌کنم باید به همه طرفینی که نقش میانجی را ایفا می‌کنند، بها بدهیم و با آنها کار کنیم. نگوییم این فرانسه یا ژاپن است و با این دو کشور کنیم و آن، پاکستان و عراق و با آنها کار نکنیم.
وی اضافه کرد: آمریکایی‌ها که در سال ۲۰۰۱ به خاطر حملات ۱۱ سپتامبر به افغانستان حمله کردند تا طالبان را از بین ببرند، امروز با همین سلول مخرب در عرصه بین‌المللی در حال مذاکره هستند. وقتی آنها به طالبان اهمیت می‌دهند، نمی‌شود یکی بی‌اهمیت و بی‌ارزش و دیگری مهم و ارزشمند است. هر کدام از این بازیگران، مهم بوده و جایگاه و ارزش خود را دارند.
این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل درباره تاثیر مبادله انجام شده در کاهش تنش میان ایران و آمریکا بیان کرد: ما نباید دچار اشتباه شویم که مبادله دو شهروند زندانی، می‌تواند موجب حل کلیه مسائل و اختلافات شود. دیدید که ترامپ بعد از این مبادله توییت کرد که می‌شود درباره مسائل دیگر هم به توافق رسید اما این زمانی انجام می‌شود که تحریم‌ها هم برداشته شود.
ذاکریان ادامه داد: ترامپ و کسانی که این برداشت را دارند باید بدانند تا وقتی تحریم وجود دارد، ایران پای هیچ میز مذاکره مجددی نخواهد آمد. وقتی آمریکا تحریم‌ها را اجرا نکرد، آن وقت می‌تواند به جمع کشورهای دیگر اضافه شده و ۱+۵ را تشکیل دهند و آن وقت با ایران مذاکره کند. تحریم و مذاکره همزمان، تعبیر اشتباهی است که آمریکایی‌ها فکر می‌کنند شدنی است.
وی به انتظارات شکل گرفته در کشور پس از این مبادله اشاره کرد و یادآور شد: انتظارات در کشور نسبت به انجام مذاکره بالاست یعنی ایرانی‌ها دوست دارند ابزار گفت‌وگو را انتخاب کنند تا ابزار برخورد را. همین مسئله ضروری می‌سازد مسئولان به این موضوع توجه کنند وقتی مبادلهای انجام می‌شود، چنین نگاهی را شاهد هستیم. در عین حال باید این واکنش مردم را جدی گرفت، به آن فکر کرد و تصمیم مناسب به نفع مردم و جامعه انتخاب کرد.
این استاد دانشگاه توجه به خواست و نظر مردم را راه خروج از بن‌بست کنونی در کشور دانست و عنوان کرد: اگر از من پرسیده شود روی آوردن به مردم بیشتر تاثیر دارد یا روی آوردن به آمریکا گشایش بیشتری ایجاد می‌کند، من می‌گویم احترام به نظر مردم حتما اثرات بیشتر و بهتری برای حل و فصل داخلی خواهد داشت و موجب می‌شود جامعه بین‌المللی هم برخورد سازنده‌تری با ایران داشته باشند.
به گفته ذاکریان، مبارزه با فساد نقش مهمی در خروج کشور از بن بست خواهد داشت زیرا هنگامی که اقتصاد کشور با تحریم و فشار روبه‌رو است، فساد ایجاد می‌شود. برای کاهش اثر تحریم و فشار، عزم جدی مباره با فساد مهم است.
وی ادامه داد: در کنار احترام به خواست و نظر مردم و مبارزه با فساد، احترام به استانداردهای جهانی نیز اهمیت دارد. احترام به حاکمیت ملی کشورها، عدم مداخله در امور کشورها، رعایت حقوق بشر، رعایت اصل حسن هم‌جواری و... است یعنی ایران به اصول و منشور ملل متحد احترام بگذارد.