در دوره‌ای که قدرت جهانی آمریکا در حوزه سیاسی و نظامی به دلیل جنگ‌افروزی‌های متعدد تضعیف شده است، دولت ترامپ سبک جنگ را تغییر داده و استفاده از تهدید دلار، تحریم، تهاجم و افزایش تعرفه اقتصادی علیه کشورها را در دستور کار قرار داده است.
بازگرداندن تحریم‌ها و افزایش آنها علیه ایران و جنگ تجاری با چین، اتحادیه اروپا و همسایگان آمریکا روشی است که ترامپ سعی کرده آنها را جایگزین جنگ سخت‌افزاری کند. این سیاست ارزی، دلار را در برخی بازارها از سکه انداخت.
دلار قوی، آمریکای ضعیف
منوچین یکی از مجریان جنگ‌های اقتصادی آمریکا در دولت ترامپ است که در مصاحبه روز شنبه با شبکه سی.ان.بی.سی علت این نوع حملات را چنین توضیح داد: دلار، قوی بوده زیرا اقتصاد آمریکا قوی است و مردم می‌خواهند دلار و امنیت آن را حفظ کنند. به همین دلیل، تحریم را یک مسؤولیت بسیار جدی می‌دانیم. در واقع از هر تحریمی که اعمال می‌کنیم، حمایت می‌کنم.
در حالی که محافل رسانه‌ای، سیاسی و اقتصادی دنیا وضع تعرفه چند صد میلیاردی بر کالاهای چینی و تحریم ایران را جنگ تجاری و اقتصادی می‌نامند، منوچین ادعا کرد: بگذارید بصراحت بگویم که ما از دلار آمریکا به عنوان سلاح استفاده نمی‌کنیم.
او حتی مدعی شد که تحریم علیه کشورهایی مانند ایران، به مثابه اقدامی برای جلوگیری از بروز جنگ استفاده می‌شود.
وی افزود: تحریم، جایگزین مهمی برای درگیری‌های نظامی است. به همین دلیل از تحریم استفاده می‌کنیم. به عقیده من، این مساله کارساز است.
منوچین، تحریم و تعرفه را یک وظیفه می‌داند و می‌گوید: چه در مورد کره شمالی و چه برای ایران یا هر کشور دیگری باشد، مسؤولیت اجرای تحریم‌ها را بسیار جدی می‌گیریم. حق داریم علیه کسانی که از دلار استفاده می‌کنند محدودیت ایجاد کنیم.
به نظر می‌رسد وزیر خزانه‌داری آمریکا جنگ اقتصادی را در کوتاه مدت، نتیجه‌بخش ارزیابی می‌کند و بر این باور است که «اگر در طولانی مدت مراقب نباشیم مردم به دنبال استفاده از ارزهای دیگری خواهند بود.»
جهان در جست وجوی امنیت ارزی
کابوسی که منوچین نگران آن است، سال‌هاست که آغاز شده و کشورهای زیادی پیدا شده‌اند که علاقه دارند به جای دلار آمریکا، ارزهای دیگری در جیب و خزانه خود بگذارند. چین و اروپا فعالانه تلاش کرده‌اند تا ارزهای خود را جایگزین دلار کنند؛ به ویژه آن را سپری در برابر تحریم‌ها و تعرفه‌های آمریکا می‌دانند.
آمریکا برای فشار بر کشورهایی مانند کره شمالی، ایران و ونزوئلا معامله دلاری با این کشورها را ممنوع کرده است. وزارت خزانه‌داری اعلام کرده که ۶ هزار و ۳۰۰ فرد و نهاد را در فهرست تحریم‌ها قرار داده است و بیش از ۲۰ کشور به نحوی تحریم شده‌اند.
تحریم‌های آمریکا توان بازرگانی کشورهای اروپایی را که مایل به همکاری تجاری با ایران هستند، تحت تأثیر قرار داده است.
برخی کشورها به دنبال آن هستند که یورو یا ارزهایی مانند یوان چین یا ارز رمزی را جایگزین دلار کنند تا از تحریم‌های آمریکا در امان باشند.
در این میان، اروپا وابستگی بیشتری به دلار دارد. برای نمونه، ۸۰ درصد پرداخت‌های بخش انرژی با دلار تسویه می‌شود. «ژان کلود یونکر» رییس سابق کمیسیون اروپا در سال ۲۰۱۸ این مسأله را «بیهوده» خوانده بود. اروپایی‌ها سعی کردند از تحریم‌های ضدایرانی آمریکا فرصتی برای کاهش وابستگی به دلار خلق کنند.
فرانسه، آلمان و انگلیس چند ماه پیش سازوکاری به نام «اینستکس» بر مبنای یورو ایجاد کردند تا بتواند تحریم‌های آمریکا علیه ایران را دور بزنند. هرچند این سامانه، تأثیرگذاری اقتصادی خود را نشان نداده اما نشانه‌ای از آن است که حتی متحدان واشنگتن به دنبال جایگزین کردن دلار با ارزهای دیگری هستند تا مخالفت خود را با سیاست‌های واشنگتن نشان دهند.
بانک مرکزی روسیه نیز از سال ۲۰۱۳ تلاش کرده است تا تراکنش دلاری در پرداخت‌های داخلی و خارجی را کاهش دهد. صندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۱۶ یوان چین را در رده ارزهایی مانند دلار، یورو، ین ژاپن و پوند انگلیس قرار داد و گفت که این اقدام «جذابیت یوان به عنوان یک ذخیره ارزی را افزایش می‌دهد».
همچنین صندوق بین‌المللی پول در گزارشی تأیید کرد که نقش دلار به عنوان اصلی‌ترین ذخیره ارزی بتدریج در حال کاهش است.
طبق گزارش این نهاد بین‌المللی، سهم دلار به عنوان ذخیره ارزی کشورها از ۷۳ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۶۲ درصد در سال ۲۰۱۸ رسید.
شورای جهانی طلا نیز امسال خبر بدی به آمریکا داد و اعلام کرد که بانک‌های مرکزی در سراسر جهان خرید طلا را به بالاترین حد رسانده‌اند. حتی کشورهایی مانند مجارستان و صربستان که سال‌های قبل خرید طلا نداشتند به این بازار بازگشته‌اند.
«ماهاتیر محمد» نخست‌وزیر مالزی به کشورهای شرق آسیا پیشنهاد کرده است که یک ارز جدید با پشتوانه طلا ایجاد کنند تا سلطه دلار را از بین ببرند.
وی معتقد است که ارز جدید باید بر مبنای طلا باشد؛ زیرا طلا، دارایی پایداری است و در عین حال، سلطه دلار در تجارت بین‌المللی را نیز از بین می‌برد.
این رویکرد نشان می‌دهد سیستم پولی بین‌المللی در حال تغییر به سمت ساختاری است که در آن دلار آمریکا نقش خود را از دست می‌دهد.
به گفته کارشناسان، این تحولات باعث خواهد شد سیستم پولی بین‌المللی به سمت یک سیستم چند ارزی و منطقه‌ای شدن ذخایر ارزی حرکت کند. این تغییرات دلار را تضعیف خواهد کرد و طلا می‌تواند در این دورانِ گذار نقش محافظ را ایفا کند.
«جیکوب لو»، وزیر خزانه‌داری آمریکا در دولت باراک اوباما رییس جمهوری سابق این کشور معتقد است ایالات متحده ممکن است بخشی از قدرتی را که مدت‌ها داشته از دست بدهد.
وی معتقد است دنیا اکنون برای کسانی که می‌خواهند از ارز امریکا استفاده نکنند، راه‌های جایگزینی دارد.