در طول سالیان متمادی زبان یکی از مهمترین چالش ها برای فهم فلسفه برای مردم عادی بوده است، زبان سنگین و پرتکلف این علم، باعث می شد تا خیلی ها از فلسفه گریزان باشند از این روی آلن دوباتن فیلسوف سوییسی انگلیسی تلاش بسیاری کرد تا به زبانی ساده این چالش را برطرف سازد تا عموم مردم نیز بتوانند از آگاهی فلسفی در برخورد با مشکلات و مسایل روزمره خود بهره ببرند و راه های بهتری را برای پذیرش واقعیت ها و چالش های زندگی مدرن بیابند. وی هرچند تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد ناتمام گذاشت اما پس از سال ها تحصیل، تحقیق و پژوهش دریافت که ساده سازی زبان فلسفه کمک بسیاری به این امر خواهد کرد تا ارتباط عموم مردم با زندگی برقرار شود و بر همین اساس اتفاقات کوچک و روزمره را دستمایه نوشتن آثارش قرار داد.
عشق، روابط اجتماعی، چالش های شغلی، هنر و به طور کلی تمام مسایلی که انسان، روزانه با آنها روبه رو است، مهمترین موضوعاتی بود که آلن دوباتن درباره آنها قلم زد، وی تلاش کرد تا با ایده هایش، آگاهی و توان حل مشکلات روزمره را برای عامه مردم امکانپذیر سازد. وی، فلسفه را علاج بسیاری از مشکلات و گرفتاری های زندگی امروزی می دانست. دوباتن در آثار خویش از روانشناسی هم کمک می گیرد تا بتواند نظرات و افکارش را برای مخاطبان خویش کاربردی تر کند.
زندگینامه آلن دوباتن
آلن دوباتن فیلسوف نویسنده و مجری تلویزیونی انگلیسی و متولد سوئیس است. وی در ۲۰ دسامبر ۱۹۶۹ میلادی در زوریخ به دنیا آمد. خانواده وی در کودکی به انگلیس مهاجرت کردند و وی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه دولتی هارو در این کشور آغاز کرد. او بیشتر کودکی، خود را بچه ای خجالتی می بیند که در مدارس شبانه روزی زندگی می کند. دوباتن در دانشگاه کمبریج، کالج گونویل و کایوس تاریخ خواند. سپس در ۱۹۹۲ میلادی از کالج کینگ لندن موفق به اخذ مدرک عالی فلسفه شد. نکته جالب درباره دوباتن این است که وی تحصیلات خود را در مقطع دکتری فلسفه در دانشگاه هاروارد آغاز کرد اما تصمیم گرفت برای نوشتن فلسفه به زبان ساده و همه فهم تحصیلات خود را در این دانشگاه رها کند. کتاب های وی در موضوعات مختلف معاصر با تاکید بر ارتباط فلسفه بر زندگی امروزی به نگارش درآمده اند. دوباتن به عنوان نخستین اثر خود، کتاب جستارهایی در باب عشق را در ۱۹۹۳ میلادی منتشر کرد. وی در این کتاب با نگاهی فلسفی از زوایای مختلف به مساله عشق می پردازد و از منظر ادبیات، جامعه‌شناسی، روانشناسی و فلسفی این مساله را تحلیل می کند. وی در این کتاب که در ۲۴ سالگی به رشته تحریر درآورد، تلاش داشت تا نشان دهد که فلسفه را هم می توان به زبان ساده نوشت. استقبال گسترده از انتشار این اثر سبب شد تا او به چهره ای مشهور تبدیل شود.
برای شخصی چون دوباتن که دانشگاه هاروارد را رها می کند تا مدرسه زندگی را برپا کند، نویسندگی ابزاری به شمار می رود تا دانش خود را در فلسفه، روانشناسی و هنر از یک قالب سخت و زبان پرتکلف بیرون بیاورد تا عموم مردم بتوانند به صورت کاربردی در زندگی روزمره استفاده کنند، چرا که از نگاه وی، دانش و آگاهی رسالتی جز برای ساخت زندگی بهتر برای بشر ندارد. وی در آثارش نشان می دهد با تعاریف و اصطلاحات ساده هم می توان فلسفه را آموخت و در زندگی به کار برد. همین رویکردش باعث شد که فیلسوفان ارتباط خوبی با وی نداشته باشند اما در میان عموم مردم با استقبال بالایی روبه رو می شود که شاهدش تیراژ میلیونی کتاب هایش است.
معرفی برخی از آثار دوباتن
جستارهایی درباره عشق نخستین اثر این نویسنده و فیلسوف نامدار است که با استقبال بی نظیری روبه رو شد و تاکنون به زبان های مختلفی از جمله فارسی ترجمه شده است. در این کتاب که روایتش به صورت اول شخص است، فراز و فرودهای یک ارتباط عاشقانه به زبان و با عباراتی ساده به تصویر کشیده می شود. در واقع این کتاب بر خلاف روال معمول از رابطه ایده ال و رمانتیک صحبتی به میان نمی آورد، بلکه بیشتر بر جنبه های دیگر یک ارتباط عاطفی که کمتر مورد توجه بوده، پرداخته می شود و به بررسی مشکلات و چالش های موجود در یک ارتباط که از نظر دوباتن طبیعی به نظر می رسد، پرداخته می شود. در بخش هایی از این کتاب با این عبارات روبه رو می شویم: آیا تا حدی به این خاطر دچار عشق نمی‌شویم که موقتا از دیدن آن‌سوی آدم‌ها دست کشیده‌ایم، حتی اگر به این قیمت تمام شود که چشم خودمان را در این روند کمی ببندیم؟ اگر بی‌اعتمادی و عشق در ۲ انتهای متضاد یک طیف قرار بگیرند، آیا عاشق شدن ما از بدگمانی و بی‌اعتمادی سستی‌آور نیست که می‌خواهیم از آن خلاص شویم؟ آیا در عشق از نگاه نخست نوعی اغراق آرزومندانه نسبت به صفات معشوق وجود ندارد؟ اغراقی که ما را از بدبینی معمول‌مان دور می‌سازد و انرژی‌های‌مان را بر کسی متمرکز می‌سازد که می‌توانیم چنان باورش داشته باشیم که هرگز حتی خویشتن را باور نداشته‌ایم؟
دومین رمان دوباتن کتاب سیر عشق است که ۲۰ سال پس از رمان جستارهایی در باب عشق منتشر شد. شیوه نگارش این اثر نیز مانند رمان نخست است، مولف با شرح واقعه ای که در ارتباط یک زوج رخ داده به تحلیل فلسفی و روانشناختی روابط روزمره که شاید برای هرفردی اتفاق بیافتد، می پردازد. دوباتن می گوید تنها عشق نیست که اهمیت دارد، بلکه چگونگی ادامه دادن آن است که از اهمیت بیشتری برخوردار است.
یکی دیگر از کتاب های مشهور و پرفروش دوباتن تسلی بخشی های فلسفه است. این کتاب نیز همان خط، کاربردی کردن فلسفه در زندگی روزمره را دنبال می کند. در این کتاب که به ۶ بخش تقسیم شده در هر بخشی به زبانی ساده از مطابقت آرا و عقاید یک فیلسوف با زندگی شخصی وی صحبت می شود که این امر بستری را فراهم می آورد تا مخاطب با فلسفه آن فیلسوف آشنا شود و از این رهگذر آشنایی با آراء فیلسوف باعث می شود، مخاطب بتواند اندیشه ها و نظرات فلاسفه را در مقابله با مشکلات زندگی به کار گیرد. دوباتن در این اثر به معرفی و شرح آرا فیلسوفان و اندیشمندانی چون سقراط و اپیکور، لوسیوس سنکا، میشل دو مونتنی، آرتور شوپنهاور و فریدریش ویلهِلم نیچه می پردازد. در سطرهایی از این کتاب که درباره سقراط است، دوباتن می گوید: من نسبت به آرا و عقاید مردم به طور علنی، ابراز شک و تردید نمی‌کردم. من در پی جلب تایید و موافقت صاحبان قدرت بودم و تا مدت‌ها پس از ملاقات با آنها نگران این بودم که آیا مرا خوشایند یافته‌اند یا نه. ولی سقراط در برابر عدم محبوبیت و محکوم شدن از طرف حکومت، متزلزل نشد. او به سبب گله و شکایت دیگران از افکار خود دست برنداشت. علاوه بر این، اعتماد نفس او ناشی از امری ژرف‌تر از تندخویی و شجاعت احمقانه بود. این اعتماد به نفس ریشه در فلسفه داشت. فلسفه به سقراط عقایدی داده بود که می‌توانست در هنگام رویارویی با مخالفت دیگران، به این باورها اعتمادی عقلانی و نه هیستریک داشته باشد.
حوزه مطالعات و نگارش تالیفات دوباتن محدود به فلسفه نیست. وی نگاه ویژه ای به هنر و کاربردی کردن آن برای رهایی از گرفتاری های زندگی مدرن دارد. بر همین اساس وی سعی کرد در این باره هم رازهای کاربردی کردن هنر را به مخاطبان خود بنمایاند و در کتاب هنر همچون درمان است، این مساله را با خوانندگان در میان می گذارد. وی این کتاب را به همراهی جان آرمسترانگ به رشته تحریر درآورد. آنها در این کتاب در تلاش هستند تا با نگاهی جدید به مقوله هنر، به پرسش هایی درباره چیستی هنر و هدف و غایت آن و اینکه هنر چگونه می تواند شادی آور باشد و آرامش را به زندگی ما بیافزاید؟ پاسخ دهند. دوباتن در این کتاب هم اصول خود را که ساده نویسی و همه فهم بودن نوشته هایش است، رعایت می کند تا مخاطب به راحتی بتواند از اثرات آن در زندگی خویش بهره ببرد.
در بخش‌هایی از این کتاب با این عبارت مواجه می شویم: ذهن ما به طرز دردسرسازی تمایل دارد، اطلاعات مهم را به فراموشی بسپارد، چه اطلاعات مربوط به وقایع و چه اطلاعات حسی. نوشتن واکنشی است، آشکار به پیامدهای فراموشی؛ هنر دومین واکنش بنیادی است. رنو پرسشی بزرگ را مطرح می‌کند؛ چرا هنر برای ما مهم است؟ به جای اینکه به این معمای کوچک‌تر بپردازد که اولین تلاش‌های تصویری چه بوده است. پاسخی که او می‌دهد اهمیت زیادی دارد. هنر به ما کمک می‌کند، کاری را به انجام برسانیم که در زندگی‌مان از اهمیت بسیاری برخوردار است: چسبیدن به چیزهایی که دوست‌شان داریم وقتی که از دست رفته‌اند.
این نویسنده پرکار آثار زیادی را نگاشت که بیشتر آنها به وسیله مترجمان و انتشارات مختلف در ایران نیز به چاپ رسیده اند به نحوی که از برخی از کتاب های وی بیش از یک ترجمه موجود است. علاوه بر آثار معرفی شده مهمترین نوشته های وی شامل کتاب های دین برای خداناباوران، هنر سیروسفر، پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند؟، خوشی‌ها و مصائب کار، سِیر عشق، در باب مشاهده و ادراک، یک هفته در فرودگاه، اضطراب منزلت و اضطراب موقعیت است.
دوباتن در کنار فعالیت های تئوریک دست به یک اقدام عملی جالب نیز زده است. وی برای عملی کردن ایده هایش در ۲۰۰۸ میلادی موسسه ای با عنوان مدرسه زندگی در لندن تاسیس کرد. او در این مدرسه نیز همان ساده سازی مفاهیم فلسفی را گسترش داد. در این مدرسه برگزاری کارگاه های آموزشی، سخنرانی، فعالیت های پژوهشی و برگزاری همایش و کنفرانس ها به صورت مرتب در حال انجام است و دوباتن و همکارانش تلاش می کنند تا کیفیت و رضایت مندی افراد از زندگی را توسط آگاهی خودشان از مسایل و چالش ها، بالا ببرند.