دومین نشست شورای سیاست‌گذاری آب و خاک کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی، صنایع و معادن کشاورزی سنندج روز شنبه با دستور کار بررسی گزارش چالش‌های بخش آب استان کردستان برگزار شد.
۳۴ مورد چالش در حوزه آب استان به همت کارشناسان شرکت آب منطقه‌ای کردستان برای این نشست تهیه و لیست‌بندی شده بود که ارائه شد و اعضای حاضر هم خواستار ذکر چالش‌های حوزه آب و خاک توسط دستگاه‌های مرتبط شدند.
مهمترین چالش حال حاضر منابع آب کشور بویژه در حوزه شرکت آب منطقه‌ای کردستان اقتصاد آب و مسائل پیرامون آن، پایین بودن تعرفه‌های آب تحویلی در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت و شرب، عدم امکان وصول منابع درآمدی، نبود قوانین حقوقی و قضایی شفاف و بازدارنده در حوزه منابع آب، عدم توجه کافی به مهار آلودگی‌های کیفی در حاشیه مخازن سدهای استان اعلام شد.
استفاده و مصرف بیش از حد از آب‌های زیرزمینی، اصلاح قوانین، بهره‌برداری از سدها بدون داشتن مطالعات ارزیابی زیست محیطی، تهیه طرح جامع مدیریت آب، تقویت تعامل و هماهنگی بین بخش‌های صنعت، دانشگاه و دستگاه‌های اجرایی از جمله مهمترین موارد مطرح شده در این نشست بود.
۶۵ درصد مصارف آب در استان مربوط به آب‌های زیرزمینی است
مدیر دفتر فنی شرکت آب منطقه‌ای کردستان در این نشست با اشاره به اینکه حوزه آب بسیار گسترده و پیچیده است، اظهار داشت: زمان زیادی لازم است تا به بررسی قوانین و مقررات مربوطه در این حوزه و چالش‌های موجود در آن بپردازیم.
توفیق گل‌محمدی با بیان اینکه چالش‌های حوزه آب حول ۲، سه محور اساسی است، اضافه کرد: بخش عمده‌ای از چالش‌ها مربوط به سیاست‌گذاری است که باید فکری برای اصلاح آن کرد.
وی با بیان اینکه حفاظت و حراست از منابع آب زیرزمینی از رسالت‌های شرکت آب منطقه‌ای است، افزود: ۶۰ تا ۶۵ درصد مصارف آب در استان مربوط به سفره‌های زیرزمینی است و همین منجر به ایجاد کمبود آب در دشت‌های قروه، دهگلان و چاردولی شده است.
نماینده اداره‌کل منابع طبیعی وآبخیزداری کردستان هم در این نشست اظهار داشت: مساحت دشت‌های قروه ۱۶۹ کیلومترمربع، چاردولی ۳۲۳ کیلومتر مربع و دهگلان ۷۸۰ کیلومتر مربع است.
توفیق کریمی افزود: تغییرات تراز سطح آبخوان‌های قروه، چاردولی و دهگلان نسبت به شروع سال مطالعه به ترتیب ۲۱ متر، ۱۷ و ۳۵ متر افت داشته است.
کارشناس بخش مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی کردستان هم با اشاره به اینکه وظیفه سازمان توزیع آب در مزارع است، یادآور شد: این سازمان به کشاورزانی که مجوز چاه ندارند هیچ نوع تسهیلاتی در بخش آب پرداخت نمی‌کند.
واحد روحانی افزود: مشکل اصلی به مجوزهای از قبل صادر شده برمی‌گردد که کشاورزان براساس آن سرمایه‌گذاری کردند و همین باعث شده بالاترین برداشت را از آب‌های زیرزمینی در استان داشته باشیم.
وی اضافه کرد: بزرگ‌ترین چالش آب در استان مربوط به بخش آب زیرزمینی است که باید راهکاری برای بهره‌برداری بهینه از این منابع اندیشیده شود.
محمدسعید فقیه‌سلیمانی نماینده کشاورزان استان کردستان نیز گفت: یکی از مسائل مهم در حوزه آب به اصلاح قوانین بر می‌گردد تا زمانی که پای قانون‌گذاران به این چنین جلسات و نشست‌هایی باز نشود این چالش همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
مصرف بی رویه آب، آسیبی ملی است
استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه کردستان نیز در این نشست اظهار داشت: اگر بخواهیم وضعیت مدیریت آب و خاک و دیگر بخش‌ها به درستی انجام شود نیاز به تغییر نگاه داریم.
حامد قادرزاده با بیان اینکه کسب درآمد، هدف از بهره‌برداری منابع آب و خاک است، یادآور شد: برای حرکت در مسیر صحیح باید تامین هدف بهره‌برداران هم مد نظر قرار گیرد.
وی اضافه کرد: مصرف بی‌رویه منابع آب آسیبی ملی به شمار می‌رود لذا باید راهکارهای کاهش مصرف شناسایی شود البته تا زمانی که قیمت تمام شده تولید محصولات کشاورزی حساب نشود نمی‌توان از مصرف زیاد آب هم جلوگیری کرد.
فاضلاب روستاها تهدید جدی منابع آبی استان
معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست کردستان با اشاره به اینکه چالش‌های محیط زیست در حوزه آب زیاد است، گفت: اکثر سدهای استان فاقد مطالعات ارزیابی هستند و تنها سدهای آزاد و ژاوه این مطالعات را انجام و ارائه دادند.
اقبال حمیدی افزود: پروژه‌های مشمول مطالعات ارزیابی همچون سدها باید قبل از آغاز فاز اجرایی اقدام به تهیه این مطالعات و سپس به تایید سازمان حفاظت محیط زیست برسد.
وی یادآور شد: رهاسازی معادن بعد از ۱۵، ۲۰ سال و برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها و جایگاه‌های دفن زباله از دیگر تهدیدات منابع آبی استان است و می‌طلبد نظارت جدی‌تری بر آنها اعمال شود.
معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست کردستان با اشاره به اینکه از یک هزار و ۶۹۸ روستای دارای سکنه استان تنها فاضلاب چهار، پنج روستا تصفیه می‌شود، گفت: فاضلاب روستاهای استان تهدید جدی برای منابع آبی به ویژه سدهای پایین دست روستاها است.
حمیدی اضافه کرد: فاضلاب بیش از ۱۷۰ روستای استان منابع آبی حوزه سدهای قشلاق، ژاورود و آزاد را تهدید می‌کند.
تهیه طرح جامع مدیریت آب
رییس پژوهشکده آب دانشگاه کردستان هم گفت: معتقدم بزرگ‌ترین چالش در استان تضاد تفکرات است و باید برای ایجاد ارتباط بیشتر بین بخش‌های اجرا، دانشگاه و تحقیقات فکر اساسی شود تا اینگونه به راهکار جمعی و در نتیجه حل چالش‌ها دست یابیم.
پرویز فتحی با اشاره به اینکه چالش‌ها به دو دسته کوتاه و بلند مدت باید تقسیم بندی شوند، اضافه کرد: سخنانی که در ارتباط با چالش‌ها مطرح می‌شود باید پایه و اساس علمی داشته باشد.
این استاد دانشگاه افزود: چالش‌ها را باید با دید تخصصی‌تر و عملی‌تر مورد بررسی قرار دهیم تا بازخورد و نتیجه بهتری هم از آن حاصل شود.
هادی ثانی‌خانی یکی دیگر از اساتید دانشگاه کردستان هم اظهار داشت: با توجه به طرح آمایش سرزمین و سند جامع آب کشور باید طرح جامع مدیریت آب کردستان هم تهیه شود.
وی افزود: به ظاهر اعتقادی به انجام کار علمی در استان وجود ندارد چرا که علی‌رغم مطرح کردن اولویت‌های پژوهشی شاهد اجرایی شدن و پیگیری‌های مربوط به آن نیستیم.