تقابل دیدگاه مخالفان و موافقان پیوستن ایران به FATF

گروه ویژه اقدام مالی، بازارهای مالی در سرتاسر جهان را از لحاظ مقابله با جرایم مالی از قبیل پولشویی، تامین مالی تروریسم و تامین مالی فعالیت‌های اشاعه‌ای بررسی می‌کند تا کشورهای عضو بتوانند با ریسک کمتری در بازارهای هدف خود سرمایه گذاری کنند، کشورهایی که در لیست سیاه این سازمان قرار می‌گیرند با مشکلات عدیده ای مواجه می شوند و کشورهایی که در این لیست قرار دارند، حکایت از خطرناک بودن آن کشور برای سرمایه گذاری به لحاظ معیارهای «گروه ویژه اقدام مالی» دارد. در ایران با پایان مهلت زمان مجمع تشخیص مصلحت نظام، برای تصمیم گیری در مورد FATF، مخالفان و موافقان ۲ لایحه پیشنهادی گروه ویژه اقدام مالی شروع به اظهار نظرهای مختلف در مورد معایب و مزایای این لایحه پرداخته اند البته باید گفت هر چه به روزهای تصویب یا عدم تصویب این لایحه نزدیک می شویم، این اظهارنظرها به نوعی تبدیل به تصفیه حساب سیاسی با دولت به عنوان نهاد حامی تصویب این لوایح شده است.

بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی روند پیوستن ایران به FATF را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داده اند. 

اردوگاه اصلاح طلبان

پیوستن به FATF گامی مفید برای جلوگیری از تحریم‌های جدید است

خبرگزاری ایلنا در گفت و گو با دانیل لاکاله تحلیل گر اقتصادی اسپانیایی، آورد: خبرگزاری ایلنا: چین و روسیه شرکای تجاری مهمی هستند که اگر ایران به FATF نپیوندد، در تجارت با آنها با مشکل روبرو می‌شود. این موضوع یک ابتکار جهانی بسیار مهم برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم است.پیروی از بندهای FATF و بهبود شفافیت نظام مالی می‌تواند برای اقتصاد ایران مفید و بهترین راه برای پایان دادن به آثار مخرب تحریم‌ها باشد. این یک استاندارد جهانی است و به طور مستقل کنترل می‌شود، بنابراین از جانبداری‌های سیاسی خودداری می‌کند. عدم پیوستن به این سازمان می‌تواند نگرانی‌های بیشتری را در مورد خطرات پولشویی به همراه داشته باشد و مهمتر از آن تصورات مربوط به تأمین مالی تروریسم را تقویت کند.

این تحلیل‌گر اقتصادی د ر پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده می‌تواند در صورت پیوستن به FATF از شفافیت مالی ایران برای اعمال تحریم‌های بیشتر سوءاستفاده کند، گفت: تحریم‌های مربوط به ایران به دلیل برنامه هسته‌ای در مورد نگرانی‌هایی در این مورد است که این برنامه می‌تواند برای اقدامات نظامی مورد استفاده قرار گیرد، پیوستن به FATF گامی مهم برای جلوگیری از تحریم‌های جدید است. وی هم چنین در پاسخ به این سوال درست که اگر ایران به FATF نپیوندد، چین و روسیه هم  قادر به همکاری با ایران نخواهند بود، گفت: این یک خطر بسیار مهم است. چین و روسیه شرکای تجاری مهمی هستند که اگر ایران به FATF نپیوندد، در تجارت با آنها با مشکل روبرو می‌شود.

خبرگزاری ایسنا در گفت و گو با سید ابوالفضل موسوی نماینده مردم یزد در مجلس با عنوان مجمع تشخیص مصلحت نظام مسوولیت تصمیم خود درباره FATF را بپذیرد، نوشت: FATF یک تعهد مالی با ویژگی های مشخص است. این لایحه از سوی دولت به مجلس آمد و پس از تصویب در مجلس به شورای نگهبان رفت اما پس از مخالفت شورای نگهبان دوباره به مجلس آمد که پس از رای گیری مجدد به شورای نگهبان رفته و حدود یکسال پیش از آنجا برای تصمیم گیری نهایی به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع شد. اکنون مجمع تشخیص مصلحت نظام باید با سنجیدن مصلحت نظام در این زمینه تصمیم گیری کرده و مسئولیت تصمیم خود را در این زمینه بپذیرد. نباید همانند ماجرای بنزین عمل شود که در نهایت هیچ کس مسئولیت و عواقب این تصمیم را برعهده نگرفت. کارشناسان مجلس، شورای نگهبان و دولت که در مجمع تشخیص حضور دارند باید با سنجیدن تمام عواقب در این خصوص تصمیم گیری کنند. کشور هم با FATF اداره خواهد شد و هم بدون پیوستن به FATF امور جلو می رود اما باید بپذیریم که بدون آن شرایط سخت‌تر خواهد بود.

موسوی در ادامه با اشاره به تبعات نپیوستن به FATF بیان کرد: در این صورت ما در لیست سیاه قرار خواهیم گرفت و نمی توانیم هیچگونه مبادله بانکی داشته باشیم فلذا صادرات و واردات ما نیز دچار مشکل خواهد شد. از سوی دیگر تمامی کشورهایی که عضو FATF هستند ملزم به رعایت مفاد آن بوده و در صورت تبادل مالی با ما مورد مواخذه قرار می گیرند. قطعا مبادلات تجاری ما محدودتر خواهد شد و باید علاوه بر دور زدن تحریم های نفتی به دنبال دور زدن تحریم های بانکی نیز باشیم. با پیوستن به FATF ما می توانیم به فعالیت های تجاری خود در داخل و خارج ادامه دهیم اما بدون آن محدودتر خواهیم شد. مجمع تشخیص مصلحت نظام باید مسئولیت هر تصمیمی را که در خصوص FATF می گیرد، بپذیرد.

روزنامه مردم سالاری در گزارشی تبعات قرار گرفتن ایران در فهرست سیاه را بررسی می‌کند،آورده است: یکی از مبانی تأسیس مجمع تشخیص مصلحت نظام این بوده که مانع از شکل‌گیری بن‌بست‌ها در حوزه قانون‌گذاری در کشور شود. اما مثل این‌که در مورد دو لایحه FATF که ماه‌ها در مجمع بلاتکلیف مانده‌اند، قضیه کاملاً برعکس است! مهلت گروه ویژه اقدام مالی به ایران در ۲۶ بهمن امسال خاتمه می‌یابد و درصورتی که این بلاتکلیفی تا آن زمان ادامه یابد، ایران قطعاً وارد لیست سیاه FATF می‌شود. این روزها حتی این خبر منتشر شده که رئیس بانک مرکزی روسیه به عبدالناصر همتی گفته که اگر ایران وارد لیست سیاه FATF شود، روس‌ها نیز نمی‌توانند با ایران کار کنند!آیا وضعیت مبادلات مالی و بانکی کشور، از چیزی که هست نیز بدتر می‌شود؟ آیا قرار نیست بن‌بست تصویب لوایح FATF شکسته شود؟ به گزارش مردم سالاری آنلاین، از چهار لایحه مربوطه به FATF دو لایحه آن به قانون تبدیل شده و در حال اجرا است؛ اما دو لایحه الحاق ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی (موسوم به پالرمو) و لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (موسوم به CFT) هنوز بلاتکیف تصمیم‌گیری مجمع تشخیص مصلحت نظام است و این مجمع بعد از گذشت ماه‌ها هنوز در مورد آن‌ها به جمع‌بندی نرسیده است. مجمع تشخیص مصلحت نظام در حالی همچنان در مورد این دو لایحه تعلل می‌کند که کمتر از دو ماه دیگر مهلت گروه ویژه اقدام مالی به ایران خاتمه می‌یابد و برعکس دفعه‌های پیشین، دیگر این مهلت تمدید نخواهد شد. معنای این حرف به زبان ساده آن است که اگر تا ۲۶ بهمن سال ۹۸، دو لایحه الحاق به کنوانسیون‌های پالرمو و CFT در کشور به قانون تبدیل نشود، ایران مجدداً در لیست سیاه FATF قرار می‌گیرد و کلیه اقدامات مقابله‌ای مجدداً علیه ایران به حالت اجرا درمی‌آید. قرار گرفتن در لیست سیاه FATF اهمیت زیادی دارد. بر اساس حقوق بین‌الملل، کشورهایی که در لیست سیاه FATF قرار می‌گیرند، به‌صورت رسمی و اتوماتیک تحریمی علیه آن‌ها اعمال نمی‌شود؛ اما قرار گرفتن در این فهرست باعث می‌شود تا سایر کشورها در مراودات مالی و بانکی با آن‌ها به شدت احتیاط به خرج دهند و در نتیجه فشار مالی زیادی به این کشورها وارد می‌شود.

در واقع، مبادله با کشورهایی که در فهرست سیاه FATF قرار گرفته‌اند ممکن است آنقدر برای نهادهای مالی دیگر کشورها هزینه‌بر باشد که به کلی قید معامله با چنین کشوری را بزنند. پدرام سلطانی، نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی، خبر داده که عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی، هفته پیش در نشست دوره‌ای خود با اقتصاددانان از این پرده برداشته که رئیس بانک مرکزی روسیه به او (یعنی عبدالناصر همتی) گفته است که در صورتی که ایران وارد لیست سیاه FATF شود، روسیه نمی‌تواند با ایران مراودات مالی داشته باشد. مشخص است که وقتی روسیه به خاطر قرار گرفتن در لیست سیاه FATF، قید مراوادات مالی با ایران را بزند، کشورهای دیگر نظیر چین و عراق که اصطلاحاً دوست خوانده عبدالناصر همتی، همچنین هفته پیش در پیامی اینستاگرامی در مورد سرنوشت دو لایحه پالرمو و CFT نوشته بود: «یقین دارم اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، حتما حساسیت موضوع و ضرورت تداوم مناسبات بانکی و پولی در شرایط تحریم را در نظر می‌گیرند. بپذیریم که بانک مرکزی، در حدی که در این شرایط بسیار سخت و حساس، تکلیف دارد حقی هم در تصمیم‌سازی داشته باشد».

 

روزنامه آرمان ملی در گزارشی با عنوان نقش دولت پنهان در عدم تصویب CFT و پالرمو، نوشت: هشدار می‌دادیم زمستان در حال آمدن است، چیزی تا فرارسیدن ضرب‌الاجل گروه ویژه اقدام مالی باقی نمانده و اقتصاد در حال احتضار ایران که زیر فشار تحریم‌ها سخت‌ترین روزهای خود را سپری می‌کند، نباید با یک شوک اقتصادی جدید روبه‌رو شود. اکنون زمستان اقتصاد ایران نزدیک است، زمزمه‌هایی از توافق با ژاپن برای برخی گشایش‌های اقتصادی وجود دارد اما نگرانی‌های اقتصادی و معیشتی هرروز بیشتر می‌شود؛ چرا که در اندک مهلت باقی مانده ایران برای پذیرش دو لایحه باقی مانده FATF نه تنها اراده‌ای محسوس برای تعیین تکلیف نهایی آن لوایح رسما صورت نگرفته، بلکه برخی ترجیح می‌دهند چوب لای چرخ دولت بگذارند. آنها مدام با گفتن از تحریم‌های آمریکا از بی‌خاصیت بودن تصویب FATF در شرایط تحریم سخن می‌گویند. تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا بخش مهمی از محدودیت‌ها علیه نظام بانکی و مالی را تشکیل می‌دهد. اما فقدان تعامل ایران با گروه ویژه اقدام مالی به معنای بستن همه منافذ تعامل با دولت‌هایی است که تحریم‌های آمریکا را رعایت نمی‌کنند. تحریم‌های آمریکا ممکن است دچار شدت یا افول شوند لیکن محدودیت‌های ناشی از FATF به‌صورت اصولی و فراگیر تا زمان عادی شدن روابط کشورمان با این نهاد، پابرجا خواهد بود.

مضافا اینکه با توجه به تلاش‌های بسیار سنگین آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان برای جلوگیری از عادی شدن وضعیت کشورمان با این نهاد، کاملا محرز است که آنها وضعیت جاری را بهترین ابزار مقابله با کشورمان می‌دانند و این موضوع مکمل تحریم‌هایک‌جانبه آمریکا است. هرگونه تاخیر در اجرای کامل برنامه اقدام به منزله مساعدت به دشمنان برای ایجاد محدودیت‌های بیشتر می‌باشد. یک حقوقدان بین‌المللی در این باره معتقد است نپیوستن به FATF باعث می‌شود تمامی ارتباط مالی ما با خارج از کشور قطع شود. نعمت احمدی به «ایسنا» می‌گوید: «نپیوستن به FATF باعث می‌شود تمامی ارتباط مالی ما با خارج از کشور قطع شود، بدون اینکه جرمی انجام داده باشیم و گناهی مرتکب شده باشیم، ناخودآگاه در مظان اتهام خود را مینشانیم. مثلا در بخش پالرمو می‌گویند به تروریست‌ها کمک می‌کنیم و در بخش پولشویی و... ناخودآگاه در مظان اتهام می‌نشینیم، بدون اینکه گناهی انجام داده باشیم. پیوستن به FATF در بعد داخلی هم خیلی مهم است. ما جزو معدود کشورهایی هستیم که می‌توانیم به بانک برویم و هر مبلغی را که خواستیم جابه‌جا کنیم و با پیوستن به FATF مبدا و مقصد پول‌ها روشن می‌شود».

بسته پیشنهادی به FATF ارائه کنیم

خبرگزاری ایسنا در گفت و گو با امیر ساعد وکیل، استاد حقوق بین‌­الملل، آورد: «راهکار امروز کشور در موضوع FATF یک راهکار بینابینی است؛ نه خود بسندگی مطلق نه وادادگی محض» اظهار کرد: پیشنهاد من این است که یک بسته جامع پیشنهادی در اختیار FATF قرار گیرد مبنی بر این که به ازای اینکه ایران پایبندی خود را به توصیه‌های FATF اعلام می‌کند، امتیازات، منافع و فرصت‌هایی برای ایران در خصوص استفاده از نظام پولی و بانکی و مالی بین‌المللی فراهم ‌شود. هم چنین تحریم‌های فعلی کم رنگ‌تر یا حذف شود یا با ضابطه بیشتری نسبت به ایران اعمال شود و این گونه نباشد که حتی مبادله اقلام بشردوستانه به ایران توسط نظام بانکی بین‌المللی با مانع روبرو شود و به این ترتیب به شکل الاکلنگی توازن و تعادلی بین تعهداتی که ایران به FATF دارد و امتیازاتی که از آن بهره مند می‌شود برقرار می‌شود. با این رویکرد می­توانیم حاکمیت اقتصادیِ ملی خود را حفظ ‌کنیم، تعامل اقتصادی بین‌المللی برقرار می‌کنیم، تلاش ‌کنیم شفافیت نظام پولی، بانکی و اقتصادی کشور را ارتقاء دهیم و در عین حال ایران را از امتیاز احتمالی هرگونه مشارکت و همکاری در نظام بین‌المللی اقتصادی محروم نکنیم.

وکیل با پیشنهاد «شکل گیری یک نهاد فراقوه‌­ای برای نظارت بر روند اجرای تعهدات ایران در مقابل FATF» اضافه کرد: دقیقا گام به گام در مقابل هر تعهدی که به FATF داده می‌شود، امتیازی که متقابلا FATF در چارچوب نظام پولی، مالی و بانکی برای ایران فراهم می‌کند تعیین شود و به این ترتیب هرجایی FATF نتوانست پایبندی خودش را به امتیازاتی که باید به ایران ارائه کند پایبند بماند ایران هم به خودش این حق را بدهد که بتواند از برخی از تعهدات خودش حتی به شکل موقتی انصراف دهد. تا جایی که موافقان یا مخالفان اجرای توصیه‌های FATF با شفافیت در نظام پولی و بانکی کشور مخالفت نداشته باشند و تا جایی که آن‌ها قائل بر این باشند که باید در عرصه نظام پولی و بانکی کشور با هرگونه فساد، انحصار و رانت اطلاعاتی در حوزه تراکنش‌های اقتصادی مقابله کرد بنابراین هم موافقین و هم مخالفین اجرای توصیه‌های FATF موضع منطقی دارند. آن‌هایی که مخالف اجرای توصیه‌های FATF هستند این نگرانی را دارند که مبادا الزامات FATF از یک طرف حاکمیت اقتصادی کشور را با توجه به امکان دسترسی به یک سری اطلاعات محرمانه تراکنش‌های اقتصادی توسط نهادهای بین‌المللی متزلزل شود یا در چارچوب سیاست‌هایی که جمهوری اسلامی ایران در عرصه روابط و مناسبات فرامرزی خود با سایر کشورها دارد محدودیت‌های سنگین در نوع تعامل ایران با به ویژه کشورهای منطقه ایجاد شود و از طرفی آن‌هایی که موافق اجرای توصیه‌های FATF هستند اصرار دارند که برای حضور در صحنه بین‌المللی و بهره‌ مندی به تناسب امکانات و شرایط از مزایا و منافع همکاری‌های بین‌المللی نباید جمهوری اسلامی ایران خود را از این عرصه کنار بکشد و اتفاقا اجرای این توصیه‌ها به مقابله با فساد پولی و بانکی، انحصار و ارتقای شفافیت نظام مالی کشور ما کمک خواهد کرد.

رصد جبهه اصولگرا

دوگانه‌سازی‌های دروغین حامیان FATF تمامی ندارد

خبرگزاری فارس در گزارشی نوشت: خبرگزاری فارس: اجرای درخواست های گروه ویژه اقدام مالی FATF جز موضوعاتی است که جریان حامی دولت برای توجیه ناکارآمدی‌های خود در مقابله با تحریم‌های بانکی و مالی آمریکا، آن را مطرح می‌کند. با وجود اینکه بررسی‌های آماری نشان می‌دهد قرار گرفتن ایران در لیست اقدام مقابله‌ای FATF و تعلیق آن از این لیست، تاثیری بر روی تجارت خارجی ایران نداشته است؛ اما حامیان FATF در دستگاه‌های تبلیغاتی خود هم‌چنان دوگانه‌سازی FATF و قطع روابط اقتصادی را مطرح می‌نمایند. در راستای این دوگانه‌سازی‌ها نیز اخیرا مطرح شده است که بدون تصویب لوایح FATF، تجارت غذا و دارو متوقف خواهد شد. به عنوان مثال، علیرضا کلاهی عضو اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا در تاریخ ۲۵ آذرماه گفت:  «اکنون در بحث واردات غذا و دارو ما نقل و انتقالات بانکی داریم و چند بانک ایرانی خارج از کشور این کار را انجام می‌دهند با عدم اجرای قانون مبارزه با پولشویی همین اندک نقل و انتقالات نیز از دست خواهد رفت و در واردات غذا و دارو با مشکل مواجه خواهیم بود».این ادعاها در حالی است که FATF اساسا نهادهایی که در حوزه‌ اقلام بشردوستانه (غذا، دارو و تجهیزات پزشکی)  فعالیت دارند را دارای ریسک بالا نمی‌داند و اعلام می‌دارد که اجرای استانداردهای FATF نباید در تجارت بشردوستانه خللی وارد کند. در دستورالعمل FATF با عنوان «بهترین اقدامات در مقابله با سواستفاده از سازمان‌های غیرانتفاعی»،  توصیه‌هایی جهت جلوگیری از پولشویی و تامین مالی تروریسم در نهادهای غیرانتفاعی معرفی و اعلام شده است.

پیوستن به FATF سفره مردم را محدودتر می‌کند

روزنامه جوان در گفت وگو با  محمد سلیمانی، وزیر اسبق ارتباطات آورد:با توجه به اینکه اصل فعالیت FATF در مسائل مالی و پولی و نظارت بر این موارد است، قطعاً پیوستن به آن می‌تواند ضررهای جبران‌ناپذیری برای ایران داشته باشد. ایران در حال حاضر، تحت تحریم‌های سنگینی است که بر هیچ کشور دیگری اعمال نمی‌شود. در این شرایط، کشور ایران باید دست به یکسری مبادلات تجاری و واردات و صادرات بزند، مخصوصاً در زمینه نفت و گاز. از طرفی امریکا و اروپا هم محکم ایستاده‌اند تا جلوی این اقدامات را بگیرند.

این فعال سیاسی با بیان اینکه در چنین شرایطی، پیوستن به FATF فرصتی را برای امریکا و اروپا فراهم می‌کند تا تحریم‌ها را جدی‌تر دنبال کنند، گفت: درواقع FATF مکانیسم و ابزاری در اختیار غرب است برای تکمیل حلقه‌های تحریم علیه ایران. در این شرایط تصویب لوایح مرتبط با FATF عملاً هم سفره مردم را محدودتر می‌کند، هم واردات را با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کند و هم صادرات نفت و پتروشیمی را با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد کرد.

FATF کاملاً علیه اقتصاد کشور است

خبرگزاری آنا در گفت وگو با سرداراحمد وحیدی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، نوشت: ما در یک جنگ اقتصادی ناجوانمردانه‌ای به سر می‌بریم و دشمنان به‌دنبال بستن تمام راه‌های دورزدن تحریم‌ها هستند تا کشورمان را محدودتر کنند. غربی‌ها می‌خواهند با FATF  و به نام شفاف‌سازی مجموعه تبادلات ایران  در جاهای مختلف جهان را شناسایی و ایجاد مزاحمت کنند. شرایط کنونی برای ایران ویژه است و هیچ کسی نمی‌پذیرد که منافع ملت را هزینه کند تا غربی‌ها بانک اطلاعاتی خود برای ضربه زدن به ایران را تکمیل کنند.  امروز FATF می‌تواند کاملاً علیه اقتصاد کشور و در مانعی مسیر تلاش‌های کسانی باشد که تحریم‌های ناجوانمردانه را دور می‌زنند. ما نباید با سهل انگاران و خوش‌باوری به دشمن نگاه کنیم و باید بدانیم آنها در تلاشند به شیوه‌های مختلف به اقتصادمان ضربه بزنند.

وحیدی در ادامه در پاسخ به سؤالی درباره به قدرت رسیدن نخست وزیر جدید لبنان و آینده تحولات سیاسی این کشور گفت: آمریکا، رژیم صهیونیستی و سعودی‌ها مخالف آرامش، ثبات و امنیت  در لبنان هستند و فشارهای آنها باعث استعفای نخست‌وزیر قبلی این کشور شد. مخالفان لبنان قطعاً تلاش می‌کنند که نخست وزیر جدید لبنان که مورد حمایت حزب‌الله نیز هست ناموفق باشد. حزب‌الله و جریانات ملی و میهنی که به  سعادت این کشور می‌اندیشند حتماً به‌دنبال ثبات و تعیین سریع‌تر دولت هستند.