رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه طی سخنانی در جمع بازرگانان و کارآفرینان در استانبول این مطلب را عنوان کرد و افزود: روند احداث پروژه کانال استانبول با انجام مناقصه این پروژه طی هفته‌های آینده آغاز خواهد شد.
رئیس جمهوری ترکیه افزود: این طرح، ایده یک هفته و یکسال نیست، بلکه به اواخر ریاست بنده در شهرداری استانبول برمی‌گردد. به هدف خود برای ساختن ترکیه بزرگ‌تر و قدرتمندتر نزدیک‌تر شده‌ایم.
تنگه بسفر مطابق قانون تنگه های بین المللی اداره می شود و ترکیه مطابق قرار داد مونرو تنها اجازه کنترل ترانزیت در این تنگه و تنگه داردانل را دارد.
قرارداد مونرو در خلال دو جنگ جهانی اول و دوم بین ترکیه و قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای به امضا رسید و و مطابق آن ترکیه اجازه یافت تنها به کنترل رفت و آمد شناورها در این تنگه ها بپردازد. این پیمان در ۲۰ ژوئیه ۱۹۳۶ امضا شد.
اما کانال استانبول این وضعیت را ندارد و تماماً تحت اختیار ترکیه قرار خواهد داشت.
کانال استانبول چیست و چرا ساخته شده است
کانال استانبول یکی از پروژه هایی است که سالهاست دولت ترکیه در حال بررسی برای نحوه انجام آن بوده است .این کانال که ۴۵ کیلومتر طول خواهد داشت ، دریای سیاه را به دریای مرمره متصل خواهد کرد .عرض این کانال بین ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ متر و عمق آن نیز ۲۵ متر خواهد بود . این پروژه که در حال حاضر کارهای ابتدایی آن شروع شده و قرار است تا سال ۲۰۲۳ به اتمام برسد .
کانال استانبول نقش بسیار اساسی در عبور و مرور کشتی ها خواهد داشت و از تردد بسیار زیاد شناورهای دریایی از کانال بُسفُر استانبول خواهد کاست . تنگه یا کانال بسفر استانبول یکی از پر ترددترین مسیرهای دریایی دنیا بوده و فقط در سال ۲۰۱۶ حدود ۴۲.۰۰۰ کشتی از این مسیر عبور کرده اند .این کانال از منطقه دوروسو در نزدیکی فرودگاه سوم استانبول شروع می گردد و به منطقه کوچوک چکمه جه متصل می گردد .
اتمام پروژه کانال استانبول موجب خواهد شد تا ارزش زمین و املاک این منطقه افزایش چشمگیری داشته باشد و اغلب سرمایه گذاران و علاقه مندان به خرید ملک در استانبول مایل به خرید ملک در این منطقه و سرمایه گذاری روی املاک و مستغلات در این منطقه می باشند .
این منطقه یکی از مناطق مورد توجه سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران خارجی بوده و به خصوص سرمایه گذارانی از کشور قطر ، سرمایه گذاری بسیار هنگفتی را در املاک و مستغلات و زمبن های این محدوده شروع کرده اند . به علاوه تا پایان سال ۲۰۱۹ خط مترو کلیه مناطق این بخش را تحت پوشش قرار خواهد داد و موجب رشد این مناطق خواهد گردید .
هدف از ساخت این کانال در درجه اول، کاهش حجم رفت و آمد در تنگۀ بسفر است. شلوغی رفت و آمد در تنگه بسفر باعث شده تا قایق‌ها مجبور شوند ساعت های طولانی انتظار را تحمل کنند و با مشکلات زیادی در ناوبری مواجه شوند. پیچ و خم‌های موجود در تنگۀ بسفر نیز باعث شده است که تصادفات زیادی در این منطقه روی دهد.
احداث این کانال از لحاظ اقتصادی نیز به نفع ترکیه است
در حالی که مساله کنترل تنگه‌های بسفر و داردانل برای سالهای طولانی موضوع اختلافات بین‌المللی بوده و گاه برای آزادی رفت و آمد کشتی‌های تجاری مشکلاتی را ایجاد کرده است، به نظر می‌رسد بهره برداری از «کانال استانبول» برای ترکها مشکلات حقوقی کمتر و سود بیشتری به همراه خواهد داشت.
محمت جاهد تورحان، وزیر حمل و نقل و زیرساخت ترکیه نیز با اشاره به توسعه زیرساخت های حمل و نقل ریلی، زمینی و هوایی در کشور از شروع احداث پروژه عظیم کانال استانبول در سال ۲۰۱۹ خبر داد.
«کانال استانبول» به طول ۴۵ کیلومتر برای اتصال دریای مرمره به دریای سیاه ساخته خواهد شد. بنا بر اسنادی که توسط وزیر محیط زیست منتشر شده است، عمق این کانال ۲۵ متر و عرض آن بین ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ متر خواهد بود.
دولت ترکیه قصد دارد در اطراف کانال جدید یک پروژه شهرسازی را نیز به اجرا بگذارد. این پروژه شامل بخش‌هایی مانند ساخت شمار قابل توجهی مجتمع مسکونی در کناره کانال می‌شود. برخی از کشورها همچون قطر از علاقمندی خود برای سرمایه گذاری در این پروژه خبر داده‌اند.
قرار است این پروژه که با بیش از ۱۰ میلیارد یورو هزینه به گران‌ترین پروژه در تاریخ این کشور تبدیل شده، در سال ۲۰۲۳ میلادی به پایان برسد.
این کانال عریض در بخش اروپایی استانبول قرار دارد و با ساخت شهرک‌های اطراف آن به مفهوم کامل یک پروژه بزرگ ترانزیتی، مسکونی، گردشکری و امنیتی به شمار می‌رود. از سوی دیگر با ساخت این کانال، شهر استانبول به دو شبه جزیره آسیایی و اروپایی و یک جزیره در وسط دریا تبدیل خواهد شد که بیشتر اماکن تاریخی و توریستی استانبول در این جزیره باقی خواهند ماند.
قرار است این پروژه که با بیش از ۱۰ میلیارد یورو هزینه به گران‌ترین پروژه در تاریخ ترکیه تبدیل شده، در سال ۲۰۲۳ میلادی به پایان برسد.
اهمیت اقتصادی کانال جدید استانبول با کانال فعلی بسفر قابل قیاس نیست. پیش بینی شده این میزان در کانال استانبول به ۲۰۰ هزار کشتی در سال افزایش یابد که به معنای چندبرابر شدن درآمد دولت ترکیه ناشی از حمل و نقل بین‌المللی در این کانال است. این سودآوری علاوه بر مزیت‌های ناشی از گردشگری و ساخت شهرک‌های کردشگری در کنار این کانال خواهد بود که با اجرایی شدن آن سهم صنعت گردشکری در خزانه دولت را چندبرابر خواهد ساخت.
همچنین از نظر امنیتی نیز با توجه با آن که رژیم حقوقی دریای آزاد در کانال جدید استانبول حاکم نیست و مالکیت این کانال بصوررت کامل در انحصار دولت ترکیه قرار خواهد داشت، لذا دولت ترکیه در عمل کنترل بخش مهمی از عبور و مرور شرق اروپا و جنوب غربی اوراسیا به مدیترانه را در دست خواهد داشت و در عمل وزن استراتژیک خود را افزایش خواهد داد. این بدان معناست که کشتی‌های اوکراینی، بلغاری، گرجستان و حتی روسی برای دسترسی سریعتر و راحت‌تر مجبور به عبور از کانال ترکیه به جای کانال قدیمی بسفر خواهند بود و در واقع با اجرای این طرح، ترکیه قدرت چانه زنی و کارت بازی خود را در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی ارتقا داده است.