به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، سفر «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری کشورمان به شرق آسیا به ویژه ژاپن به دلایلی چون تنش موجود میان ایران و ایالات‌متحده مورد توجه بسیاری از تحلیلگران و رسانه‌های جهان قرار گرفت.
این سفر به دعوت نخست وزیر ژاپن و پس از حضور دکتر روحانی در کنفرانس سران کشورهای مسلمان در کوالامپور صورت گرفت؛ سفری با اهداف مهم اقتصادی که البته بسیاری آن را مرتبط با مسائل برجامی و اختلافات تهران و واشنگتن دانستند.
رایزنی‌های آبه و ترامپ پس از سفر روحانی به توکیو
تارنمای روزنامه «ژاپن تایمز» در گزارشی نوشته که گفت وگوی تلفنی اخیر میان آبه و «دونالد ترامپ» به تبادل نتایج مذاکرات نخست وزیر ژاپن با رئیس‌جمهوری ایران اختصاص داشته است. در این تماس نخست وزیر ژاپن اعلام کرده که کشورش از طریق همکاری نزدیک با ایالات‌متحده به تلاش‌های دیپلماتیک جهت کاهش تنش در خاورمیانه ادامه می‌دهد.
همچنین، نخست وزیر ژاپن به خبرنگاران گفته در مورد شرایط کره شمالی مذاکره‌هایی با ترامپ داشته تا دو طرف هماهنگی‌هایی را در زمینه ارائه واکنش مشترک به ضرب الاجلی که پیونگ یانگ برای پایان سال اعلام کرده است، داشته باشند. گفته می‌شود این همکاری با هدف خروج از بن‌بست در مسیر غیرهسته‌ای‌سازی شبه‌جزیره کره صورت می‌گیرد. آبه می‌گوید مصرانه از کره شمالی خواسته تا به غیرهسته‌ای کردن منطقه از طریق گفت وگو پایبند بماند.
آبه اعلام کرد که این گفت وگوی تلفنی به درخواست ترامپ انجام شد و حدود ۷۵ دقیقه به طول انجامید. رئیس جمهوری آمریکا علاوه بر حساسیت بر موضوعاتی همچون ایران و کره شمالی، برای سفر به ژاپن و کره جنوبی و دیدار سران سه کشور اشتیاق فراوانی نشان می‌دهد. این روزنامه ژاپنی نوشته آبه از روحانی خواسته تا ایران به توافق متعهد باقی بماند و گام‌های بیشتری را برندارد.
تارنمای شبکه خبری «ان‌اچ‌کی» ژاپن هم در گزارشی در مورد سفر روحانی به توکیو عنوان داشت دولت ایران امیدوار است تا روابط تجاری تهران و توکیو را گسترش دهد. گزارش با بیان این که تهران اقدامات متقابلی را در حوزه غنی سازی اورانیوم در مقابل رویکرد فشار دولت ترامپ اتخاذ کرده‌است افزود: این تحولات حتی با انتقاد کشورهای اروپایی از آمریکا هم روبرو شد به گونه‌ای که نشان از درک این کشورها از شرایط و موقعیت ایران دارد.
با این حال تحلیلگر شبکه خبری ژاپنی پیش‌بینی کرده ایران تلاش می‌کند با نزدیکی و احیای روابط نزدیک با کشورهای دوست همچون ژاپن، به جامعه جهانی نشان دهد که منزوی نیست.
ائتلاف دریایی و طرح تازه توکیو
گفته می‌شود کاهش تنش در خلیج فارس از مهمترین موضوعات مورد بحث در توکیو بوده و دو طرف گام‌هایی را در این زمینه برداشته‌اند. توکیو اعلام کرده است نیروهای اعزامی خود را با هدف همکاری و مشارکت در ائتلاف دریایی آمریکا به خلیج فارس اعزام نمی‌کند بلکه تنها با هدف تأمین امنیت حمل و نقل انرژی این اقدام را انجام می‌دهد.
روزنامه بریتانیایی «دیلی میل» آورده‌است که تصمیم دولت ژاپن مبنی بر نپیوستن به ائتلاف دریایی آمریکا در خلیج فارس مورد استقبال رئیس جمهوری ایران قرار گرفت و در طرف مقابل حسن روحانی نیز طرحی را برای در هم شکستن تحریم‌های ترامپ پیشنهاد داده است.
بنا بر ادعای این روزنامه، روحانی محور مذاکرات خود در توکیو را تضعیف تحریم‌ها ایالات متحده عنوان کرده و در همین راستا از سوی وی طرح تازه‌ای ارائه شده که بر ادامه مشورت دو کشور در این زمینه تاکید دارد. این گزارش توئیت حسن روحانی پس از پایان سفر را هم دلیلی برای چنین تلاش‌هایی می‌داند. در پیام روحانی آمده که از هر تلاشی برای افزایش مبادلات اقتصادی مخصوصاً در حوزه انرژی و صادرات نفت استقبال می‌کند. با این حال یک مقام ژاپنی عنوان داشت گفت وگویی برای خرید نفت خام انجام نشده است. ژاپن یک متحد آمریکا در شرق آسیا به شمار می‌رود که به مدت ده‌ها سال و تا پیش از برقراری تحریم‌ها علیه تهران، از بزرگترین خریداران نفت ایران بوده است.
شبکه خبری «بلومبرگ» هم اینگونه تحلیل کرد که رئیس جمهوری ایران همزمان با تشدید تحریم‌های آمریکا پس از ۱۹ سال به ژاپن رفت. این گزارش خط مشی توکیو در این فرایند را به حرکت روی طنابی تشبیه کرد که در یک سوی آن ایران، دوست سنتی ژاپن قرار دارد و در طرف دیگر ایالات متحده به عنوان متحد نظامی نقش آفرین است. ژاپن همزمان از بزرگترین خریداران نفت تهران است که بر اثر فشار کاخ سفید از ماه می گذشته نفتی را از ایران تحویل نگرفته است.
به نوشته بلومبرگ، با وجود فشارهای آمریکا، پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸، تهران حاضر نشده‌است به درخواست واشنگتن برای مذاکره و امضای توافقی جامع پاسخ بدهد. آبه در سفر چند ماه قبل به تهران تلاش کرد تا از شدت تنش‌ها بکاهد.
در مقابلِ ابراز نگرانی‌های نخست وزیر ژاپن نسبت به تحولات خلیج فارس، حسن روحانی هم خروج آمریکا از برجام را عامل اصلی این تنش می‌داند. این شبکه خبری آمریکایی هم روایت تقریباً مشابهی را بیان داشت و تصریح کرد در مذاکرات چند ساعته در توکیو، دولت ژاپن پیشنهاد تازه‌ای را در مورد مقابله با تحریم‌ها ارائه کرد؛ ایران هم برنامه خود برای مقابله با مجازات‌های آمریکا را توضیح داد؛ ضمن اینکه پس از پایان گفت وگو ها هر دو کشور بر ادامه رایزنی‌ها تاکید کردند.