«یوسف مولایی» عصر امروز سه‌شنبه در نشست «تصویب لوایح FATF و آثار و پیامدهای آن بر حکمرانی مالی و تجارت بین‌المللی ایران» که در پژوهشکده تحقیقات راهبردی برگزار شد، گفت: FATF ( گروه ویژه اقدام مالی) یک نهاد ویژه است که در عرصه کلان بین‌المللی بسیار تاثیرگذار است.
وی یادآورشد: مجموعه‌ای از قواعد، هنجارها و اصول نظم بین‌المللی را تشکیل می‌دهند. این مقررات مناسبات کشورها را مدیریت کرده و نظم می‌دهند.
این کارشناس حقوق بین الملل ادامه داد: برخی سازمان‌ها مانند ناتو، شورای امنیت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ماموریت امنیتی دارند. برخی نهادها و سازمان استانداردساز هستند و بر مناسبات حاکمیتی وارد نمی‌شوند. این گونه سازمان‌ها عموما حساسیت‌برانگیز نیستند، اما کارکرد اساسی دارند.
این استاد حقوق بین‌المللی دانشگاه تهران با بیان اینکه برای ادامه زیست اجتماعی در نظم جهانی همیشه با سازمان‌ها در ارتباط هستیم، اظهار داشت: سازمان‌های استانداردساز، مقررات و نظم جهانی را شکل می‌دهند. مجموعه تصمیمات فراتر از اراده ملی توسط اراده این نهاد شکل می‌گیرد. FATF از نظر عملکردی استانداردساز است ولی در مجموعه نهادهای اثرگذار است چراکه با جهت‌دهی در عرصه پولی و بانکی دارد، توصیه‌هایی که می‌کند و همچنین به عرصه‌هایی که ورود می‌کند، حساسیت‌برانگیز است.
مولایی در عین حال گفت: FATF از نظر کارکردی فنی است چراکه در حوزه نظام پولی و مالی فعالیت می‌کند که چطور پول شفاف باشد و از خطرات ناشی از پولشویی و تامین مالی ترویسم دور باشد.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: وقتی از سالم‌سازی نظام مالی و پولی حرف می‌زنیم، مکانیزمی را شکل می‌دهیم که در قالب نظام سرمایه‌داری عمل کند و ماموریت خود را برای نظم اقتصاد جهانی ایفا کند. ممکن است شما نسبت به این مساله سوال داشته باشید ولی بدون ورود به مسائل سیاسی، مرجع تصمیم‌گیر در عرصه ملی کدام است؟ به نظر من باید کار را به نهادهای تخصصی و فنی مانند بانک مرکزی یا کمیته مقابله با پولشویی سپرد.
وی افزود: وقتی ما وارد نظام بین‌المللی می‌شویم حق انتخاب گسترده‌ای نداریم. این نظام نه تنها عادلانه نیست حتی در برخی موارد، تبعیض‌آمیز است مانند سازمان ملل ولی باید بدانیم در چه شرایط و جایگاهی قرار داریم.
این حقوقدان با تاکید بر اینکه دولت تلاش زیادی درباره FATF و تبیین دیدگاه‌های خود کرده است، خاطرنشان کرد: نهاد اجرایی مانند بانک مرکزی و کمیته ضدپولشویی با توجه به شرایط پیرامونی نظرات تکنیکی خود را گفته‌اند. CFT شامل تعدادی قطعنامه شورای امنیت است و حتی اگر ما ملحق به آنها نشویم دارای الزام برای اجرا از سوی ماست.
مولایی با بیان اینکه اگر ما می‌خواهیم وارد نظم جهانی شویم، باید مقررات آن را بپذیریم، ابراز داشت: ما در ده‌ها سازمانمانند ان‌پی‌تی و سازمان ملل قرار داریم که الزاما متضمن منافع ما نیست و از سویی مقرراتش هم عادلانه نیست
وی خاطرنشان کرد: باید بررسی کنیم که کدام کشور در FATF قرار ندارد که مشکلی ندارد و توسعه‌یافته است. در FATF فقط کشورهای غربی حضور ندارند بلکه همسایگان و دوستان ما هم درآن حضور دارند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ۱۹۸ کشور خود را ملزم به اجرای توصیه‌های FATF می‌دانند که گردش مالی‌شان بالای ۹۵ درصد اقتصاد جهانی است، ابراز داشت: آیا عقل آنها نمی‌کشید که ورود به FATF می‌تواند منافع و استقلال آنها را با چالش روبرو سازد. قطعا ورود به نظم جهانی محدودیت‌آمیز است حتی FATF برای آمریکا هم محدودیت ایجاد می‌کند ولی ورود و رویکرد سیاسی و جناحی بی‌تردید قطعا تصویری درستی برای ما ایجاد نمی‌کند.
این استاد دانشگاه افزود: ممکن است ما نسبت به نهادهای بین‌المللی سوال داشته باشیم. ما اول انقلاب، صلیب سرخ را قبول نداشتیم. دیوان بین‌المللی دادگستری هم قبول نداشتیم ولی چندین بار علیه آمریکا به این دیوان رفته و موفق هم شده‌ایم. اکنون هم باید مشخص کنیم و ببینیم مناسبات ما با نظم بین‌المللی چگونه است ولی باید بدانیم برخی استانداردها اجتناب‌ناپذیر است.
ممکن است ما نسبت به نهادهای بین‌المللی سوال داشته باشیم. ما اول انقلاب، صلیب سرخ را قبول نداشتیم. دیوان بین‌المللی دادگستری هم قبول نداشتیم ولی چندین بار علیه آمریکا به این دیوان رفته و موفق هم شده‌ایم. اکنون هم باید مشخص کنیم و ببینیم مناسبات ما با نظم بین‌المللی چگونه است ولی باید بدانیم برخی استانداردها اجتناب‌ناپذیر است.
همچنین در این نشست جلیل محبی مدیر پژوهش‌های حقوقی مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: می‌گویند اگر FATF نپیوندیم ما را تحریم می‌کنند. بکنند مگر تحریم دیگری مانده است. یا می‌گویند اگر به FATF نپیوندیم جنگ می‌شود در حالی جنگ اگر می‌خواست بشود، می‌شد.
وی ادامه داد: می‌گویند FATF نهادی برای شفافیت است. شفافیت مساله عقلایی است. FATF می‌گوید شفاف باش تا بتوانیم بفهمیم چگونه عمل می‌کنی. ظاهر این بد نیست ولی باید پرسید به نفع ماست؟
محبی اضافه کرد: امروز به دلیل انواع تحریم‌ها امکان مبادله ارزی نداریم بلکه تحریم‌های ناعادلانه را دور می‌زنیم. دور زدن تحریم‌ها مقابله جمهوری اسلامی ایران با تحریم‌های ظالمانه است در حالی که FATF می‌گوید شفافیت ایجاد کن تا من نگذارم تحریم‌ها را دور بزنی.
مدیر پژوهش‌های حقوقی مرکز پژوهش‌های مجلس ادامه داد: اگر عاقل باشیم، عقلای قوم باید بگویند چراغ FATF را خاموش کن تا درب دیگری باز کنیم و تحریم‌های ناعادلانه را دور بزنیم.
محبی با بیان اینکه FATF در حال فشار برای اجرای توصیه‌هایش است تا تحریم‌ها را دور نزنیم، تصریح کرد: FATF، چهل توصیه به ما کرده است. قبلا هم توصیه‌هایی در دولت نهم و دهم کرده بود که با این ۴۰ توصیه متفاوت است. از این ۴۰ توصیه، ۳۸ توصیه عملی شده است که از اینها، دو قانون تصویب شده و مابقی آیین‌نامه دولتی است و تنها کنوانسیون پالرمو و CFT باقی مانده است. این در حالی است که FATF تنها ۱۳ مورد از اقدامات ایران را پذیرفته است و ۲۷ مورد باقی مانده است. سوال ما این است چرا فقط به این دو کنوانسیون اصرار دارند.
وی با بیان اینکه من فکر می‌کنم اینها بازی سیاسی و سرگرم کردن مردم و نهادهای دولتی است، خاطرنشان کرد: دولت باید پاسخ بدهد چرا ۲۷ مورد را اجرایی نکرده است. دولت برای جامعه خوراک امنیتی ایجاد می‌کند. دولت هم گفته و ظریف نیز تاکید کرده که من هیچ تضمینی از منافع حاصل از پیوستن به FATF نمی‌دهم. آیا عجیب نیست در شرایط تحریم دولت تاکید به پیوستن FATF می‌کند.
مدیر پژوهش‌های حقوقی مرکز پژوهش‌های مجلس با تاکید بر اینکه کلی‌گویی خوراک سیاسی ایجاد کردن و ایجاد دعوا است، ابراز داشت: ما باید تحریم‌ها را دور بزنیم. ۱۹۸ کشور به FATF پیوسته‌اند ولی مانند ما تحریم نیستند. اگر بودند از FATF خارج می‌شدند تا بتوانند تحریم‌ها را دور بزنند.
محبی اظهارداشت: هر وقت تحریم‌ها برداشته شد، ثبات ارزی ایجاد شد و مشکل بانکی نداشتیم، من موافق پیوستن به FATF می‌شوم. با پولشویی نباید سر ما کلاه بگذارند. منظور آنها از پولشویی دور زدن تحریم‌ها است.
FATF باید از دعوای حیدری – نعمتی خارج شود
مجید شاکری کارشناس مسائل اقتصادی هم با بیان اینکه FATF باید از دعوای حیدری نعمتی خارج شود گفت: یک بازنمایی درباره پیوستن FATF در کشور ایجاد شده که می‌گویند مخالفان FATF، می‌خواهند ایران را کره شمالی کنند و موافقان FATF می‌خواهند ایران کره شمالی نشود.
وی اظهارداشت: امروز موضوع آن است آیا در تکمیل برنامه اقدام FATF، تسریع ایجاد شود یا تعویق رخ دهد. موضوع مخالفت یا موافقت با تعامل جهانی نیست.
این تحلیلگر اقتصاد بین‌الملل افزود: خروج از CFT چندان بازگشت‌پذیر نیست خروج از CFT یعنی حرکت به سمت تامین منابع مالی تروریسم. پس چرا باید عضو کنوانسیونی بشویم که به سود ما نیست. از طرفی با اجرای برنامه اقدام، من فکر نمی‌کنم از وضعیت تعلیقی و مقابله‌ای خارج شویم.
شاکری با بیان اینکه موضع‌گیری بانک مرکزی به گونه‌ای نیست که اگر عضو FATF نشویم بدبخت می‌شویم، تصریح کرد: فکر نکنید دولت موافق الحاق و مجمع تشخیص مخالف الحاق است چون نظام به تصمیم در این باره نرسیده است. دلیل این مساله به خاطر تحریم بودن ماست که همه کانال‌های مبادله را بسته است.
وی با بیان اینکه مشکل ما در اجرای FATF این است که مقامات اقتصادی مسئول پرونده نبودند، خاطرنشان کرد: اگر فهرستی از اولویت‌های اقتصادی بنویسند، FATF جزو ۳۰ مورد اول نیست.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی اظهارداشت: FATF باید از دعوای نعمتی - حیدری خارج شده و گفت‌وگوی کارشناسی درباره آن انجام شود.