حجت اله مرادخانی روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، صنایع دستی و هنرهای سنتی را یکی از عرصه های مهم در معرفی و برجسته سازی فرهنگ و هنر ایران معرفی کرد که به سبب داشتن جاذبه های کاربردی و زیبایی شناسانه، همواره مورد توجه علاقمندان داخلی و خارجی بوده است؛ این عرصه متنوع از تولیدات هنری، سهم قابل ملاحظه ای در تولیدات فرهنگی دارد و شاکله اصلی صنایع فرهنگی را در ایران شکل داده است. عرصه ای ارزنده و متنوع که دارای پتانسیل های زیادی برای تولید ثروت و اشتغال در جامعه است .
وی افزود: در شرایط فعلی کشور، نهادهای متولی مثل وزارت میراث فرهنگی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور باید نسبت به حمایت از توسعه و رشد آن اهتمام و توجه جدی داشته باشند. چراکه بخش عظیمی از هویت بصری، خلاقیت ذهنی و نقشمایه های کهن این مرز و بوم در قالب این آثار متجلی شده و به ثبت رسیده است. گواه این شکوه را می توان به خوبی در آثار ایرانی بسیاری از موزه های مشهور دنیا مشاهده کرد.
در این میان در دهه گذشته تحولاتی در عرصه اقتصاد و فرهنگ دنیا رخ داده، که تاثیرات مستقیمی بر پارادایم مدیریتی بسیاری کشورها بجای گذاشته است و بر اساس آن بسترهای زیادی برای ارتباط میان اقتصاد و فرهنگ بوجود آمده است. در این پارادایم نوظهور حتی کشورهای پیشرفته هم سرمایه گذاری های جدی برای توسعه صنایع فرهنگی و خلاق کرده اند، تا از رهگذر آن در زمینه تولید ثروت، چرخه های اقتصادی و نیز ایجاد اشتغال فضای پایداری را برای خود رقم بزنند.
این استاد دانشگاه گفت: از سوی دیگر صادرات صنایع خلاق در دنیای امروز تبدیل به موضوعی استراتژیک شده و ارقام و اعداد قابل توجهی هر ساله در این حوزه به ثبت می رسد. به عنوان مثال بر اساس آخرین گزارش آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) که سال گذشته منتشر شد، کشور چین در صدر جدول کشورهای صادرکننده قرار گرفته و در سال ۲۰۱۴ با رقمی برابر با ۱۹۹ میلیارد و ۴۰۷ میلیون دلار صادرات محصولات خلاق، قاطعانه رتبه نخست دنیا را به خود اختصاص داده است.
وی اضافه کرد: در کنار این جنبه های اقتصادی و اجتماعی، صادرات محصولات فرهنگی و خلاق، تاثیر بسزایی بر برجسته سازی برند ملی کشورها در عرصه بین المللی داشته و غنای فرهنگی و اجتماعی آنها را نشان می دهد و این خود یکی از مولفه های توسعه یافتگی در جهان امروز محسوب می شود. بر اساس همین ویژگی ها و اهمیت این حوزه است، که کشورهای مختلف، سازوکارهای حمایتی بسیاری برای تولید و توسعه و پایداری کسب و کارهای فرهنگی و خلاق خود راه اندازی می کنند.
بگفته وی حمایت هایی نظیر انواع معافیت های مالیاتی، مشوق های صادرات، تسهیلات حمایتگرانه، زیرساخت های حقوقی و اتمسفرهای تخصصی برای توسعه بیشتر این کسب و کارها از این موارد هستند. حال باید گفت که این موضوعات در کشوری مانند ایران که پیشینه درخشان فرهنگی دارد و مزیت اصلی و ویژگی مهم آن فرهنگ و صنایع فرهنگی است، باید یک اولویت ملی باشد.
اما وضعیت فعلی کشورمان در عرصه صنایع خلاق و فرهنگی، بیانگر آن است که چندان شرایط مطلوبی برای این حوزه ها وجود نداشته و ابهامات جدی نسبت به استمرار فعالیت عرصه ای مانند صنایع دستی و هنرهای سنتی وجود دارد. آنچه که مسلم است حمایت از هویتی ترین بخش فرهنگ و هنر ایران، باید یکی از اولویت های اصلی سازمان های و نهادهای فرهنگی و برنامه ریزی ایران باشد. با نگاهی به وضعیت فعلی شاید بتوان گفت؛ تنها مزیت موجود برای فعالیت صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران، معافیت آنها از پرداخت مالیات است.
پژوهشگر صنایع دستی گفت: بر اساس ماده ۱۴۲ قانون مالیات مستقیم، درآمد کارگاه های صنایع دستی و فرش دستباف و شرکت های تعاونی و اتحادیه‌های تولیدی مربوط به آنها از پرداخت کردن مالیات معاف هستند و این شاید مهم ترین سازوکار حمایتی دولت از این صنایع فرهنگی باشد. چرا که در زمینه چالش هایی مثل تامین مواد اولیه، صادرات، فروش و بازاریابی و مسائل مربوط کپی رایت محصولات، بخش دولتی حمایت و اقدام عملیاتی محسوسی انجام نمی دهد.
مرادخانی ادامه داد: با وجود اینکه مهمترین عامل انگیزشی هنرمندان این حوزه برای فعالیت، معافیت مالیاتی است. حال در پیش نویس لایحه اصلاح قوانین و مقررات مالیاتی، ماده ۱۴۲ حذف شده است و این به معنی حذف تنها مورد مهم حمایتی از صنایع دستی و فرش دستباف ایران است. اقدامی که تبعات منفی آن تاثیر مستقیمی بر تعطیل شدن کارگاه های کوچک و بزرگ صنایع دستی و فرش دستباف در اقصی نقاط ایران خواهد داشت.
وی انتشار آمارها و ارقام اغراق آمیز فروش نمایشگاهی و نیز اعلام رقم های نجومی گردش مالی بازار صنایع دستی و صادرات آن از سوی برخی مقامات رسمی را یکی از عوامل مهم در پیشنهاد حذف بند معافیت های مالیاتی صنایع دستی و فرش دستباف عنوان کرد، گفت: بسیاری از این هنرمندان و کارگاه های کوچک آنها در وضعیت نه چندان خوب اقتصادی قرار داشته و به سختی در روستاها و شهرهای دور از مرکز فعالیت می کنند و تنها بستر معیشت و اشتغال آنها تولید و فروش صنایع دستی است. این منبع معیشت نیز با حذف معافیت مالیاتی با چالش جدی مواجه خواهد شد و بسیاری از این کارگاه ها به تعطیلی کشیده می شوند.
مرادخانی اقدام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را در ارسال نامه ای به معاون اول رئیس جمهوری اقدامی ناکافی خواند و ابراز امیدواری کرد که مسئولان این وزارتخانه بنابر وظایف قانونی و مسئولیت های اخلاقی و انسانی تا حصول نتیجه مطلوب کار را پیگیری کنند و واکنش جدی و محسوس در این زمینه داشته باشند.