طرح رتبه‌بندی معلمان بر اساس سند تحول بنیادین نظام آموزشی یکی از موضوع‌های مهم است که برای ارتقای شایستگی حرفه‌ای معلمان باید به مرحله اجرا درآید، طرحی که دولت و مجلس شورای اسلامی با اعتبار ۲ هزار میلیارد تومان مصوب در بودجه سال ۹۸، مصمم به عملیاتی کردن آن هستند.
نظام رتبه‌بندی معلمان چیست؟
هیئت وزیران در جلسه ۳ آذر ماه ۱۳۹۸ به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و به استناد قانون برنامه پنجساله ششم توسعه، نظام رتبه‌بندی معلمان را تصویب کرد، مطابق این تصویب‌نامه، رتبه‌بندی به مفهوم فرآیند تعیین رتبه‌های پنجگانه معلمان براساس سنجش نظام‌مند صلاحیت‌ها و عملکرد آنان اطلاق می شود.
مشمولان طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان، شامل آموزگار، دبیر، هنرآموز، مربی امور تربیتی، مشاور واحد آموزشی، مراقب سلامت، مدیر و معاون واحدهای آموزشی و تربیتی هستند.
بر اساس نظام رتبه‌بندی، سنجش صلاحیت معلمان طبق شایستگی‌های عمومی، تخصصی و حرفه ای انجام می شود، شایستگی‌های عمومی شامل شرایط عمومی استخدام براساس مقررات استخدامی مورد عمل، شایستگی‌های تخصصی شامل رشته، مدرک تحصیلی، دانش موضوعی مرتبط با محتوای تخصصی دروس آموزشی و امور تربیتی، روشها و فنون تدریس و هدایت و نظارت آن و شایستگی‌های حرفه‌ای شامل اخلاق حرفه‌ای، توانایی ها و مهارت های آموزشی، پرورشی و پژوهشی (کاربردی و مسئله محور) براساس آزمون های الکترونیکی می‌شود.
مشمولان در صورت کسب صلاحیت‌ها و داشتن شرایط مربوط، می‌توانند به رتبه بالاتر ارتقا یابند و از مزایای جدول افزایش امتیازات موضوع این تصویب‌نامه برخوردار شوند.
همچنین به منظور ایجاد انگیزه برای معلمانی که براساس ضوابط و مقررات مربوط، آخرین طبقه و رتبه شغلی را اخذ کرده یا می‌کنند به ازای هر سال سابقه تجربی که پس از تاریخ لازم الاجرا شدن این تصویب‌نامه کسب می‌کنند مشروط بر اینکه امتیاز ارزیابی عملکرد سالانه آنان نیز کمتر از ۹۰ درصد نباشد، مشمولان شاغل دوره ابتدایی و متوسطه به ترتیب از افزایش حقوق معادل (۱۰۰) و (۵۰) امتیاز ضربدر ضریب ریالی سالانه برخوردار می‌شوند.
افزون بر این، به منظور نظارت بر حسن اجرای این تصویب‌نامه و شناخت مزایا، موانع و مشکلات مربوط، کارگروهی مرکب از نمایندگان وزارت آموزش و پرورش، سازمان های برنامه و بودجه کشور و اداری و استخدامی کشور تشکیل می شود تا ظرف یک سال، بررسی ها و اقدامات لازم را انجام دهد و راهکارهای پیشنهادی را در چارچوب قوانین و مقررات مربوط از طریق وزارت آموزش و پرورش به هیات وزیران ارائه کند.
این تصویب‌نامه از تاریخ یکم مهر ماه ۱۳۹۸ لازم الاجرا است.
براساس این مصوبه، معلمان در پنج رتبه، طبقه‌بندی می‌شوند و عوامل امتیاز آور برای ارتقای رتبه بر مبنای تحصیلات- مهارت و توانایی ها، دوره های آموزشی، سنوات خدمت و تجربه مربوط محاسبه می‌شود.
طرح نظام تحول آموزشی اجرا نمی‌شود مگر اینکه کیفیت نیروی انسانی افزایش پیدا کند که این هم با دو عامل انجام می شود یکی بالا رفتن مهارت ها و دانش معلمان (معلم روشها و علوم مربوط به حوزه خودش و استفاده از آنها را بداند) و دیگری ایجاد انگیزه برای معلم در بکارگیری این علوم است.
هدف طرح رتبه‌بندی ارتقای کیفیت بخشی معلمان، نیروی انسانی و در نهایت آموزش و پرورش است که در طرح تحول نظام آموزشی هم به آن اشاره شده است و یکی از شیوه‌ها برای این کیفیت بخشی، ایجاد انگیزه در معلمان با افزایش حقوق است.
نظام رتبه‌بندی انگیزه‌ساز ارتقای علمی و حرفه‌ای معلمان
معلم بوشهری گفت: طرح رتبه‌بندی معلمان یکی از اصول سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که با هدف ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه‌ای منابع انسانی و با تاکید بر نقش معلمان تصویب شده‌است.
علی حق‌دوست افزود: نظام رتبه‌بندی معلمان یکی از ضرورت‌ها و راهکارهای ارتقای صلاحیت حرفه‌ای معلمان است تا در نظام آموزشی نیروها تفکیک شده باشند و براساس صلاحیت و توانمندی حرفه‌ای خود حقوق بگیرند.
وی اضافه کرد: طرح رتبه‌بندی معلمان روزنه امیدی است برای افرادی که از نظر علمی توانایی دارند و باعث ارتقای حرفه‌ای و تدریس بهتر آنها می‌شود.
حق دوست ادامه داد: هرچند دریافتی معلمان با دیگر گروه‌های کاری متناسب نیست و خیلی کمتر است اما طرح رتبه‌بندی معلمان در کنار پرداختی که می‌تواند برای معلمان داشته باشد اگر کامل اجرا شود تا حد بسیارزیادی باعث ایجاد انگیزه برای ارتقای علمی معلمان می‌شود.
دیگر معلم بوشهری اظهارداشت: معلم زیرساخت فرهنگی، سلامت و تعالی جامعه است و اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان تا حد زیادی کمک می‌کند آنان در جایگاه خود قرار گیرند و باعث ایجاد انگیزه، اعتماد به نفس و ارتقای سطح علمی و پرورشی آنان می‌شود.
محمد ادیب نیا بیان کرد: انتظار می‌رود با اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان، تغییرهایی در جامعه فرهنگیان ایجاد شود و تقویت جایگاه معلمان را به دنبال داشته باشد.
وی یادآورشد: مسئولان باید قول و وعده خود در مورد اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان را عملیاتی و بدرستی اجرا کنند.
یکی دیگر از فرهنگیان استان بوشهر گفت: اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش گامی برای رشد صلاحیت‌های تخصصی و حرفه‌ای معلمان است و هدف آن تنها افزایش حقوق نیست بلکه با رشد و ارتقای حرفه‌ای معلمان زمینه افزایش حقوق آنان نیز فراهم می‌شود.
مریم رنجبر افزود: طرح رتبه‌بندی معلمان فرصتی است که معلمان برای احراز رتبه‌های پنجگانه مشخص شده در این طرح نسبت به ارتقای تخصص، صلاحیت علمی و حرفه‌ای و دوره‌های ضمن خدمت اقدام کنند.
وی بیان کرد: طرح رتبه بندی معلمان می‌تواند آغازی باشد که معلمان با انگیزه قوی‌تری نسبت به کسب این رتبه‌ها اقدام کنند و این می‌تواند نظام تعلیم و تربیت را پویا تر کند زیرا آنان تلاش می‌کنند خود را با کسب مهارت‌های مختلف و پیش‌بینی شده به روز کنند.
رنجبر اضافه کرد: انگیزه مادی طرح رتبه‌بندی معلمان باید به گونه‌ای باشد که این قشر رغبت و تمایل لازم برای رسیدن به رتبه‌های بالاتر را داشته باشند.
وی تاکید کرد: استمرار و اجرای نظام‌مند طرح رتبه‌بندی معلمان می‌تواند نقش موثرتری در رسیدن به اهداف پیش‌بینی شده باشد.
این فرهنگی بوشهری گفت: تمام امکانات، فرصت‌های اجتماعی، صلاحیت‌های حرفه‌ای و عوامل انگیزشی در کنار هم نقشی تاثیرگذار در ارتقای جایگاه معلمان دارد به شرطی که این عوامل به درستی و بدون ابهام اجرا شود.
طرح رتبه‌بندی معلمان ابهام زدایی شود
یکی دیگر از معلمان گفت: با وجود همه تبلیغاتی که در باره طرح رتبه‌بندی معلمان صورت گرفته اما تاکنون این طرح به مرحله اجرا درنیامده و مبهم و بیشتر از این طرح استفاده تبلیغی می‌شود.
ماندنی زارع اضافه کرد: براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش هدف اصلی در طرح رتبه‌بندی معلمان ایجاد انگیره و تقویت مهارت‌های آموزشی و تلاش برای به روز شدن این قشر است و باید ۸۰ درصد حقوق هیات علمی به آنان پرداخت شود اما براساس مطالب منتشر شده قرار است ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان به حقوق معلمان اضافه شود که این پذیرفتنی نیست.
وی اظهارداشت: تبلیغات در باره طرح رتبه بندی معلمان بسیار زیاد است و انتظار می‌رود این وعده‌ها اجرا و در حد کاغذ و دستورالعمل باقی نماند.
زارع بیان کرد: در باره این طرح فقط کلی گویی شده و چند سال است که مسئولان وعده امسال و سال آینده و این ماه و ماه آینده را به فرهنگیان می‌دهند این درحالی است که در بودجه سال ۹۹ نیز هیچ اعتباری برای اجرای این طرح دیده نشده‌است.
یکی دیگر از معلمان استان بوشهر گفت: شیوه اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان برای این قشر مبهم است و تاکنونفقط کلیات مطرح شده‌است و با بررسی سخنان مسئولان متوجه می‌شویم که جزئیات اجرا با آن چیزی که مطرح می‌کنند همخوانی ندارد.
رتبه‌بندی به نفع معلمان تازه کار است
غلامرضا ریشهری گفت: قرار بود ۲۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان به حقوق معلمان در قالب اجرای طرح رتبه بندی معلمان اضافه شود اما در جزئیات می‌بینیم که با توجه به تطبیق‌های انجام شده برای کسانی که سابقه بالاتری (۲۵ سال سابقه) به دلیل اینکه این افراد مزایای خبره و ارشد را گرفته‌اند معادل ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان پرداخت می‌شود.
ریشهری اضافه کرد: براین اساس طرح رتبه‌بندی معلمان برای معلمان با سابقه بالا سودی ندارد و بیشتر به نفع معلمان تازه کار است که زمینه‌ای برای ایجاد انگیزه و افزایش تلاش آنان است.
وی گفت: با اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان ضمن ایجاد انگیزه باعث می‌شود ازلحاظ علمی، فنی و تخصصی خود را به روز و سعی کنند از لحاظ علمی و تخصص جهشی داشته باشند و در کار تدریس هم از نظر مالی و معیشتی کمک می‌شود.
نظام رتبه‌بندی باید همه فرهنگیان را تحت پوشش ببرد
یکی از فرهنگیان بوشهری گفت: طرح رتبه بندی معلمان هنوز یک سری ابهاماتی دارد که باید برای قشر فرهنگی روشن شود.
علی حسنی افزود: هرچند ممکن است مخالفت‌هایی با اجرای این طرح صورت گیرد و ممکن است این امتیازها شامل حال برخی از افراد نشود و در بحث مستندسازی حاشیه‌هایی به وجود آید اما باید این طرح به صورت عادلانه و حرفه‌ای اجرا شود.
وی اضافه کرد: با اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان زمینه رشد، کسب مهارت‌ها و ارتقای توانمندی معلمان و تا حدودی از نظر مالی که یکی از مشکلات مهم فرهنگیان است نیز تقویت می‌شود.
حسنی با بیان اینکه هنوز مشخص نیست که طرح رتبه بندی معلمان شامل حال کارکنان ادارات آموزش و پروش می‌شود یا خیر گفت: اگر این طرح شامل حال کارکنان ادارات نشود ممکن است افراد برای برخورداری از مزایای این طرح به سمت مدرسه‌ها سوق پیدا کنند و ادارات از حالت چابکی سابق خارج شود.
علی حسنی تاکید کرد: افزون بر این تبعیض‌ها بیشتر و بخش اداری آموزش و پرورش از نیروهای علاقمند خالی می‌شود.
قانون رتبه‌بندی معلمان اصلاح می‌شود
معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی اداره کل آموزش و پرورش استان بوشهر گفت: طبق تصویب نامه ۱۷ آذرماه هیات وزیران، معلمان داری صلاحیت عمومی، تخصصی و حرفه‌ای با سابقه کار بیش از ۲ سال از مزایای اجرای طرح رتبه بندی بهره‌مند می‌شوند.
غلامرضا دانش‌فر افزود: فرهنگیان براساس سابقه خدمت، دوره‌های آموزشی، نمره‌های ارزشیابی و بررسی سه صلاحیت حرفه‌ای، عمومی و تخصصی که از سوی کمیته‌هایی ارزشیابی شده‌است در رتبه یک تا پنج جای می‌گیرند.
وی ادامه داد: فرهنگیانی که در دوم اردیبهشت ۱۳۹۴ دارای رتبه پایه، ارشد، خبره و عالی شدند در رتبه‌های یک تا پنج تطبیق داده می‌شوند.
دانش‌فر با بیان اینکه" طبق مصوبه سازمان امور اداری و استخدامی کشور برای اجرای این طرح، باید تفکیک مشاغل اداری و آموزشیانجام شود گفت: به صراحت در قانون رتبه‌بندی ذکر شده‌است که مزایای این قانون مشمول معلمان و نیروی آموزشی است که در زمان حاضر در مدرسه مشغول به تدریس است.
وی اضافه کرد: براساس قانون موجود طرح رتبه‌بندی معلمان در زمان حاضر شامل نیروهای اداری می‌شود اما با این قید که تا ۳۱ شهریور ۹۹ باید این افراد تعیین تکلیف شوند که یا باید معلم و در مدارس باشند و یا اینکه در بخش اداری قرار گیرند.
دانش‌فراظهار داشت: هرچند تلاش‌هایی برای اصلاح قانون طرح رتبه‌بندی معلمان در حال انجام است اما تا زمانیکه اصلاحی صورت نگرفته مصوبه مجلس و سازمان امور استخدامی باید اعمال شود.
وی ادامه داد: طرح رتبه‌بندی معلمان ازیک مهر سال‌جاری اعمال می‌شود و در زمان حاضر کارهای مقدماتی آن از جمله ثبت اسناد و مدارک فرهنگیان از طریق سامانه در حال انجام است.
دانش‌فر گفت: استان بوشهر بیش از ۱۴ هزار فرهنگی دارد که پیش‌بینی می‌شود از این شمار ۱۱هزار و ۵۰۰ تا ۱۲ هزار نفر زیر پوشش قرار گیرند.
دانش‌فرادامه داد: بخشی از طرح رتبه‌بندی معلمان مربوط به افزایش حقوق معلمان است اما بیشترین رویکرد و هدف اجرای این طرح ترمیم آموزش‌ها، ایجاد انگیزه، به روز شدن و توانمند سازی معلمان است که انتظار می‌رود با فراگیری آموزش‌های لازم از سوی معلمان تغییر و تحولی در بخش آموزش در مدارس صورت گیرد.
وی گفت: اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان از اول مهر سال‌جاری مصوبه مجلس است و منبع مالی آن نیز در نظر گرفته شده و درصورتی‌که مشکل غیرمترقبهای پیش نیاید این طرح امسال اجرا می‌شود.