نهضت سوادآموزی که امسال وارد چهلمین سال تاسیس خود شد از همان ابتدا کم کردن تعداد بیسوادان جامعه و در واقع ریشه‌کنی بیسوادی را نشانه گرفت و در طول این سال‌ها با بهره‌گیری از توان افرادی با عنوان آموزشیار و آموزش دهنده در این زمینه اقدامات قابل توجهی در کشور انجام داده است.
این نهضت با تلاش‌های انجام شده، بیسوادی مطلق را از حدود ۳۸ درصد سال ۵۵ به بیش از ۹۸ درصد در حال حاضر رسانده هر چند تا ریشه‌کنی کامل بیسوادی هنوز فاصله داریم اما تلاش‌ها همچنان ادامه دارد و در چند سال اخیر با شتاب شدیدتری رو به جلو می‌رود.
استان کردستان نیز به عنوان بخشی از ایران اسلامی از خدمات این نهضت عظیم بی‌نصیب نمانده و میانگین سطح سواد این استان از ۲۹ درصد اوایل پیروزی انقلاب اسلامی اکنون به بیش از ۹۵ درصد رسیده است.
در این میان زحمت اصلی بر دوش آموزشیاران و آموزش‌دهنده‌های نهضت سوادآموزی بوده که در زمینه ریشه‌کنی بیسوادی در جامعه از هیچ تلاشی فروگذار نیستند اما خود با موانع و مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده و اقدام عملی برای رفع این مشکلات انجام نمی‌شود.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز سنندج به منظور بررسی وضعیت سوادآموزی در استان و همچنین وضعیت آموزشیاران و آموزش‌دهنده‌های نهضت‌سوادآموزی میزگردی را با حضور رییس اداره سوادآموزی آموزش و پرورش کردستان، تعدادی از آموزش دهندگان و همچنین ۲ نفر از سوادآموزان موفق برگزار کرد و از زوایای مختلف مزایا، مشکلات و دغدغه‌های آنها را بررسی کرده که مشروح صحبت‌های ایشان را در زیر با هم می‌خوانیم.
زحمت کشان بی نام و نشان
رییس اداره سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش کردستان گفت: آموزشیاران و آموزش دهنده‌های سوادآموزی در واقع زحمت کشان بی نام و نشانی هستند که با وجود همه تلاش‌هایی که انجام می‌دهند، همواره با موانع و مشکلاتی مواجه بوده که عمده‌ترین مشکل این قشر عدم همکاری مردم (جامعه هدف) است.
جبار غلامی افزود: اکثر مردم هنوز این قشر زحمت‌کش را به رسمیت نمی‌شناسند و بر همین اساس همکاری زیادی در زمینه جذب افراد بیسواد و برپایی کلاس‌های سوادآموزی در مر اکز یادگیری و محلات با آموزش دهندگان ندارند.
وی اظهار داشت: در حال حاضر و براساس برون سپاری فعالیت‌ها که از چندسال پیش و با ادغام آموزش و پرورش و نهضت انجام شده، آموزشیاران به صورت مستقیم هیچ ارتباط کاری با آموزش و پرورش ندارند و قرارداد آنها با موسسات است که این مساله نیز یکی از مشکلات این قشر از لحظ قرارداد شغلی است.
رییس اداره سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش کردستان یادآور شد: آموزشیاران با بیش از ۲۰ موسسه در این استان قرارداد همکاری دارند و میزان قرادادها در هر شهرستان به تناسب تعداد سوادآموزان آن شهر بستگی دارد و متفاوت است.
وی تاکید کرد: از رسانه‌ها انتظار می‌رود تلاش کنند، مشکلات و موانع این قشر را در جامعه بیان کنند به نوعی که مردم با زحمات و تلاش‌هایی که این قشر برای ریشه کنی بیسوادی می‌کشند، آشنا شده و با آنان همکاری بیشتری داشته باشند.
بروز نبودن سامانه ثبت نام چالشی در مسیر سوادآموزی
یکی از آموزش‌دهنده‌های سوادآموزی کردستان نیز از چالش‌های مسیر سوادآموزی در استان را بروز نبودن سیستم‌ها (سامانه) ثبت نام سوادآموزان اعلام کرد و افزود: در حال حاضر در میان سوادآموزانی که برای شرکت در کلاس‌های سوادآموزی ثبت نام می‌کنند، افراد زیادی هستند که بیسواد مطلق هستند اما در سامانه اسم‌شان با عنوان باسواد درج شده است.
شلیر احمدی یادآور شد: این افراد یا در سرشماری‌های خوداظهاری خود را با عنوان باسواد تلقی کرده و یا در گذشته از شناسنامه و کدملی شان به جای فرد دیگری استفاده شده و امروز جزو جمعیت باسواد جامعه به شمار می‌روند.
این آموزش دهنده سوادآموزی اظهار داشت: این افراد علیرغم رغبتی که برای فراگیری و شرکت در کلاس‌ها دارند، نمی توانند به صورت رسمی در کلاس حضور یافته و در امتحانات شرکت کنند.
یکی دیگر از آموزش‌دهنده‌های سوادآموزی کردستان نیز محدودیت سنی را مانعی در راه سوادآموزی اعلام کرد و گفت: اعمال محدودیت سنی(۱۰ تا ۴۹ سال) بویژه برای خانم‌هایی که بعد از وارد شدن به دهه ۵۰ از مشکلات فارغ شده و به فراگیری ترغیب می‌شوند یک مانع جدی است.
دلینا گل‌محمدی افزود: افراد زیادی بخصوص در میان بانوان وجود دارند که با شور و شوق فراوان برای ثبت نام به ما مراجعه می‌کنند اما چون سن‌شان از ۴۹ سال گذشته نمی توانند به صورت قانونی و رسمی در کلاس ها حضور پیدا کنند.
دستمزد پایین و نداشتن کارت شناسایی از مشکلات اصلی آموزشیاران
یکی دیگر از آموزشیاران نهضت سوادآموزی کردستان به دستمزد پایین آموزش‌دهنده‌ها به عنوان یکی از مشکلات اصلی این قشر اشاره کرد و گفت: تشکیل کلاس‌های سوادآموزی منوط به ثبت نام حداقل پنج سوادآموز بوده و پرداخت حق الزحمه نیز براساس تعداد افراد قبول شده در امتحانات است.
روژین مرادی افزود: گاهی تعداد افراد به حدنصاب رسیده و سوادآموزان در طول دوره کامل سرکلاس‌ها هستند اما به دلایل مختلف در زمان امتحانات حضور پیدا نمی‌کنند، بنابراین حق‌الزحمه‌ای بابت آن یک نفر به آموزش‌دهنده تعلق نمی‌گیرد، ضمن اینکه مابقی دستمزد هم به شرط قبولی سایر سوادآموزان پرداخت خواهد شد.
وی با بیان اینکه با این روش پرداخت دستمزد انگیزه‌ای برای سوادآموزان باقی نمی‌ماند، اظهار داشت: همچنین سال‌های ۹۳ و ۹۴ قرار بود پولی به سوادآموزان داده شود اما تاکنون هیچ مبلغی به آنان پرداخت نشده است.
این آموزش دهنده نهضت سوادآموزی کردستان یکی دیگر از مشکلات آموزشیاران را نداشتن کارت شناسایی اعلام کرد و گفت: داشتن حداقل یک کارت شناسایی برای جذب و ترغیب بیسوادان برای شرکت در کلاس‌ها و اعتمادسازی بین مردم ضروری است.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از مشکلات ما به بیمه مربوط می‌شود و هرسال یک یا ۲روز از بیمه ما کسر شده و بیشتر از ۱۰۰ روز هم برای هیچ آموزشیاری رد نمی‌شود.
مرادی یادآور شد: وجود موسسات به عنوان رابط بین آموزش‌دهنده و آموزش و پرورش از دیگر مشکلات این قشر است و قطعا اگر این رابطه حذف شده و قرارداد مستقیم با خود آموزش و پرورش باشد انگیزه آموزشیاران بالا می‌رود.
یکی دیگر از آموزش دهنده‌ها نبود انگیزه در میان سوادآموزان را یکی از مشکلات موجود برسرراه سوادآموزی دانست و گفت: وجود بسته‌های تشویقی در این زمینه می‌تواند تقاضا برای حضور در کلاس‌ها را بالا ببرد.
شیدا نصرتی افزود: بسیاری از سوادآموزان به لحاظ روحی، روانی و اقتصادی در فشار هستند بنابراین اگر افرادی به عنوان روانشناس حداقل هفته‌ای یا ماهی یکبار با ما همکاری کنند می‌تواند در زمینه ترغیب سوادآموزان به فراگیری بسیار موثر باشد.
احساس نیاز به سواد در جامعه نهادینه شود
رییس اداره سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش کردستان در ادامه اظهار داشت: یکی از چالش‌های بزرگ این است که سواد به عنوان یک نیاز در جامعه تلقی نمی‌شود و بی شک تا زمانی که این احساس نیاز در میان آحاد جامعه نهادینه نشود، ریشه‌کنی بیشوادی اتفاق نمی‌افتد.
وی افزود: اهمیت سواد و سوادآموزی باید به گونه ای در میان مردم جامعه نهادینه شود که هر فردی در هر سنی نیاز به فراگیری داشت وارد عمل شده و سن و سال را مانعی بر سر راه پیشرفت خود ندارند.
غلامی گفت: شناسایی بیسوادان واقعی و ترغیب آنان به سوادآموزی کار سختی است چرا که منابع اطلاعاتی ما از جاهای مختلف همانند نظام هدفمندی یارانه‌ها، حج و زیارت، نظام وظیفه و سرشماری‌های مختلف است بنابراین گاهی در این شناسایی‌ها اشتباه وجود دارد.
وی تاکید کرد: گاهی پیش می‌آید که براثر سرشماری‌های خوداظهاری، اطلاعاتی که در زمینه شناسایی بیسوادان وارد سامانه شده اشتباه است اما نمی‌توان آن را تغییر داد و آن افراد در زمره باسوادان قرار گرفته و در کلاس‌های سوادآموزی پذیرفته نمی‌شوند.
جامعه بهترین مشوق سوادآموزان
یکی دیگر از آموزش دهنده‌های نهضت سوادآموزی کردستان گفت: سوادآموزان بدلیل فرهنگ‌های غلط حاکم بر جامعه و سرزنش‌هایی که وجود دارد اعتماد بنفس خود را از دست داده‌اند.
محمد حسینی افزود: افراد بیسواد باید از سوی جامعه حمایت شده و قوت قلبی داشته باشند تا بتوانند به سمت سوادآموزی سوق داده شوند.
وی اظهار داشت: قطعا تا زمانیکه ترس سوادآموزان از یادگیری شکسته نشود نمی‌توان در زمینه افزایش نرخ باسوادی در جامعه کار زیادی انجام داد و در این زمینه رسانه‌ها بسیار تأثیرگذار هستند و می‌توانند با معرفی چهره‌های های موفق افراد بیشتری را به سمت سوادآموزی سوق دهند.
فعالیت ۱۷۰۰ آموزشیار در کردستان
رییس اداره سوادآموزی آموزش و پرورش کردستان گفت: در حال حاضر یک هزار و ۷۰۰ نفر آموزشیار در استان وجود دارد که یک هزار و ۵۵۰ نفر از این افراد فعال بوده و ۱۵۰ نفر نیز غیرفعال هستند.
وی افزود: بیش از ۸۰ درصد آموزشیاران و سودآموزان در استان را خانم‌ها تشکیل می‌دهند، که این مساله نشان دهنده علاقمندی بانوان به فراگیری و حضور بیشتر در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه است.
غلامی یادآور شد: بیش از ۱۳۰نفر از افرادی که از نهضت سوادآموزی شروع کرده‌اند، امروز درحوزه‌های مختلف از جمله داروسازی، پزشکی، وکالت و سایرحوزه‌های اجتماعی و فرهنگی جزو چهره‌های موفق جامعه به شمار می‌روند.
تعیین تکلیف آموزشیاران
رییس اداره سودآموزی آموزش و پرورش کردستان گفت: براساس تبصره ب ماده ۱۷ مجلس مصوب سال ۹۵ قرار شد که تعدادی از نیروهای پیش دبستانی و همچنین آموزشیاران نهضت سوادآموزی که تا سال ۹۱ فعالیت داشته‌اند، تعیین تکلیف شوند.
وی افزود: بر این اساس ۷۰۰ نفر از نیروهای خرید خدمات و آموزشیاران استان که از سال ۷۹ تا آخر سال ۹۱ فعالیت داشتند مشمول طرح شناسایی شده که به عنوان نیروی حق التدریس آموزش و پرورش تبدیل وضعیت شوند.
غلامی یادآور شد: در هر حال حاضر برنامه‌ای برای تعیین وضعیت شغلی آموزشیاران سال ۹۱ به بعد وجود ندارد اما دیدگاه مسئولان کشوری بر تعیین تکلیف آنان است که امید می‌رود در آینده‌ای نزدیک این مهم به نتیجه برسد.
جامعه سنگ جلوی پای سوادآموزان نیندازد
یکی از سوادآموزان موفق که ۵۲ سال سن دارد و بیسواد بوده و با داشتن چهار فرزند به سمت فراگیری سواد رفته است و امروز یکی از افراد موفق در زمینه شعر و شاعری است نیز گفت: قطعا افراد بیسواد رغبت زیادی برای فراگیری دارند اما جامعه سنگ جلوی پای آنان می‌اندازد.
سارا برازی افزود: علیرغم داشتن چهار فرزند و مشکلات فراوان و بدون توجه به مشکلات موجود وارد کلاس‌های سوادآموزی شده و علاوه بر یادگیری خواندن و نوشتن استعداد شعری که از قبل داشتم را پرورش داده و امروز در انجمن‌های مختلف شعر و شاعری شرکت می‌کنم.
وی از خانواده‌ها خواست، هیچگاه سد راه افراد بیسواد نشده و به جای سنگ‌اندازی جلوی پایشان، آنان را حمایت کرده و یادآوری کنند که هیچگاه برای فراگیری علم و دانش دیر نیست.
یکی دیگر از سوادآموزان موفق که از ۱۱سالگی و از نهضت سوادآموزی شروع کرده و امروز در مقطع کارشناسی ارشد مشغول به تحصیل است نیز می‌گوید: هیچگاه برای یادگیری دیر نیست و قطعا اگر در این زمینه فرهنگ‌سازی های لازم انجام شود نرخ باسوادی در جامعه افزایش می‌یابد.
سهام صلواتی که امروز به عنوان نیروی حق‌التدریس در سازمان فنی و حرفه‌ای مشغول به فعالیت است اظهار داشت: الان هم اگر زمینه‌ای فراهم شود دوست دارم به عنوان آموزشیار فعالیت کرده و افرادی که مثل خودم علاقمند به فراگیری هستند را آموزش دهم.
سالانه حدود ۱۴ هزار کردستانی در کلاس‌های سوادآموزی شرکت می‌کند
رییس اداره سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش کردستان با بیان اینکه سالانه بصورت میانگین حدود ۱۴ هزار نفر در کلاس‌های سوادآموزی استان شرکت می‌کنند، گفت: براساس سهمیه ابلاغی نهضت سوادآموزی امسال، ۱۳ هزار نفر از بیسوادان و کم سوادان استان زیرپوشش آموزش‌های سوادآموزی قرار گرفته‌اند.
وی افزود: در مجموع از این میزان سهمیه ابلاغی، ۶ هزار و ۳۹ نفر سهم دوره سوادآموزی است که تاکنون ۶۳ درصد حجم ابلاغی محقق شده که سه هزار و ۸۰۸ نفر را شامل می‌شود و تا پایان دی ماه جاری مابقی نیز زیرپوشش قرار می‌گیرند.
غلامی اظهار داشت: ۲ هزار و ۸۴۰ نفر نیز سهمیه دوره انتقال بود که در این بخش ۲ هزار و ۹۶۲ نفر یعنی چهار درصد بیشتر از حجم ابلاغی زیرپوشش سوادآموزی قرار گرفتند.
وی سهمیه ابلاغی دوره تحکیم (تثبیت آموزش‌های ارائه شده) را سه هزار و ۹۶۹ نفر اعلام کرد و افزود: در این بخش نیز پوشش ۱۰۰ درصدی محقق شده است.
کردستان پیشرو در شاخص سواد
رییس اداره سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش کردستان با بیان اینکه در حال حاضر استان کردستان در شاخص سواد از استان‌های پیشتاز کشور است، گفت: در سال ۵۵ نرخ سواد جمعیت بالای ۶ سال استان ۳۰ درصد بود که با تلاش‌های انجام شده در این سال‌ها این میزان تا پایان سال گذشته به بیش از ۹۴ درصد رسیده و رشد ۵۳ درصدی داشته است.
جبار غلامی با بیان اینکه در حال حاضرجامعه هدف سوادآموزی ۱۰ تا ۴۹ سال تعیین شده است، افزود: براساس سرشماری سال ۵۵ نرخ سواد جامعه هدف حدود ۲۸.۶۸ درصد بود در حالیکه این آمار در سال ۹۵ به ۹۲.۱۸ درصد و هم‌اکنون به ۹۳.۷ درصد رسیده است.
وی اظهار داشت: براساس سرشماری سال ۹۵، نرخ باسوادی استان در جامعه آماری ۱۰ تا ۱۹ سال ۹۹.۲ درصد، ۱۰ تا ۲۹ سال ۹۸.۴ درصد و در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ نیز ۹۸.۷ درصد بوده است.
رییس اداره سوادآموزی آموزش و پرورش کردستان اضافه کرد: استان کردستان در زمینه نرخ باسوادی تا گروه سنی ۲۹ سال از میانگین کشوری بالاتر، در رده سنی ۳۰ تا ۳۹ سال برابر با میانگین کشوری و در ۴۰ تا ۴۹ سال پایین تر از میانگین کشوری است.
وی با بیان اینکه تمام تلاش ما توانمندسازی آموزش دهندگان و جذب بیسوادان است، از مسوولان و دستگاه‌های مختلف خواست پای کار بیایند تا حداقل در جامعه آماری ۱۰ تا ۴۹ سال بیسوادی در استان باقی نماند.
امید می‌رود روزی برسد که تمام آموزشیاران نهضت سوادآموزی بدون هیچ مانعی به فعالیت خود ادامه داده و به استخدام آموزش و پرورش در بیایند و بیسوادی به طور کامل در کشور ریشه کن شود.