کاوه افراسیابی روز پنج شنبه در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا، این مطلب را در پاسخ به این سوال مطرح کرد که چرا آمریکایی ها در این مقطع دست به اقدام تهاجمی علیه نیروهای بسیج مردمی عراق انجام دادند.
وی افزود: این نخستین باری نیست که به مقر نیروهای عراقی حمله می شود. اگر به یاد آوریم در اوت ۲۰۱۷ هم نیروهای مردمی عراق اعلان کردند که آمریکایی ها به آنها حمله کردند. این مساله در سال بعد یعنی در ماه اوت ۲۰۱۸ هم دوباره حملات مشابهی انجام گرفت که بنابر بعضی گزارش‌ها از درون خاک عراق انجام شده بود اما آمریکایی‌ها اسرائیل را سپر دفاع خود کردند و گفتند کار اسرائیل بوده است.
این تحلیلگر مسایل ایران و آمریکا ادامه داد: البته به نظر می‌رسد که وارد یک مرحله جدید در رقابت ایران و آمریکا در صحنه عراق شده‌ایم. هم باید به ارتباط مسایل ایران و عراق در معادلات ژئو استراتژیک آمریکا، هم به مسایل داخلی آمریکا و هم به مسایل استراتژیک منطقه‌ای واشنگتن و فی مابین ایران و آمریکا توجه داشت و در تحلیل‌ها به آن پرداخت.
افراسیابی با اشاره به نزدیکی زمان حملات آمریکایی‌ها به نیروهای مردمی عراق با رزمایش مرکب نظامی ایران، چین و روسیه، اضافه کرد: این همزمانی بسیار سوال برانگیز است چرا که آمریکایی‌ها نسبت به این موضوع حساسیت زیادی دارند. سیاست فشارحداکثری آنها علیه ایران موفقیت چندانی نداشته است و اروپایی ها حتی دوست صمیمی ترامپ یعنی بوریس جانسون هم به برجام همچنان پایبند هستند.
وی اظهار کرد: برخی از کشورهای عربی خلیج فارس و متحدان آمریکا هم به سمت ایران سوق پیدا کرده‌اند و در مجموع، استراتژی آمریکا علیه ایران نمره بسیار پایینی گرفته است که تحولات عراق را هم باید به آن اضافه کرد.
کارشناس مسایل ایران به ارتباط این حملات به مسایل داخلی آمریکا هم اشاره کرد و گفت: ترامپ با بحران سیاسی در قبال استیضاح خود از سوی کنگره مواجه است و همچون کلینتون وقتی که در ۱۹۹۸ زیر فشار استیضاح بود به عراق حمله کرد، به عقیده من ترامپ هم کار مشابهی انجام می‌دهد. روند استیضاح صدمه بسیار سنگینی بر اعتبار و پرستیژ ریاست جمهوری ترامپ وارد کرده است.
افراسیابی افزود: جدای از اینکه رای نهایی در سنا چه باشد، به هرحال این صدمات ریاست جمهوری ترامپ اثرات داخلی و خارجی دارند و به ضعف ریاست جمهوری آن کمک می کنند. اتفاقا در مقاله‌ای که چندی پیش درباره عواقب سیاست خارجی استیضاح ترامپ نوشته بودم، چنین مساله‌ای را در عراق پیش بینی کرده بودم.
ضربه به سمبل هژمونی و اقتدار آمریکا
وی، عراق را یک معضل بزرگی برای آمریکا خواند و ادامه داد: بحران ناشی از حمله اخیر آمریکا به نیروهای عراقی، موضوعی نیست که به صورت فوری برطرف شود بلکه احتمال دارد قویتر شود و یک عقب نشینی در رابطه واشنگتن و بغداد به حساب آید. ضربه‌ای که نمود آن را در حملات مردمی به سفارت آمریکا در بغداد که سمبل هژمونی و پرستیژ آمریکا در خاک عراق است، شاهد بودیم.
نویسنده چندین کتاب درباره سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تاکید کرد: به نظر می رسد ترامپ و سیاست گذاران خارجی وی انتظار چنین واکنش شدید منفی از سوی رهبران سیاسی عراق را نداشتند. آنها اشتباه محاسباتی مرتکب شدند و به عوض برداشتن گام‌های مناسب برای زدودن این بی اعتمادی، گام‌های اشتباه بعدی را همچون تعمیق ایران هراسی برداشتند.
افراسیابی یادآور شد: آمریکایی ها سعی می کنند همه چیز را به ایران نسبت دهند در حالی که هزاران مردمی که پس از تشییع جنازه به طرف سفارت آمریکا رفتند همه عراقی هستند و برای عراقی ها ناپذیرفتنی است که ترامپ بخواهد همه چیز را به حساب ایران بگذارد و تنفر و خشم عراقی‌ها را اینگونه نادیده بگیرد.
وی با بیان اینکه حمله آمریکایی‌ها به نیروهای مردمی عراق، حاکمیت و تمامیت ارضی عراق را نادیده گرفته است، اظهار کرد: این موضوع از سوی همه رهبران عراق به مقامات آمریکایی گفته شده است. از طرف دیگر این حمله عامل وحدتی برای نیروهای عراقی شده است و می بینیم که مقتدا صدر هم از نیروهای دیگر دعوت کرده است برای اخراج آمریکایی‌ها از عراق متحد شوند.
این تحلیلگر مسایل بین الملل خاطرنشان کرد: بنابراین نیت ترامپ هرچه بوده باشد، به طور اطمینان، اثرات ناخواسته ای در برداشته و خواهد داشت به خصوص اگر این جریان به یک دور خشونت ناشی از واکنش برخی نیروهای عراقی منجر وشرایط پیچیده تر شود. بنابراین تصمیم ترامپ، آمریکایی‌ها را در یک معضل بزرگ قرار داده است.
اهداف شخصی ترامپ در حمله به نیروهای عراقی
افراسیابی در پاسخ به این سوال که آیا می توان این اتفاق را به حوادثی که در گذشته علیه سفارت آمریکا رخ داده است، تشبیه کرد، گفت: این رخداد بیشتر شبیه بنغازی است اما با این حال این جریان ویژگی‌های خاص خودش را دارد که بهتر است از قیاس با تجربه‌های دیگر صرف نظر کنیم.
وی افزود: آمریکایی ها با یک سیاست ناموفق درباره ایران مواجه هستند که عراق را هم در بر گرفته است. اینها پس از آن همه هزینه‌های تریلیون دلاری در عراق با شرایطی مواجه هستند که سفارتشان در بغداد ایمنی ندارد و باید صدها تفنگدار را برای حفاظت از آن بفرستند.
این کارشناس مسایل آمریکا ادامه داد: این شرایط، برای دیپلماسی آمریکا خشنود کننده نیست وضربه سنگین و مهمی برای آنها محسوب می شود که اگر نتوانند این بحران را مدیریت کنند، می تواند شرایط برای آنها بسیار بدتر شود.
افراسیابی یادآور شد: ترامپ که در بحران استیضاح قرار دارد، می کوشد تا از آب گل آلود ماهی بگیرد و انظار عمومی را از استیضاح، به ایران و عراق منحرف کند همان کاری که کلینتون کوشید انجام دهد. بنابراین بار دیگر منافع و اهداف فردی رئیس جمهوری ممکن است اثرات سوئی بر منافع ملی آمریکا وارد آورد.
افزایش مخالفت با پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق
خبرنگار ایرنا پرسید ترامپ و دیگر مقامات دولت وی بر سیاست فشار حداکثری بر ایران اصرار دارند و آن را موفقیت آمیز خوانده‌اند، در حالی که می دانیم یکی از اثرات این سیاست، فشار اقتصادی بر مردم عراق به دلیل مشکلات در تجارت با ایران بوده است، آیا حمله به سفارت آمریکا ناشی از این خشم مردم نیست؟
این کارشناس مسایل آمریکا پاسخ داد: به طور اطمینان اینگونه است به خصوص اینکه یک شکاف بی اعتمادی بین بغداد و واشنگتن ایجاد شده است به طوری که نفوذ آمرکایی‌ها بر عراقی‌ها را کاهش می‌دهد.
افراسیابی یادآور شد: فراموش نکنیم که به خاطر لابی و فشار رهبران عراق، آمریکا برای تجارت ایران و عراق استثنا قایل شد و در عین حال کوشیده است از گسترش روابط انرژی و تجاری بین ایران و عراق جلوگیری کند.
وی افزود: البته بدیل چندانی هم وجود ندارد چون که به طور مثال درباره انرژی، عراقی ها حاضر نیستند که کانال ارتباطاتی انرژی و امنیت آن را ببندند تا با عربستان سعودی وارد رابطه و وابستگی شوند. چنین چیزی در شرایط فعلی تقریبا غیر ممکن و احتمال آن بسیار ضعیف است.
این تحلیلگر مسایل بین المللی ادامه داد: بنابراین آمریکایی‌ها در یک معضل بزرگ قرار دارند و با ادامه سیاست غلط خود درباره فشار حداکثری به ایران، به اقتصاد عراق هم ضربات زیادی وارد آورده‌اند و در عین حال توجیه مناسبی هم برای بقای نیروها و ۱۲ پایگاه نظامی در سراسر عراق، ندارند.
افراسیابی تصریح کرد: به طور اطمینان با این شرایط جدید، مخالفت‌های رسمی عراق با ااین پایگاه‌ها افزایش خواهد یافت.
ایران هراسی برای استثمار کشورهای منطقه
خبرنگار ایرنا با طرح این پرسش که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا بلافاصله پس از حمله به مقر نیروهای مردمی عراق، با سه ضلع "تیم ب" که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران مطرح کرده بود، تماس گرفت؛ خواستار یافتن چرایی تماس فوری پمپئو با نتانیاهو، محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و محمد بن زاید ولیعهد امارات شد.
افراسیابی پاسخ داد: واضح است که آمریکا تلاش می کند سیاست ضد ایرانی خود را با این کشورها هماهنگ کند و آنها در واقع شریک جرم آمریکا در این صحنه هستند. به نظرم در عین حال آمریکا از اینکه حمایت و پشتیبانی جدی از طرف این کشورها مشاهده نکرد، نگران شد و اخیرا گزارش‌هایی شنیدیم که علاوه بر امارات متحده، حتی عربستان سعودی هم خواستار استفاده از کارت صلح با ایران شده است.
وی افزود: فکر نمی کنم پمپئو و همدستانش از این مساله راضی باشند، از این رو وقتی بحران مصنوعی نظیر این حادثه ایجاد می کنند و شرایط را ملتهب می سازند، مطمئنا بر همدستان منطقه‌ای خود فشار می آورند که از آنها حمایت کنند. می دانید اتحاد آمریکا با این کشورها یک اتحاد پویا نیست بلکه نیازمند مسایلی است که به تجدید رابطه بینجامد.
کارشناس مسایل آمریکا و ایران ادامه داد: این شرایط، باعث شده است تا ترامپ برای فرار از شرایط سخت استیضاح و استفاده از پشتیبانی منطقه ای متحدان خود، تنور ایران هراسی را داغ کند تا استثمار و هژمونی آمریکا بر منطقه و این کشورها تداوم یابد.
افراسیابی اضافه کرد: معلوم نیست اکنون در چه فازی از بحران عراق قرار داریم چون بازیگران متعددی وجود دارند که بعضی از آنها نیروهای دولتی، برخی نیروهای مردمی و در عین حال گروه های تروریستی هم فعال هستند. بنابراین شرایط عراق یک شرایط سیال و پویایی است که محتمل چند سناریوی از خوب تا بد و بدترین است.
وی با بیان اینکه ترامپ خود را در صندوق "ایران هراسی" محبوس کرده است و به طور مداوم علیه ایران تهدید می کند، گفت: طبیعی است در صورت هرگونه حمله آتی و تلفات آمریکایی‌ها، ترامپ با توجه به اظهاراتش ناگریز است قدم های بعدی نظامی را بردارد. بنابراین، به خاطر این سیاست های علنی ترامپ، شرایط می‌تواند بسیار خطرناک و وخیم شود.
بحران ساختگی برای عبور از استیضاح
خبرنگار ایرنا پرسید: بعضی از کارشناسان نظامی آمریکا در گفت وگو با ایرنا مطرح کرده بودند پنتاگون طرحی دارد تا عملیات هایی را در عراق انجام دهد و به ایران نسبت دهد. در این حملات اخیر هم هیچ مستندی ارائه نشد و آمریکایی‌ها به صورت کاملا یکطرفه اقدام کردند، آیا این حملات یک سناریوی از پیش طراحی شده نبوده است؟
افراسیابی گفت: متاسفانه اطلاعات کافی در این باره وجود ندارد اما به هر حال همزمانی این حملات با استیضاح ترامپ در کنگره بسیار سوال برانگیز است و با توجه به تجارب قبلی همچون دوره کلینتون، احتمال زیادی وجود دارد که آمریکایی ها به طور عمدی بحرانی ایجاد کردند تا ترامپ بتواند به صورت یک رئیس جمهوری قوی خودش را به نمایش بگذارد و از این موضوع به صورت یک کارت برنده ملی گرایانه و وحدت سیاسی آمریکا استفاده کند.
وی افزود: در حال حاضر دوگانگی بسیار شدیدی در سیاست آمریکا وجود دارد که با توجه به اسناد جدیدی که در "اوکراین گیت" ظاهر شده، کار استیضاح را در سنا در هفته های آینه بسی مشکلتر می کند چرا که ممکن است سنا به این استیضاح تن در دهد.
این تحلیلگر مسایل آمریکا ادامه داد: اگر این جریان همزمان با یک بحران خارجی توام شود که اکنون در عراق شاهد آن هستیم، به ترامپ برای عبور از این بحران کمک خواهد کرد.
دست برتر ضد آمریکایی در اعتراضات عراق
افراسیابی در پاسخ به این سوال که چرا مقامات آمریکایی از ترامپ با برایان هوک می کوشند اعتراض‌های پیشین مردم عراق را زنده نگهدارند و آن را علیه ایران به تصویر بکشند، گفت: فکر می کنم خود آمریکایی ها هم به پیامدهای منفی این عملکردشان در قبال روحیه سیاسی مردم عراق آگاهی بیشتری یافته اند و چنین تبلیغاتی از سوی ترامپ، پمپئو و دیگران احتمالا اثرات آنچنانی نخواهد داشت.
وی خاطرنشان کرد: این دگرگونی آنی که ما در خیابان های بغداد و شهرهای دیگر شاهد آن هستیم، به احتمال بسیار زیاد تداوم خواهد داشت و ما به آن مرحله قبلی که شاهد برخی اعتراضات به ایران در عراق بودیم، باز نخواهیم گشت.
این کارشناس مسایل ایران و آمریکا ادامه داد: اکنون این موج جدید ضد آمریکایی در عراق، دست برتر را دارد و به احتمال زیاد در آینده نزدیک هم خواهد داشت. این عمل آمریکایی ها مطمئنا به یک ضربه سنگین و عمیق در رابطه با استراتژی ضد ایرانیشان در عراق تبدیل می شود که یک ضربه کاری خودساخته است.
افراسیابی تصریح کرد: با توجه به توئیت‌های ترامپ و تهدیدهای ضد ایرانی، نپذیرفتن نقش خود عراقی‌ها در این اعتراضات و کشته شدن ده ها نفر از عراقی ها بدون هیچ گونه توجیهی، نشان می‌دهد سیاست اشتباه آمریکا ادامه خواهد داشت و این ضربه به دست خود آمریکایی‌ها عمیقتر خواهد شد.