«حسن بهشتی‌پور» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با اشاره به پایان مهلت داده شده در گام چهارم کاهش تعهدات ایران در برجام گفت: متاسفانه طی ۶۰ روز اخیر، اروپایی‌ها مانند دفعات قبل اقدامی را انجام ندادند و روسیه و چین هم علیرغم همکاری محدودی که با ایران دارند، کار فوق‌العاده‌ای انجام ندادند که همین مسئله موجب می‌شود، ایران گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای را بردارد.
وی با بیان اینکه ایران طیف متنوعی از اقدامات و گزینه‌ها را می‌تواند در گام پنجم عملی سازد، اظهار داشت: یکی از مواردی که ایران می‌تواند در گام پنجم عملی سازد، مربوط به راکتور اراک است. ایران ماه گذشته اقدام مهمی را با راه‌اندازی مدار ثانویه و سرپوش جدید راکتور انجام داد اما اصل کار، انجام اقداماتی برای فعال کردن و شروع به کار مجدد راکتور اراک است.
این کارشناس مسائل هسته‌ای ادامه داد: افزایش میزان سانتریفیوژها، به کارگیری سانتریفیوژهایی از نسل‌های بالاتر از IR-۱، افزایش سطح غنی‌سازی و... می‌تواند از دیگر گزینه‌هایی باشد که ایران در گام پنجم کاهش تعهدات برجامی عملی سازد.
فعال کردن مکانیزم ماشه اقدامی انتحاری از سوی اروپا خواهد بود
بهشتی‌پور با اشاره به تصور غلط شکل گرفته در طرف آمریکایی مبنی بر اثرگذاری تحریم‌ها تصریح کرد: تا زمانی که ایران از نظر اقتصادی وضعیتش بهبود نیابد و نشان ندهد که تحریم‌ها بی‌اثر شده است، به نظرم من کاهش تعهدات هسته‌ای براساس برجام تاثیر چندانی در طرف اروپایی به ویژه آمریکایی برای بازنگری در رویکردش ایجاد نخواهد کرد مگر آنکه طرفین وارد دور جدیدی از مذاکرات شوند که با توجه به شرایط حادث شده، احتمالش بسیار اندک است.
وی درباره تهدیدات کشورهای اروپایی برای فعال کردن مکانیزم ماشه خاطرنشان کرد: اجرایسازوکار ماشه قطعا اقدامی انتحاری از سوی اروپا خواهد بود که منجر به مرگ جسم نیمه‌جان برجام خواهد شد. اروپایی‌ها حق فعال کردن این مکانیزم را ندارند چون به تعهداتشان عمل نکردند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی افزود: اگر اروپا تعهداتش را در برجام اجرا می‌کرد، حق داشت نسبت به کاهش تعهدات هسته‌ای ایران اعتراض کرده و مکانیزم ماشه را فعال کند اما کاهش تعهدات هسته‌ای اقدامی در واکنش به بی‌عملی آنها متوازن ساختن میان حقوق و تعهدات است.
بهشتی‌پور با بیان اینکه اروپا قبل از فعال کردن مکانیزم ماشه باید پاسخ دهد که چرا تعهداتش را براساس برجام اجرا نکرده است، ابراز داشت: ایران به تمامی تعهدات خود حتی در زمانی که آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شد عمل کرد. ۱۴ گزارش یوکیا آمانو، مدیرکل سابق آژانس گواه بر این مسئله است و در گزارش‌های بعدی آژانس تاکید شده ایران کاری خلاف روال بین‌المللی انجام نداده است.
فعال کردن مکانیزم ماشه دام آمریکا برای اروپا است
وی با تاکید بر اینکه تنها زور و بی‌منطقی می‌تواند موجب فعال کردن مکانیزم ماشه – حتی با وجود زیر پا گذاشتن حقوق و مقررات بین‌المللی و حتی قطعنامه ۲۲۳۱ – شود، بیان کرد: فعال کردن مکانیزم ماشه، دامی است که آمریکایی‌ها بر سر راه اروپایی‌ها پهن کرده‌اند و اتحادیه اروپا نباید به دنبال این بازی برود چراکه این مسئله می‌تواند موجب خروج ایران از برجام شده و حتی تهران را به خروج از معاهده عدم اشاعه تسلیحات اتمی هل بدهد.
این کارشناس مسائل هسته‌ای با بیان اینکه برجام از مهمترین دستاوردهای دیپلماسی پس از جنگ جهانی دوم است، یادآور شد: اروپایی‌ها آگاه هستند که ضرر فعال کردن مکانیزم ماشه بیش از منفعت برای آنها است. دیپلماسی هنوز هم به بن‌بست نرسیده است. آنها می‌توانند راه‌حل‌هایی را در پیش بگیرند و به آمریکا فشار آورند.
بهشتی‌پور درباره همراهی روسیه و چین با ایران هم عنوان کرد: چین و روسیه تا زمانی با ایران هستند که ایران در قالب برجام و در چارچوب NPT عمل کند. هر گونه خروج از پادمان، NPT و برجام و کاهش همکاری با آژانس موجب خواهد شد چین و روسیه هم به طرف‌های غربی بپیوندند.
وی با بیان اینکه تفاوت دوره کنونی با دوره‌های قبل آن است که ایران در دوره کنونی تخلف نکرده است، گفت: تا زمانی که ایران در برجام باشد و به تعهدات پادمانی‌اش عمل کند، چین و روسیه جلوی قعطنامه‌های جدید را خواهند گرفت که این مسئله را هم اعلام کرده‌اند اما باید دانست که این دو کشور از قدرت ممانعت از فعال شدن مکانیزم ماشه و بازگشت احتمالی تحریم‌ها برخوردار نیستند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: اگر ایران بتواند در چارچوب برجام باقی بماند، همکاری‌هایش را با آژانس قطع یا محدود نکند و متعهد به NPT باقی بماند، چین و روسیه با ما باقی خواهند ماند. در زمینه اقتصادی، آب باریکه‌ای از همکاری‌ها وجود خواهد داشت. در عرصه نظامی هم همکاری‌ها خوب خواهد بود که نمونه آن را در رزمایش مشترک سه کشور مشاهده کردید و در دیپلماسی هم مانع از قطعنامه‌های تحریمی در شورای امنیت خواهند شد.