خط آهن شمال کشور یکی از قدیمی ترین خطوط ریلی کشور به شمار می رود که بیش از هشت دهه است که قطارها در این مسیر برای جا به جایی مسافران و کالا میان سه استان سمنان، مازندران و گرگان تردد می کنند.
ویژگی ممتاز این خط ریلی آن است که در مسیر خود از درون و حاشیه شهرها و مناطق مسکونی متعددی عبور می کند و به همین دلیل هم وسیله مناسبی جا به جایی شهروندان محسوب می شود . به عنوان مثال خط آهن شمال کشور در مسیر ترددش در مازندران از شهرهای پلسفید، زیراب، شیرگاه، قائمشهر، ساری، میاندورود، نکا، گلوگاه و بهشهر عبور می کند و پس از آن وارد استان همجوار گرگان می شود. مسافران قطارها به محض پیاده شدن در ایستگاه این مناطق گاهی بدون هرگونه وسیله نقلیه دیگر به مناطق شهری و بازار دسترسی می یابند.
شرکت راه آهن کشور از چند سال پیش به خاطر همین مزیت قطارهای محلی را راه اندازی کرد تا مسافران محلی را در این مسیرها جا به جا کند. از چهار سال قبل چهار ریل باس یا قطارهای خودکشنده با امکانات رفاهی، سرمایشی، گرمایشی در راه آهن شمال راه اندازی شد که کار جا به جایی مسافران را از پل سفید تا گرگان و بر عکس انجام می دهد.
طول تمام مسیر راه آهن شمال ۳۷۰ کیلومتر است که از گرمسار در استان سمنان آغاز می شود و تا گلوگاه در استان مازندران ادامه دارد.
بر اساس اعلام مسئولان راه آهن شمال ، قطارهای محلی روزانه در هشت رام جا به جایی مسافران را در مسیر تعریف شده انجام می دهند و در مسیر خود در بیش از ۲۰ ایستگاه نیز توقف دارند.
ساعات حرکت قطارهای محلی از مازندران صبح ها ساعت پنج و ۱۵ دقیقه از ایستگاه پلسفید است که ساعت ۹ و ۳ دقیقه به گرگان می رسد. قطار محلی از گرگان هم هر روز صبح ساعت ۶ و ۲۰ دقیقه حرکت می کند . همچنین ساعات حرکت این قطارها عصرها ساعت ۱۳ و ۱۵ هر روز است.
نکته جالب این است که برای استفاده از این قطارها نیازی به تهیه بلیت نیست و هزینه رفت و آمد به صورت نقدی از مسافران دریافت می شود. مثلا هزینه قطار محلی از پل سفید تا گرگان ۶۰ هزار ریال معادل یک سفر کوتاه درون شهری با آژانس و تاکسی تلفنی است . همچنین نرخ کرایه قطار محلی برای مسافت های کوتاه تر مانند پل سفید به شیرگاه، زیراب، قائمشهر و ساری ۲۵ هزار ریال است و مسافت ها بیشتر هم به ۳۵ هزار ریال می رسد.
در حال حاضر تردد بین شهری در مازندران با تاکسی های بین شهری مثلا از پل سفید تا قائمشهر ۱۰۰ هزار ریال، زیراب تا قائمشهر ۷۵ هزار ریال، قائمشهر تا ساری ۵۰ هزار ریال و قائمشهر تا بهشهر ۲۰۰ هزار ریال است.
راحتی و ایمنی به همراه قیمت مناسب کرایه قطارهای محلی سبب شده تا جمعیتی از مازندرانی ها و گرگانی ها مسیر ۲۱۰ کیلومتری مورد نظر را با این وسیله نقلیه عمومی طی کنند و تمایل آنها به دنبال افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین نیز افزاییش یافته است.
آمارهای اخیر شرکت راه آهن شمال نشان می دهد که تعداد افرادی که بعد از سهمیه بندی بنزین از قطار برای تردد در مسیر استفاده می کنند حدود ۲۰ درصد رشد داشته است اما به اندازه این افزایش، امکانات در همان اندازه گذشته باقی مانده است و مسافران انتظار دارند بسترهای لازم برای استفاده بهتر و مناسب تر از این سیستم حمل و نقل عمومی فراهم شود.
محمد قندی مسافری که می گوید چهار سال اخیر را هر صبح از ایستگاه راه آهن گونی بافی قائمشهر سوار یکی از این ریل باس ها می شود و به سمت محل کارش در بهشهر می رود ، به خبرنگار ایرنا گفت : با توجه به قراردادی بودنم و ناچیز بودن حقوقم می بایست هزینه های رفت و آمد خودم را کم کنم که برای این منظور در این سال ها قطار به عنوان وسیله تردد در این مسیر است.
وی هزینه رفت و آمد باتاکسی های برون شهری از قائمشهر به بهشهر را بیش از ۴۰۰ هزار ریال اعلام کرد و افزود : اما تردد با قطار این هزینه ها را برایم بسیار کاهش داده است و روزانه ۱۰۰ هزار ریال هزینه رفت و آمدم به محل کارم می شود ، ولی مشکل اینجاست که تا پیش از سهمیه بندی بنزین ظرفیت این قطارهای محلی به اندازه جمعیت مسافران که از این وسیله نقلیه عمومی برای رفت و آمد در مسیرهای برون شهری استان مازندران استفاده می کردند، بود و حتی در برخی روزها تعدادی از واگن ها خالی از مسافر بود ، اما پس از موضوع سهمیه بندی بنزین، تعداد افراد بیشتری استفاده از این حمل و نقل عمومی برای تردد بین شهری خود استفاده می کنند و این مساله باعث شده گاهی صندلی خالی برای نشستن وجود نداشته باشد.
این مسافر دایمی قطار محی از مسئولان راه آهن شمال خواست تا برای این وضعیت چاره ای بیندیشند تا آن شرایط راحتی و ایمنی این نوع حمل و نقل عمومی که پیشتر وجود داشت تداوم یابد.
البته برخی از مسافران قطارهای محلی هم خواستا افزایش ساعات تردد این قطارها و همچنین افزایش ایستگاههای محل توقف شدند.
استقبال مازنی ها از قطار برای تردد بین شهری
مدیر کل راه آهن شمال با اشاره به اینکه از چهار سال قبل قطارهای محلی یا همان ریل باس در مازندران و گلستان فعالیت خود را آغاز کرده است، گفت : روزانه چهار قطار محلی بیش از ۲۰۰ کیلومتر مسیر پل سفید تا گرگان و بالعکس را طی می کنند.
خدایار طالبی افزود : هر یک از این قطارهای محلی ۳۲۰ صندلی دارد که روزانه در هشت رام در این مسیر تردد می کنند و مسافران در ۲۱ ایستگاه راه آهن مازندران و گلستان جابه جا می شوند.
وی ادامه داد : تا قبل از افزایش قیمت بنزین ماهانه ۶۲ هزار نفر از طریق این ریل باس ها جابه جا می شدند و بعد از این اقدام تعداد جابه جایی این مسافران افزایش یافته و به ۷۳ هزار نفر رسیده است.
این مسئول گفت: مطمنا بخشی از این افزایش تعداد مسافران به خاطر افزایش و سهمیه بندی بنزین است که با توجه به گرانی، مردم که غالبا کارمندان، کارگران و دانشجویان هستند بیشتر از قطارهای محلی برای تردد بین شهری خود استفاده می کنند ، ولی علاو بر این اخیرا استفاده از قطار برای اعزام دانش آموزان به اردو در مازندران کلید خورده است که گاهی واگن هایی برای این منظور به مدارس اختصاص داده می شود.
طالبی با اشاره به اینکه اعزام دانش آموزان به اردو با قطار ویژگی های جذاب و نو برای آنها دارد، افزود : این مساله و همچنین استقبال بیشتر مازندرانی ها به تردد با قطار نیاز دارد تا امکانات لازم برای این منظور را فراهم شود.
ریل باس های امداد به خط می شوند
وی با اشاره به تک خطه بودن مسیر راه آهن شمال گفت : برای همین منظور اضافه کردن ریل باس های جدید وجود ندارد و برای رفع کمبودها در این بخش از ریل باس های امدادی استفاده می شود.
مدیرکل راه آهن شمال افزود : این ریل باس های امداد در زمان اوج حضور مسافران وارد مدار می شوند تا جا به جایی مسافران را انجام بدهند و علاوه بر این تدابیری در این خصوص اندیشیده شده است.
وی ادامه داد : همچنین با توجه به اعزام دانش آموزان با قطار و در صورت اضافه شدن حجم این نوع مسافران به شرکت راه آهن کشور پیشنهاد شد تا از ظرفیت قطارهای شرکت های خصوصی برای این جابه جایی ها استفاده شود که البته هزینه در این بخش بیشتر از قطارهای رجا خواهد بود اما ناچار به انجام این کار هستیم.
طالبی همچنین از ارائه تقاضا و پیشنهاد برای افزایش تعداد واگن ریل باس های در خدمت شرکت راه آهن شمال خبرداد و گفت : با توجه به پیش بینی افزایش تعداد مسافران در سال آینده این پیشنهاد به مرکز ارائه شد که به نوعی پیش از قرار گرفتن با حجم مسافر بسترهای لازم را فراهم آوریم.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر برنامه ای برای افزایش تعداد ساعات حرکت قطارها را نداریم، ادامه داد : اما برای استفاده هر چه بیشتر افراد از این وسیله نقلیه در حال رصد مسیر تردد قطارها هستیم تا ایستگاه های موقت دیگری را در مسیر ایجاد بکنیم تا در جاهای با شمار مسافر بیشتر بتوانیم از این ظرفیت استفاده لازم را ببریم.