با گذشت بیش از ۱۸ ساعت از حمله موشکی جمهوری اسلامی ایران به دو پایگاه ایالات متحده در عراق، «دونالد ترامپ» در یک نطق تلویزیونی چند دقیقه‌ای دیدگاه‌های کاخ سفید در خصوص این تحول مهم را بیان داشت. تغییر چندباره واکنش رئیس جمهوری آمریکا و تاخیر بیش از ۱۰ دقیقه‌ای این نشست مطبوعاتی در کنار لحن ترامپ و اجازه ندادن به خبرنگاران جهت پرسیدن سوالات، همگی نشان از آن دارد که دولت آمریکا دچار مضیقه‌های متعدد و سردرگمی شده‌است.
واقعیت آن است که بعد از گذشت بیش از ۷۰ سال (از زمان جنگ جهانی دوم) یک کشور جهان متهورانه و به صورت مستقیم به یک پایگاه نظامی آمریکا حمله و آن را رسما اعلام کرده‌است. بزرگترین دستاورد این حمله از سوی تحلیلگران شکست هیمنه آمریکا ارزیابی می‌شود زیرا این موضوعی نیست که به راحتی برای افکارعمومی و دولت‌های جهان قابل باور باشد.
دگرگونی مجدد رئیس‌جمهور ماجراجو
قرار بود ساعاتی پس از حمله بامداد روز چهارشنبه ایران به بزرگترین پایگاه نظامی ایالات متحده در عراق، ترامپ سخنرانی داشته باشد. پس از اندک زمانی کاخ سفید اعلام کرد که وی بیانیه‌ای را آماده کرده‌است و آن را منتشر خواهدساخت. از سوی دیگر و برخلاف همیشه، سخنرانی ترامپ با دقایقی تاخیر آغاز شد. به اعتقاد آگاهان به مسائل آمریکا این‌ها نشانه‌هایی از سردرگمی و ناتوانی کاخ سفید از رسیدن به یک جمع‌بندی نهایی و سیاست مشترک در قبال این واقعه مهم است.
از طرف دیگر ادبیات و لحن ترامپ هم نسبت به قبل تفاوت فاحشی داشت. برخلاف اینکه وی پیش از این اعلام کرده بود هر حمله به پایگاه آمریکا را فوری و سخت پاسخ می‌دهد اما تنها از این امر ابراز خوشنودی کرد که هیچ آمریکایی در حملات موشکی ایران کشته نشده است.
روزنامه «نیویورک تایمز» در گزارشی نوشته حدود یک روز پس از حمله موشکی ایران، رئیس جمهوری آمریکا با اعلام اینکه حمله تلفاتی نداشت، ابراز امیدواری کرد اقدامات ایران به پایان رسیده باشد.این گزارش با بیان این نکته که ترامپ از مسیر افزایش تنش نظامی با ایران عقب نشینی کرد، آورده است وی در مقابل از ایران خواست تا دیپلماسی را از سر بگیرد. رئیس جمهوری آمریکا سپس از تمایل ایالات متحده برای تقویت صلح سخن گفت.
این گزارش به صورت تلویحی لحن سخنان ترامپ را به گونه ای ارزیابی کرد که گویا وی مشتاق یافتن راهی برای پایان دادن به تهدید و تنش‌ها با ایران است.
در همین حال، این رسانه پیام‌های دولت آمریکا در روزهای اخیر را متناقض و گمراه‌کننده دانست. از یک سو ترامپ از حمله به نقاط فرهنگی ایران سخن گفته بود اما سپس وزیر دفاع آمریکا مشخص کرد که این اقدامات جنایات جنگی است. همچنین، مقام‌های آمریکایی در بغداد نامه‌ای را در مورد آمادگی برای خروج از عراق منتشر کردند اما پنتاگون اعلام کرد این سند معتبر و دقیق نبوده است.
ترامپ شب گذشته تلاش کرد تا وضعیت کنونی را به خط‌مشی‌های واشنگتن در گذشته و سیاست های اوباما گره بزند. برخلاف ادعای ترامپ که گفت ایران پس از برجام رویکرد خصمانه‌تری را در پیش گرفته بود اما شواهد حکایت از آن دارد که پس از خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای و در مقابل دشمنی‌های ترامپ، این رویکرد در تهران تقویت شد.
روزنامه «گاردین» نیز نوشته سخنرانی شب گذشته ترامپ بسیار ملایم‌تر از آن چیزی بود که بر حسب تجربه از او انتظار می رفت. وی در بیانیه و توئیت‌های پیشین خود رویکرد جنگ‌طلبانه‌ای را به نمایش گذاشته بود. وی این‌بار هم بحث افزایش تحریم‌ها علیه تهران را مطرح کرد حال آنکه از نگاه برخی کارشناسان سخت‌ترین تحریم‌ها اکنون برقرار شده است.
انتخابات دغدغه آشکار ترامپ
به باور تحلیلگران، بخش مهمی از سخنان ترامپ جنبه انتخاباتی و اهداف داخلی داشت زیرا وی ابتدا به تمجید از موفقیت‌های دولت خود در شکست داعش پرداخت. ترامپ از هزینه‌های هنگفت برای تقویت توان دفاعی آمریکا و رونق اقتصادی و بی‌نیازی ایالات متحده به واردات نفت خاورمیانه سخن راند. وی همچنین از سیاست‌های «باراک اوباما» رئیس جمهوری دموکرات قبل از خود و برجام هم انتقاد کرد. با این حال وی دانسته یا از روی غفلت به موضوعی اعتراف کرد که می‌تواند نشانه ای از ضعف یا دروغگویی واشنگتن باشد. ترامپ از برجام که زمینه‌ساز انتقال پول‌های ایران شده بود گلایه کرد و اذعان داشت ایرانی ها با آن دلارهایی که دریافت کردند توانستند موشک‌هایی را بسازند و به آمریکا حمله کنند. آشکار است که اگر به گفته وی موشک‌های ایران تلفاتی نداشتند پس نباید در سخنان خود از این رخداد به عنوان نقطه ضعفی برای سیاست‌های گذشته آمریکا یاد می‌کرد.
با همه این تفاسیر، ترامپ نشان داد که کماکان از جنگ گریزان است. وی البته با میان کشاندن پای ناتو و درخواست از این سازمان برای مشارکت بیشتر در امور منطقه کوشید همراهی متحدان غربی را با سیاست‌های منتهی به تنش در منطقه جلب کند. موضوع دیگر درخواست همکاری ایران با آمریکا در مسیر مبارزه با داعش بود.
تارنمای شبکه خبری «سی‌ان‌ان» در گزارشی نسبت به سخنان شب گذشته ترامپ به ویژه تغییر لحن وی ابراز شگفتی کرده و آورده است: مشخص نیست دلیل تغییر تفکر و لحن رئیس جمهوری در این چند روز چیست.
براساس تحلیل رسانه‌های آمریکایی، درگیری‌هایی که ترامپ در عرصه داخلی و خارجی دارد وی را در موضع ضعف قرار داده است. ترامپ در سالی که قرار است برای انتخاب دوباره به عنوان رئیس جمهوری با دموکرات‌ها رقابت کند درگیر چند پرونده شده است. وی همزمان تلاش می‌کند تا از دمیدن بر آتش تنش با تهران و بدنامی آغاز جنگ خودداری کند و از طرف دیگر می‌خواهد همزمان از آن برگ برنده‌ای در انتخابات بسازد. ضمن اینکه هدف وی به حاشیه راندن تلاش دموکرات‌ها در استیضاح است. همه این مسائل موجب شدند تا وی رویکردهای متناقضی را در چند روز اخیر بروز دهد و در سخنان ۱۰ دقیقه‌ای که نشان از سرگشتگی و انفعال در سیاست خارجی داشت هر موضوع بی‌ربطی را به ایران و موفقیت‌های داخلی خود مرتبط سازد.