موضوع پسماندها در استان البرز باید در ابعاد مختلف واکاوی و از منظر مشارکت مردم در پیشگیری از رها سازی زباله ها در طبیعت و معابر شهری و روستایی ، تفکیک از مبدا ، کاهش شیرابه، تفکیک مناسب پسماندهای بیمارستانی ، عفونی و صنعتی ، جمع آوری و انتقال مکانیزه زباله ها، ایجاد محل مناسب برای بازیافت و دفن زباله ها و ... مورد بررسی عمیق و دقیق قرار گیرد.
اینکه زباله ها در چند محور می تواند اقتصادی و مقرون به صرفه باشد ، موضوعی است که باید در استان البرز توسط دستگاه های اقتصادی و شهرداری ها به خوبی مورد توجه قرار گیرد، تولید کمپوست و برق از زباله ها مهمترین موردی است که امروز در جهان در نگاه کارشناسان و برنامه ریزان قرار دارد.
در دنیای مدرن زباله و پسماند به عنوان یک ظرفیت اقتصادی شناخته شده و از آن به خوبی استفاده می شود؛ اگرچه در ایران و استان البرز گام های موثری در این بخش برداشته شد اما تا رسیدن به حد مطلوب فاصله فراوانی وجود دارد.
آنچه امروزه متاسفانه به عنوان فرهنگ نادرست در جامعه ما به محیط زیست شهری و طبیعی خسارت وارد می کند، ریختن زباله ها در حاشیه جاده ها ، خیابان ها ، جداول ، انهار و طبیعت بوده که بیانگر کم توجهی به عمق فجایع زیست محیطی و به مخاطره انداختن حیات بشری ، گیاهی و جانوری است .
گاهی رها کردن شیشه های شکسته در دل طبیعت سبب شده تا در فصل تابستان و گرما ، آتش سوزی مهیب مراتع و جنگل ها را به کام آتش ببرد و خسارات فراوانی به ذخایر ژنتیک گیاهی و جانوری وارد کند، یا اینکه رها سازی زباله ها سبب شود تا محیط زیست آسیب های دیگری ببیند و فضای دلنشین آن به بوی نامطبوع زباله ها و پسماندهای مخرب آلوده شود.
از این رو باید در گام نخست باور عمومی به این سمت برود که ریختن زباله ها در طبیعت ، شهر ، روستا و محیط پیرامونی بدون ملاحظه های بهداشتی ، رفتاری خطر آفرین و جبران ناپذیر بوده و گاهی ممکن است رها سازی یک ماده آلوده در فضای پیرامونی به فاجعه زیست محیطی یا شیوع یک بیماری خطرناک بینجامد.
با این حال تصور کنید که استان البرز با گستره کم و تراکم جمعیتی اعم از ساکن و مسافر اگرزباله های آن در سطح معابر ، خیابان ها و جاده ها تا طبیعت به خوبی جمع آوری و مدیریت نشود ، چه بسا فجایع زیست محیطی متوجه ساکنان آن و رهگذاران خواهد شد.
آنطور که کارشناسان و متولیان امر می گویند: اگر چه تلاش ها براین است تا زباله ها از جاده گردشگری کرج – چالوس و اطراف رودخانه خروشان کرج گرفته تا حلقه دره (محل دفن زباله های استان ) به درستی مدیریت شود اما برخی کم توجهی ها سبب شده تا طبیعت و سایر محدوده ها با مخاطرات زیادی مواجه شود که اگر این وضعیت ادامه یابد، خطرات بیشتری متوجه استان خواهد شد.
البته اینکه تمام مسوولیت ها در بحث ساماندهی پسماندها در استان البرز تنها متوجه یک شهرداری یعنی شهرداری کلانشهر کرج شود شاید دور از انصاف بوده هرچند که مدیریت کلانشهر کرج به عنوان اداره کننده مرکز استان مسوولیت بزرگی در بحث مدیریت و آموزش پسماندها باید عهده دار باشد.
نکته حائز اهمیت اینکه از مجموع ۱۷ شهر و ۲۸۰ روستای استان البرز ، بخش عمده زباله های این مناطق راهی محل دفن زباله ها در منطقه حلقه دره شده ، منطقه ای که اکنون گسترش بی ضابطه ساخت و ساز محیط اطراف آن را احاطه کرده و قطب اقتصادی استان یعنی فرودگاه و منطقه ویژه اقتصادی پیام به آن متصل شده است.
با اینکه سایت جمع آوری و بازیافت زباله های حلقه دره مربوط به دهه ۶۰ بوده و برای جمعیتی به مراتب کمتر از شمار ساکنان کنونی البرز پیش بینی شده ، اکنون با وجود تلاش های شهرداری کرج برای ساماندهی آن ، گلایه ها و انتقادهای متوجه وضعیت زیست محیطی آن است .
از آنجا که می بایست ۱۶ شهرداری و بیشتر دهیاری های استان البرز در ساماندهی این مجموعه مشارکت کنند اما آنطور که برخی مسوولان می گویند ، این رویه به فراموشی سپرده شده و تولی گری پسماندها متوجه مدیریت شهری کرج شده است.
با این وجود خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز البرز در میزگردی با حضور مسوولان سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج، اداره کل حفاظت محیط زیست استان و دانشگاه علوم پزشکی البرز به واکاوی و نقد و بررسی آسیب ها و مشکلات پسماندها ، راه های اجرایی و اقدامات مدیریت پسماندها در استان پرداخت.
تولید روزانه بیش از ۲ هزار تن زباله در البرز
در این نشست یکی از مقوله هایی که مسوولان و کارشناسان حاضر به آن اشاره کردند ، بالا بودن سرانه تولید زباله در البرز است، موضوعی که بنا به گفته حسین روستایی معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج در ماه های اخیر روند نزولی داشته است.
وی گفت : حدود ۹۰ درصد زباله های مناطق شهری و روستایی البرز در منطقه حلقه دره دفن می شود که روزانه بین یک هزارو ۵۰۰ تا یک هزار و ۷۰۰ تن برآورد شده است.
توجه به الزامات قانون پسماند
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز گفت: براساس آیین نامه قانون مدیریت پسماند در برنامه پنج ساله توسعه کشور شفاف آمده که پسماندها باید کامل تفکیک ، جمع آوری و به محل بازیافت و دفن انتقال یابند.
حمیدرضا لشکری افزود: بر اساس این آیین نامه بایستی پسماندها با روش های بهینه و درستی تبدیل به انرژی شود و نباید به عنوان یک کالای با ارزش پسماندها را دفن کنیم. در مجموع ممنوعیت دفن کل پسماند غیرمنطقی است و باید از آن در جهت تولید انرژی و سایر موارد استفاده بهینه کرد.
در قانون مدیریت پسماند کشور ما آمده که بایستی پسماندها به صورت ۱۰۰درصدی بازیافت و مدیریت شود که نشان از آن دارد زمانی که صحبت از این قانون می شده شناخت خوبی از مدیریت پسماند وجود نداشته زیرا در زمان بازیافت بخشی از پسماند قابل دفن است .
عمده زباله های البرز در حلقه دره کرج
لشکری اظهار داشت: مرکز حلقه دره استان البرز تا چند سال پیش فقط پسماند های شهرستان های کرج و فردیس را جمع آوری و دفن می کرد ولی به ناگاه مدیریت پسماند شهرداری کرج با حجمی از پسماند شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد مواجه شد.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز گفت : پس از مدتی پسماند ۲ شهرستان ساوجبلاغ و نظرآباد با جمعیتی بین ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار نفر با سرانه حدود ۷۰۰ گرم زباله در روز به محلی در انتهای جاده سهیلیه منتقل و به اصطلاح دفن ولی فقط تخلیه می شد.
وی ادامه داد : در نهایت با توجه به مشکلات زیست محیطی ، پسماندهای این ۲ شهرستان دوباره به حلقه دره انتقال می یابد.
لشکری میزان پسماندی که در حلقه دره مدیریت می شود را روزانه حدود ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ تن عنوان کرد و گفت : حدود ۹۰ تا ۹۳ درصد پسماندهای شهری و روستایی به حلقه دره می آید.
وی با بیان اینکه در مرکز دفن حلقه دره تا پیش از انتقال پسماندهای نظرآباد و ساوجبلاغ نیز کمی و کاستی هایی وجود داشت، افزود: البته در شرایط کنونی وضعیت حلقه دره نیازمند بررسی بیشتر است .
معاون فنی حفاظت محیط زیست البرز تصریح کرد: بوی نامطبوع حلقه دره با شکایات ساکنان مسکن مهر ماهدشت و شهرک ابریشم همراه شده است .
اکنون شرایط حلقه دره مساعد نیست و تلاش سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج برای بهتر شدن منطقه است.
تغییرات پی در پی مدیریت سازمان پسماند کرج
لشکری افزود: در پنج تا شش سال اخیر حدود هفت تا هشت مدیر سازمان مدیریت پسماند در کرج تغییر پیدا کرده در حالیکه این حوزه مدیریتی مشکلش با هفت یا هشت ماه مدیریت برطرف نمی شود.
وی با بیان اینکه مدیرانی بوده اند که ۲ یا سه سال مسولیت داشته و میانگین مدیریت ها در این سازمان حدود هفت تا ۹ ماه بوده ، گفت: با نبود مدیریت مناسب در موضوع پسماند، اداره کل حفاظت محیط زیست البرز نیز از پسماند شکایت می کرد و زمانی که شکایت به نتیجه می رسید شخصیت حقیقی موضوع عوض می شد و آن شخص جدید می گفت که ما تازه به این جا آمده ایم.
زباله های بیمارستانی تهدید محیط زیست البرز
معاون حفاظت محیط زیست البرز در ادامه به موضوع پسماندهای پزشکی و خطرناک در استان اشاره کرد و افزود: پسماند های مراکز پزشکی و درمانی به ۲ بخش عادی و ویژه تقسیم می شود که پسماند عادی همچون پسماندهای خانگی مدیریت شده ولی پسماندهای ویژه درمانی و بیمارستانی که دارای ویژگی سمی بودن ، بیماری زایی، انفجار، اشتعال یا خورندگی دارد بایستی بی خطرساز شده و دفن شود.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس قانون تعریف بی خطرسازی هم که در آیین نامه پسماندهای پزشکی آمده این است که اقداماتی باید انجام شود تا ویژگی های خطرناک برای آن ها را رفع شود و این موضوع در کشور هنوز حل نشده است.
لشکری با بیان اینکه پسماندهای پزشکی بیمارستانی شامل اندام بریده شده، بافت جراحی و جدا شده، لوازم عفونی و تیز و ابزارآلات پزشکی برنده هستند، گفت: در اینجا با ۲ نوع پسماند پزشکی روبرو هستیم که یکی بی خطر شده و دیگری پسماندهایی است که از مراکز درمانی غیربیمارستانی جمع آوری می شود.
وی با تاکید بر اینکه جمع آوری این پسماندها باید با ۲ تعرفه جدا انجام شود، اظهار داشت: علاوه بر آن نباید پسماندهای پزشکی با عادی مخلوط شود زیرا برای سلامت کارکنان شهرداری و کارکنان حلقه دره خطرناک است.
معاون فنی حفاظت محیط زیست البرز اضافه کرد: این پسماندها زمینه زیادی برای شرایط خطرناک را دارد و با یک اتوکلاو و یا هایدروکلاو (دستگاه های بی خطرساز) شرایط خطر رفع نمی شود.
تصمیم اداره کل حفاظت محیط زیست بر این است که این پسماندها باید جداگانه جمع آوری و جداگانه دفع شود ولی باید هزینه‌ی آن را مراکز بیمارستانی و درمانی بدهند.
لشکری ادامه داد: تعرفه و ضابطه و چارچوبی بگذاریم که پسماندی که هیچ کاری روی آن انجام نشده یک قیمت و پسماندی که از بیمارستانی که دستگاه بی خطرساز خریداری کرده و عملیاتی روی آن انجام می دهد یک قیمت پایین تر جمع آوری شود.
معاون حفاظت محیط زیست البرز در خصوص پسماندهای پزشکی گفت: برآورد تولید پسماند پزشکی در سطح استان روزانه حدود ۹ تا ۱۰ تن است که از ۱۸ بیمارستان به غیر از مراکز بیمارستانی ساوجبلاغ و نظرآباد آن را تولید می کنند.
وی افزود: پسماندهای بیمارستانی را به ۲ دسته کرده ایم که پسماند پزشکی بیمارستانی و غیربیمارستانی است که اکنون پسماند بیمارستانی ۱۸ بیمارستان بی خطر می شوند علاوه بر اینکه حدود ۳.۵ تا چهار تن پسماند پزشکی شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد بی خطر هستند.
چالش دفن غیراصولی پسماند مراکز درمانی
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز افزود: چالش دفن غیراصولی پسماندهای مراکز درمانی چندسالی است که ادامه دارد به طوریکه از سه هزار و ۴۶۰ مرکز بهداشتی درمانی فعال در استان فقط ۴۰۰ مرکز اقدام به بی خطرسازی پسماندهایشان می کنند و پسماند سه هزار و ۶۰ مرکز به صورت خام تحویل مرکز دفن حلقه دره می شود.
وی تاکید کرد: چالش این است که پسماند سه هزار و ۶۰ مراکز غیربیمارستانی بی خطر نمی شود و به حلقه دره می رود و با پسماندهای عادی جمع آوری و دفن می شود. در مجموع روزانه بین ۱۰ تن یا ۱۱ تن پسماند پزشکی غیربیمارستانیمثل درمانگاه ها ، مطب ها ، آزمایشگاه ها و... در البرز بی خطرسازی نمی شود.
وی گفت: چند سالی است که تلاش می شود این چالش برطرف شود و راهکار آن این است که بخش خصوصی ورود پیدا کند و این تعداد مرکز را تحت پوشش قرارداده و پسماند آن ها را بی خطر کند.
لشکری افزود: اگر روزی برسد که این روش اجرا شود دیگر مشکلی نداریم ، چون دیگر پسماند بیمارستانی هم بی خطر شده و پسماند مراکز دیگر درمانی هم بی خطر شده و تکلیف سازمان پسماند مشخص است که با حدود هشت تا ۹ تن زباله بی خطر مواجه است و تمام آن ها را جمع و دفن می کند.
وی اظهار داشت: سازمان های مدیریت پسماند البرز با ۲ گونه پسماند مواجه هستند که هر ۲ را باید با یک قیمت جمع آوری کنند که بیمارستان ها این جا گله مند هستند و می گویند ما هزینه کرده ایم و بی خطر می کنیم ولی باید قیمتی برابر با دیگر مراکز پرداخت کنیم.
وی تغییر مدیریتی در این سازمان را یکی از دلایل اصلی این مشکلات است که اگر چندسالی یک رییس کارگروه پسماند واحد داشتیم تکلیف مشخص بود.
جابه جایی سایت حلقه دره اکنون مقدور نیست
لشکری در خصوص موضوع جابه جایی مرکز دفن زباله های حلقه دره و انتقال آن به نقطه ای دورتر، گفت: طبق قانون مکان یابی مراکز پسماند شهری بر عهده وزارت کشور ، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست است .
وی یادآور شد که راهکار ما جابه جایی مرکز پسماند حلقه دره نیست با وجود اینکه شهر توسعه یافته است ولی در خیلی از جاهای دنیا داریم مراکز دفن از این نزدیک تر هستند.
لشکری ادامه داد: ما پروسه جابه جایی مرکز پسماند حلقه دره را چهار سال پیش بررسی کردیم اما بنا به دلایلی از جمله بالا بودن هزینه انتقال ، مقدور نشد.
معاون اداره کل حفاظت محیط زیست البرز افزود: مکانی در فاصله هشت کیلومتری حلقه دره جانمایی شد و شهرداری مطالعات ارزیابی آن را انجام داد و هدف این بود که از فرودگاه دورتر شود اما اعلام کردند که ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که تامین آن از توان استان البرز خارج بود.
بوی نامطبوع حلقه دره از انتشار گاز و شیرابه ها
لشکری گفت: بوی نامطبوع حلقه دره از انشتار گاز ، عدم فعالیت مناسب خط تولید کمپوست و حوضچه های شیرابه است.
وی افزود: آلودگی خاک در این محدوده نیاز به اثبات ندارد زیرا خاک عرصه ای است که زباله در آن دفن شده و شیرابه در آن وجود دارد و آلودگی پیدا کرده است.
لشکری با بیان اینکه آلودگی هوا هم به دلیل متان منتشره مراکز دفن آلودگی هوا را اثبات می کند، اظهار داشت: از این پسماندها گازهایی همچون H۴ ،CO۲ ،SO۲ ،H۲S به وجود می آید. معضلات در این مورد زنجیره ای است یعنی وقتی یک شهرداری ۲ سال است پول مدیریت پسماند را نداده یک حلقه ناقص و یک حفره به وجود می آید.
نگران سلامتی مردم هستیم
دکتر مقصود جعفری نیا معاون برنامه ریزی دانشگاه علوم پزشکی البرز در این نشست گفت : دغدغه ها برای حفظ سلامتی مردم است که نگران سلامتی مردم هستیم .پسماند شهری آمیخته ای از تمام پسماند ها است که فلزات سنگین شیمیایی و غیره است.تمام این موضوعات با سلامتی انسان ارتباط مستقیم دارد. مواد شیمیایی وقتی در محیط زیست رها می شود حتی اگر در محدوده بسته باشد تغییر و تحولات جوی و زمین منتقل به منابع آب و کشاورزی خواهد شد و باید آن را به حداقل ممکن برسانیم .
وی افزود: تاکید این است که پسماند کم تولید شود، اگر درست تفکیک نکنیم کل پسماند عفونی می شود.
تولید کننده مسوول جمع آوری پسماند ویژه
جعفری نیا افزود: در بحث پسماند های پزشکی براساس قانون، تولید کننده پسماند ویژه مسوول جمع آوری آن است در این راستا دستور العمل ها و قوانینی وجود دارد که در سطح کلان کشور در خصوص پسماند عفونی بیمارستانی روش غیرسوز بود که این روش مورد توافق سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت قرار گرفت و ابلاغ شد چیزی که توصیه می شود این است که بیمارستان ها مکلف به استفاده از روش بی خطر سازی هستند.
وی ادامه داد: روزانه بیش از ۹ تن پسماند عفونی و غیر عفونی در البرز جمع آوری می کنیم. دانشگاه علوم پزشکی ۲ وظیفه دارد که برابر قانون نظارت بر پسماند های پزشکی عمل می کنیم ، بیمارستان ها و مراکز بهداشتی درمانی تابع قوانین وزارت بهداشت پسماند تولید می کنند.
معاون برنامه ریزی دانشگاه علوم پزشکی البرز گفت: نظارت در بخش دولتی بهتر انجام شده و بیمارستان ها ملکف شده اند به دستگاه های بی خطر ساز مجهز شوند، وزارت بهداشت بر اساس قانون به شرکت هایی که مدیریت پسماند پزشکی را انجام می دهند پروانه می دهد .
صدور مجوز برای هشت شرکت خصوصی
جعفری نیا گفت: هشت شرکت برای مدیریت پسماند های بیمارستانی و بهداشتی درمانی در البرز پروانه گرفته اند. زمین برای مدیریت پسماندهای بیمارستانی و بهداشتی درمانی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تعیین می شود، این شرکت ها زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی بی خطر سازی می کنند که البته شرکت ها زمین معرفی نکرده اند و بی خطر سازی پسماند های پزشکی البرز در مراکز کوچک انجام می شود، در مراکز بزرگ قانون اجازه نداده که در جایی دیگر بی خطر شود اما در بیمارستان ها باید بی خطر سازی کنند.
وی گفت : اکنون مشکل در پسماند های مراکز کوچک این است که دستگاه های خرد کن ندارند و تنها بیمارستان ها به این امکانات مجهز شده اند.
بیش از پنج هزار مطب، آزمایشگاه و درمانگاه خصوصی دارد.
مدیریت پسماندهای البرز تنها متوجه شهرداری کرج نیست
حسین روستایی معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج در این نشست با بیان اینکه این سازمان در خدمات رسانی مظلوم واقع شده است، اظهار داشت: بخش عمده پسماندهای استان البرز به سمت مرکز دفن زباله های حلقه دره سرازیر می شود در حالی هیچکدام از شهرداری ها ، دهیاری ها و فرمانداری های استان همکاری مالی و تجهیزاتی در این بخش نداشته و شهرداری کرج تنها مانده است.
وی به برخی ناهماهنگی ها اشاره کرد و گفت: هر چند شهرداری کرج در زمینه ساخت کارخانه کمپوست، تولید کود آلی از پسماند و بهسازی سایت های دفن زباله هزینه گزافی پرداخت کرده اما وزارت جهاد کشاورزی و دیگر دستگاه ها هیچ گونه مشارکتی برای خرید کودها انجام نداده و هزینه های گزاف متوجه شهرداری کرج شده است .
روستایی در خصوص تاریخچه راه اندازی و ظرفیت محل دفن زباله های حلقه دره گفت: مرکز فن پسماند حلقه دره در دهه ۶۰ از طریق جهاد کشاورزی به شهرداری واگذار شد که تا سال ۹۵ مختص شهر کرج بود. بر اساس تصمیم کارگروه مدیریت پسماند از سال ۹۵ حلقه دره مرکز پردازش و دفن استان شد.
تا پیش از آن حدود روزانه ۸۰۰ تا یک هزار تن زباله در این مکان مدیریت می شد اما اکنون نزدیک به ۲ برابر شده که روزانه یک هزار و ۵۰۰ تا یک هزار و ۶۰۰ تن پسماند به مرکز پردازش حلقه دره منتقل می شود.
وی بیان داشت : در زمان ایجادمرکز پسماند حلقه دره ، شهرک ابریشم و فرودگاه پیام وجودنداشته که به تدریح اطراف این مکان ، مسکونی شد و فرودگاه و منطقه ویژه پیام شکل کرفت .
انتقال مرکز دفن زباله آسان نیست
معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج گفت : انتقال مرکز دفن پسماند آسان نیست چرا که باید مکان دیگری را آلوده کرد و اگر تصمیم بر جابه جایی باشدباید ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه کرد که بودجه گزافی است.
زمانی که پسماند حلقه دره ایجاد شد شاخص ها مانند فاصله با مراکز مسکونی و نوع پوشش خاک رعایت شد اما گسترش شهرنشینی محدوده استاندارد را از بین برده است.
وی با بیان اینکه نوع خاک مرکز پسماند حلقه دره رس سینت بوده که دارای لایه نفوذ ناپذیر است ، گفت : مطالعات انجام شده نشان می دهد ۱۵۰ متر با آبخوان های زیرزمینی فاصله وجود دارد.
دستگاه ها به وظایف خود عمل نمی کنند
روستایی گفت : طبق ماده هفت مدیریت اجرایی پسماندها ، جمع آوری پسماند های عادی بر عهده شهرداری است اما جانمایی محل دفن زباله بر عهده وزارت جهاد کشاورزی ، وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست است.
وی با بیان اینکه طبق قانون وظایف هر یک در وزارتخانه ها و سازمان ها درخصوص مدیریت پسماندها مشخص شده ، بیان داشت : ماده ۳۸ ماده قانون مدیریت پسماند می گوید برنامه و بودجه باید در این بخش اعتبار پیش بینی کند ، ماده چهار بر جدا سازی پسماند های عادی توسط وزارت کشور تاکید دارد اما در عمل هیچ یک از این مجموعه ها به وظایف خود عمل نمی کنند.
معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج با بیان اینکه سازمان جهاد کشاورزی باید کودهای تولیدی از پسماند را خریداری و دراختیار کشاورزان قرار دهد ،گفت : اگر چه شهرداری کرج گام بزرگی در تولید کود برداشته اما سازمان جهاد کشاورزی از زیر بار مسوولیت شانه خالی می کند. بخش صنعت و معدن و دانشگاه علوم پزشکی البرز هیچ اقدام مناسبی در زمینه مدیریت پسماندهای صنعتی و عفونی و بیمارستانی ندارند.
روستایی افزود : اکنون روزانه ۳۵۰ تن کمپوست در حلقه دره تولید می شود. شهرداری های دیگر استان البرز در تامین هزینه های پسماند مشارکت ندارند، ۱۶ سال است که پسماند ها را جمع آوری می کنیم ، حدود ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان از بیمارستان ها مطالبه داریم .
۱۴ بیمارستان ، ۴۰۰ مرکز درمانی و سه هزارو ۴۶۰ مطب و مرکز بهداشتی درمانی خصوصی در سطح شهرستان کرج و مناطق همجوار آن داریم که بار مسوولیت پسماندهای آنها متوجه مدیریت شهری کرج شده است.
علل بوی نامطبوع حلقه دره
معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج بیان داشت: هزینه جمع آوری پسماندهای بیمارستانی کرج سالانه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برآورد شده که روزانه ۶ تن پسماند مراکز درمانی به صورت جداگانه در حلقه دره دفن می شود اما زباله های سه هزارو۴۶۰ مرکز درمانی و بهداشتی خصوصی جدا سازی نشده و با پسماندها عادی روانه حلقه دره دفن می شود.
وی اظهار داشت : طبق مصوبه شورای شهر کرج باید دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل حفاظت محیط زیست در این زمینه همکاری کنند. شهرداری نمی توان پسماند های بیمارستانی را جمع آوری کند. بر اساس برنامه ریزی نگرانی از بابت ظرفیت نداریم سایت جدید بهداشتی است که لندفیل های مهندسی بهداشتی طراحی شده که اگر درست مدیریت شود دغدغه ای از باب کمبود ظرفیت نداریم.
در حلقه دره وضعیت مطلوب نیست اما نباید بزرگ نمایی شود ، اگرچه شیرابه زباله در استان البرز تولید می شود اما خاک محل دفن زباله ها نفوذ پذیر نیست، الان بزرگترین مشکل انتشار بوی نامطبوع است.
اینکه تا چه شعاعی این بوی نامطبوع اثر می کند باید بررسی شود ، یکی از عوامل بوی نامطبوع کارخانه کمپوست بود که برطرف شد ، طی هشت سال پنج هزار کامیون پسماند فساد پذیر در محدوده کارخانه دپو شده بود که از یک ماه گذشته ۲ هزار سرویس دفن شده و سه هزار کامیون دیگر تا یک ماه آینده پاکسازی می شود و یکی از منابع انتشار بو از بین می رود.
روستایی گفت : یک منبع دیگر بوی نامطبوع حلقه دره شیرابه ها هستند که در ایران هیچ تجربه ای برای تصفیه شیر آبه نداریم، ما مجبور بودیم شرکت ها را بررسی کنیم، باکمک هیات علمی دانشگاه ها اتاق فکر تشکیل دادیم ، هر روش برای شیرابه را بررسی کردیم، راهکار را گرفتیم به فرایندی که هزینه احداث و بهره وری داشته باشد ، هزینه عملیات ساخت تصفیه خانه شیرابه آغاز می شود.
همچنین فعالیت ۲ کارخانه تولید خوراک ماهی در نزدیکی حلقه دره از عوامل بوی نامطبوع در محدوده فرودگاه پیام است که طبق بررسی ها این بوی نا مطبوع سه برابر آلودگی هوا در محدوده پسماندها گزارش شده است .
معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج بابیان اینکه پسماندها توسط بخش های مختلف در استان تولید و به حلقه دره انتقال می یابد ، گفت : نباید شهرداری کرج به عنوان تنها دستگاه مسوول در این بخش شناخته شود بلکه سایر شهرداری ها و دستگاه ها باید همکاری کنند.
الان نوک پیکان ناعادلانه به سمت شهرداری است چیزی که در حد بضاعت است ۲ برابر کار کرده ایم ، هیچ دستگاهی کمک حال شهرداری کرج نبوده است .
تفکیک زباله در ایران موفق نبوده است
روستایی به تجربه تفکیک زباله ها در ایران اشاره کرد و گفت : تفکیک زباله از مبدا در ایران موفق نبوده است چرا که بیشتر کلانشهر ها دید درآمدی به آن داشته اند، هیچ وقت نمی توان اصولی اجرا کرد، باید سیاست بحث درآمدی از این قضیه برداشته شود.
سالانه ۲۲ میلیارد تومان شهرداری کرج از این بخش درآمد داشت،. اگر منابع مالی براساس قانون دستگاه ها تامین کنند بر روی خیلی از موضوعات رویکرد درآمدی داشته باشیم.
معاون سازمان پسماند شهرداری کرج گفت : روزانه ۱۰ تن زباله بیمارستانی در استان داریم ، زباله ای که بیمارستان ها، مطب ها و غیره تولید می کنند باید هزینه پرداخت شود. در البرز صنایعی داریم که زباله های بسیار خطرناک تولید می کند اما هیچ برخوردی با آنها نمی شود.
سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان ناظر عالی در کارگروه مدیریت پسماند استان باید به وظایف خود عمل کند ،این بخش نیازمند نگاه تخصصی است.
آموزش همگانی را پیگیری می کنیم
روستایی گفت : برای مدیریت پسماندها و افزایش مشارکت مردم در این بخش ، بحث آموزش را از فضای مدرسه ها تا مهدهای کودک پیگیر هستیم و در حال اجرای این طرح هستیم.
۲۰ تشکل مردم نهاد در بحث مدیریت پسماند،محیط زیست و کارهای ترویجی با شهرداری کرج همکاری دارند.
معاون سازمان مدیریت پسماندشهرداری کرج گفت : برای نظارت بر خودروهای حمل نخاله های ساختمانی ، سامانه هوشمند نظارت بر این ناوگان راه اندازی شده است .
اکنون روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ کامیون نخاله ساختمانی به حلقه دره انتقال می یابد.
مدیریت پسماند از مشارکت عمومی تا بازیافت در البرز
مسوولان و کارشناسان حاضر در این میزگرد با اشاره به اهمیت آموزش همگانی و مشارکت مردم در پیشگیری از آلودگی محیط زیست ، جلوگیری از رها سازی زباله ها در طبیعت و محیط زیست شهری و روستایی ، ایجاد زنجیره همکاری برای مدیریت پسماندهای استان البرز ضروری دانستند .
در این نشست افزون بر مشکلات زیست محیطی حلقه دره (محل دفن زباله های استان البرز) ، نحوه جمع آوری زباله های بیمارستانی و عفونی ، پسماندهای خطرناک صنعتی، بی خطر سازی پسماندهای عفونی و بیمارستانی ، تفکیک زباله های بیمارستانی از غیر بیمارستانی ، مشارکت شهرداری های استان در مدیریت پسماندها، اقدام لازم برای جمع آوری مکانیزه زباله ها ، بازیافت زباله ها ،استفاده بهینه از پسماندها برای تولید برق و انرژی ، تولید کمپوست، حمایت وزارت جهاد کشاورزی از کارخانه کمپوست البرز ، فعال سازی تشکل های مردم نهاد برای پاکسازی محیط زیست و مدیریت پسماندها و جذب سرمایه های بخش خصوصی ر بخش پسماند مورد تاکید قرار گرفت.
سخن آخر
همانطور که اشاره شد استان البرز با گستره جغرافیایی کم و تراکم جمعیتی بالا به لحاظ زیست محیطی نیازمند توجه ویژه مسوولان در بخش محیط زیست و مدیریت پسماند است ،مقوله ای که با رعایت الزامات آن می توان ضمن پاکیزگی محیط زیست از پسماندهای استان برای درآمدزایی ملی استفاده کرد.
در این میان الزام تمام شهرداری ها، مراکز بهداشتی درمانی و دستگاه های اجرایی و نظارتی استان به مشارکت در مدیریت پسماندها در کارگروه محیط زیست و مدیریت پسماندهای استانداری البرز ضروری است.