استان کرمان به ویژه مناطق جنوبی این استان یکی از قطب‌های کشاورزی به شمار می‌رود و این ظرفیت همواره تحت تاثیر شرایط اقلیمی است و طی بارش‌های اخیر شاهد کاهش دما در هفت شهرستان جنوبی هستیم که در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی، باید منتظر ورود خسارات زیادی به بخش کشاورزی این خطه باشیم.
سرمازدگی محصولات کشاورزی را تهدید می‌کند
رییس هواشناسی شهرستان‌های جیرفت و عنبرآباد گفت: با توجه به بارش‌های چند روز اخیر، دمای هوا در منطقه کاهش می‌یابد و کشاورزان برای مواجه با سرمای پیش رو و جلوگیری از سرمازدگی محصولات خود، آمادگی داشته باشند.
فهیم شریفی افزود: اطلاع رسانی در این زمینه از طریق اصحاب رسانه و سازمان جهاد کشاورزی انجام شده تا کشاورزان دچار ضرر و زیان مالی نشوند.
رییس هواشناسی شهرستان‌های جیرفت و عنبرآباد گفت: با توجه به کاهش دمای هوا احتمال سرمازدگی در محصول سیب‌زمینی و گلخانه‌ها وجود دارد لذا کشاورزان برنامه‌ریزی لازم را برای مواجه با سرما داشته باشند.
بررسی علمی سرمازدگی
عضو هیات علمی دانشگاه جیرفت با بیان اینکه یخبندان به وسیله ایجاد کریستال‌های یخ در داخل سلول‌های گیاهی باعث از بین رفتن دیواره سلولی و مرگ سلول و به تدریج باعث مرگ گیاه می شود، گفت: در واقع مرگ گیاه به دلیل یخ زدن جریان آب و مواد غذایی در آوندهای گیاه رخ می‌دهد.
فاطمه‌السادات موسوی افزود: سرمازدگی محصولات کشاورزی معمولا در شرایط هوای صاف و بدون ابر و بدون باد صورت می‌گیرد لذا اگر هوا به تدریج سرد شود گیاهان و محصولات کشاورزی فرصت سازگاری پیدا می کنند و این موضوع فقط کمی خسارت را کاهش می‌دهد اما بازهم محصولات حساس به سرما شاید کاملا از بین بروند.
وی با بیان اینکه گیاهان را از منظر حداقل دمای قابل تحمل آن‌ها نیز می‌توان دسته‌بندی کرد، تصریح کرد: گیاهان حساس به سرمازدگی گیاهانی هستند که با ایجاد شرایط یخبندان حتی در حد یک شب در پاییز یا زمستان، به طور کامل از بین می‌روند که شامل درختان مرکبات می‌شوند.
مدرس دانشگاه ادامه داد: گیاهان یا درختانی هم هستند که به یخبندان بسیار مقاوم هستند، آن‌ها حتی چند ماه یخبندان را هم می‌توانند تحمل کنند.
کشاورزان به توصیه های کارشناسان توجه کنند
کارشناس جهاد کشاورزی با تاکید بر اینکه کشاورزان به توصیه‌های کارشناسان توجه کنند، گفت: کنترل دما و رطوبت و تهویه در گلخانه‌ها، مرغداری‌ها و دامداری‌ها با توجه به نوسانات دمای هوا باید مورد توجه قرار گیرد.
مرتضی حسینی افزود: گلخانه داران به ترمیم پوشش گلخانه‌ها و تنظیم دما و رطوبت فضای گلخانه توجه کرده و اقدامات لازم را انجام دهند.
وی همچنین به کشت دیم اشاره کرد و گفت: کشت حبوبات دیم با توجه مناسب بودن رطوبت خاک و بارش در روزهای آینده، امکان پذیر است.
کارشناس کشاورزی با بیان اینکه آبیاری مزرعه قبل از یخبندان باعث تخفیف در سرمازدگی می‌شود، اظهار داشت: شب هنگام و در موقع اُفت دما، مقداری از رطوبت مزرعه تبخیر شده و باعث آهسته شدن روند کاهش دما می‌شود لذا در مناطق مرطوب به ندرت یخبندان صورت می‌گیرد.
وی به فعالیت‌های پس از یخبندان اشاره کرد و گفت: پس از برطرف شدن یخبندان، سریع شاخه‌ها یا بوته‌های مرده را از محصول جدا نکنید لذا بهتر است به گیاه اجازه دهیم تا آنجایی که می‌تواند به ترمیم قسمت‌های آسیب دیده بپردازد.
وی با بیان اینکه گیاه نباید به سرعت گرم شود، افزود: باد و تبخیر زیاد بعد از شرایط یخبندان باعث تشدید آسیب به گیاه می‌شود.
حسینی ادامه داد: بعد از یخبندان به مزرعه یا باغ خود کود ندهید زیرا این اقدام باعث ایجاد تنش و فشار برای رشد شاخ و برگ جدید در گیاه می‌شود.
وی اظهار داشت: در یخبندان شدید، بعضی از درختان حالت دفاعی گرفته و تا مدت‌ها از این حالت در نمی‌آیند لذا تا اوایل تابستان صبر کنید اگر درخت دوباره زنده نشد، یعنی مرده است لذا آن را جایگزین کنید.
توصیه دامپزشکی به دامداران برای مقابله با سرما
کارشناس دامپزشکی نیز با توجه به کاهش دما گفت: دامداران پناهگاه مسقف برای دور نگه داشتن دام‌ها از کوران باد و تهیه بستر با ضخامت مناسب، خشک و عایق برای بالا بردن درجه حرارت بدن دام ایجاد کنند.
علی کمالی افزود: تامین ذخیره آب آشامیدنی مورد نیاز روزانه گوسفند به ۲ و نیم گالن و گاو ۱۴ گالن با توجه به احتمال یخ‌زدگی آب ضروری است.
وی خشک کردن گوساله‌ها و بره‌ها بلافاصله پس از تولد در هوای سرد، خوراندن آغوز گرم بلافاصله پس از تولد و خوراندن شیر گرم به آن‌ها به میزان ۱۲ تا ۱۵ درصد وزن بدن آن‌ها را از دیگر توصیه‌ها برای مقابله با آسیب سرما به دام‌ها برشمرد.
کارشناس دامپزشکی با بیان اینکه در شرایط یخبندان نیاز انرژی حیوانات ۲ برابر می‌شود، اظهار داشت: در تغذیه نشخوارکنندگان استفاده از علوفه باید در قطعات کوچک باشد، تغذیه با علوفه دارای قند محلول بالا، تفاله چغندر، تفاله مرکبات و ملاس و متعاقب آن می‌توان از کنسانتره یا غلاتی نظیر جو و ذرت استفاده کرد.
وی گفت: با فرا رسیدن فصل بارندگی و سرما و مرطوب شدن بستر نگهداری دام‌ها برخی از انواع بیماری‌ها مانند پنومونی و گندیدگی سُم، هاری و تب برفکی شیوع پیدا می‌کند.
کمالی افزود: انگل‌های گوارشی و ریوی در شرایط سرما و یخبندان فعالیت بیشتری دارند و خوراندن داروهای ضدانگل به دام زیر نظر دامپزشک ضروری است.
وی تصریح کرد: در تغذیه دام‌ها باید فراهم کردن پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و به ویژه انرژی اضافی مدنظر قرار گیرد.
طیور را در زمستان گرم و خشک نگه دارید
کارشناس دامپزشکی گفت: به منظور حفظ و تداوم تولیدات تخم مرغ، مرغداران باید فضایی گرم و خشک برای طیور خود مهیا کنند.
کمالی اظهار داشت: طبق استانداردهای رفاه دام در خصوص مرغداری‌ها، در مرغداری‌های بزرگ هر ۱۵ متر بایستی یک خروجی به فضای بیرون داشته باشد و ارتفاع آن ۴۶ و عرض آن تقریبا ۵۴ سانتیمتر باشد.
وی ادامه داد: این خروجی‌ها در واقع به منزله تهویه بوده اما در صورت افزایش تراکم هوا، به جریان هوای بیشتر نیاز است.
توصیه به زنبورداران
کارشناس بهداشت و مدیریت بیماری‌های طیور و زنبورعسل هم با اشاره به کاهش دما به زنبورداران توصیه کرد: فضای داخل کندو را با موادی از قبیل روزنامه، برگ خشک درختان و گونی‌های پلاستیکی پر کنند تا فضای داخل کندو کاملا تنگ و متراکم شود و به حفظ گرما در روزهای سرد کمک کند.
حسین شریفی تصریح کرد: قدرت زمستان گذرانی خوب کندو وابستگی مستقیم با عملکرد کلنی زنبور عسل دارد و در فصول سرد سال با مصرف عسل، انرژی مصرفی به صورت گرما در فضای اطراف بدن پخش می‌شود از این رو عسل در بقای زمستانه زنبورهای عسل نقش مهمی دارد.
وی با بیان اینکه کندوی سالم کندویی است که در آن هیچ گونه سوراخ یا درزی وجود نداشته باشد، گفت: برای زمستان گذرانی زنبورهای عسل منطقه‌ای معتدل و نه چندان سرد انتخاب شود و کندوها در مسیر وزش باد و در مسیر سیلاب نباشند.
وی افزود: کندو باید حداقل ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر از زمین فاصله داشته باشد تا رطوبت را از زمین نگیرد و همچنین با آمدن برف، دریچه پرواز بسته نشود.
وی بر تمیز کردن کندوها تاکید کرد و گفت: کندو باید عاری از هر گونه موم، موم مانده از سال گذشته، لاشه زنبوران مرده و هر گونه ماده دیگر شود.
تغییر ناگهانی دمای هوا و افزایش سرما، هر ساله کشاورزان این منطقه را غافلگیر کرده و تقریبا همه بخش‌های کشاورزی از جمله دامداری‌ها، مرغداری‌ها، گلخانه‌ها، استخرهای پرورش ماهی، مزارع و حتی کندوهای عسل از خسارت‌های سردی هوا در امان نیستند.
سالانه چهار و نیم میلیون تن انواع محصولات کشاورزی در جنوب کرمان تولید می‌شود.