مرگ خودخواسته یا خودکشی یکی از پدیده های روانی - اجتماعی است که می‌تواند جامعه را با آسیب‌های جدی رو به رو کند و برای پیشگیری از بروز چنین آسیب‌هایی، رسانه‌ها با آگاهی بخشی به افراد در معرض خطر، ترویج امید و شناسایی آسیب‌ها می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند.
معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند که مسؤولیت مهمی در تامین و توسعه بهداشت روان جامعه برعهده دارد با برگزاری «کارگاه آموزشی مدیریت اخبار خودکشی» تلاش دارد از ظرفیت رسانه‌های استان در پیشگیری از بروز چنین آسیب‌هایی استفاده کند.
معاون فنی مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی بیرجند روز دوشنبه در این کارگاه آموزشی با اشاره به قدرت رسانه‌ها گفت: علیرغم اینکه سیستم بهداشت و درمان کشور توانسته برخی بیماران واگیردار را کنترل کند، اما بیماران غیرواگیرو حوادث روز به روز به آمار مرگ و میر می‌افزاید که نیاز به تامل دارد.
حسن امیرآبادی‌زاده، ۸۰ موضوع بهداشتی را یادآور شد که جزو برنامه‌های قابل اجرا در استان است و افزود: برای اطلاع مردم از این برنامه‌ها نیاز به اقدامات رسانه‌ای است که با توجه به افزایش روز به روز بیماری‌های روان موضوع آموزش و مشاوره باید بیش از پیش اطلاع‌رسانی شود.
وی گفت: آموزش مهارت‌های زندگی به خانواده‌ها نیز از اهمیت زیاد برخوردار است که رسانه‌ها به عنوان سفیران سلامت در افزایش تاب‌آوری و برخورد مناسب با مشکلات نقش تعیین کننده‌ای دارند.
معاون فنی مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با بیان اینکه میزان خودکشی منجر به فوت در خراسان جنوبی از میانگین کشوری بسیار پایین است و جزو استان‌هایی با شیوع بسیار پایین هستیم اظهار داشت: نحوه گزارش‌دهی رسانه‌ها از یک اقدام به خودکشی می‌تواند تاثیراتی بر جامعه داشته باشند که باید تلاش کنیم این تاثیرات به سمت مثبت هدایت شود.
وی با تاکید بر اینکه هیچگاه قصد پنهان‌کاری در انعکاس حوادث مربوط به خودکشی نیست اضافه کرد: اما نباید در انعکاس این قبیل حوادث عوامل منفی تقویت شود.
امیرآبادی زاده با اشاره به وجود ۵۰۳ واحد بهداشتی و ۳۰۰ خانه بهداشت در سطح استان تصریح کرد: در حال حاضر مراجعه جوانان برای استفاده از برنامه‌های مراقبتی این مراکز ۲۰ درصد، میانسالان ۲۲ درصد و سالمندان ۴۳ درصد بوده که از حد انتظار این مهم پایین‌تر است.
وی از وجود ۱۳ مرکز جامع خدمات سلامت در سطح استان خبر داد و گفت: در هر کدام از این مراکز یک نیروی روانشناس جذب شده و در موضوعات مختلف بهداشت روان خدمات رایگان ارایه می‌شود.
معاون فنی مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی بیرجند همچنین بر همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی در تامین سلامت روان جامعه تاکید کرد و افزود: نقش دانشگاه علوم پزشکی در این مهم ۲۵ درصد بوده و از این رو نیازمند همکاری همه بخش‌ها از جمله رسانه‌ها هستیم.
با سانسور مخالف هستیم
یک روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند نیز با بیان اینکه خودکشی الزاما نتیجه افسردگی نیست گفت: برخی ممکن است خودکشی کرده و برخی هم ژست خودکشی می‌گیرند که این هر ۲ مورد خطر جدی برای سلامت روانی جامعه است.
دکتر علی اکبر اسماعیلی تاکید کرد: رسانه‌ها در تقویت یا تضعیف این سبک‌های مواجه با مشکلات نقش مهمی داشته و ممکن است از یک مطلب که رسانه‌ای در خصوص حادثه خودکشی منتشر می‌شود الگوبرداری شود.
وی بیان کرد: با سانسور مخالف هستیم اما انعکاس مطالب مربوط به خودکشی باید در راستای امیدبخشی و ارایه راهکار باشد.
رییس بیمارستان امام رضا (ع) بیرجند یادآور شد: نگاه به محرمانه بودن آمار خودکشی، ترس از زیر سوال رفتن دستگاه‌های اجرایی استان نیست بلکه به این خاطر است که ارایه آمار و جزئیات حوادث ممکن است منجر به الگوبرداری شود.
وی با این اعتقاد که بیان روش خودکشی برای افراد مستعد بدآموزی دارد گفت: حتی توصیه می‌شود که رسانه‌ها به جای واژه خودکشی از جلمه «به زندگی خود پایان داد» استفاده کنند زیرا همان کلمه خودکشی هم ممکن است باعث ترویج خشونت و رفتارهای ضد اجتماعی شود.
اسماعیلی، فیلم برداری از نمایش صحنه‌های مرگ به صورت واضح چه در حوادث طبیعی یا انسانی را مورد انتقاد قرار داد و افزود: تهیه کلیپ از چنین صحنه‌ها و انتشار آن در فضای مجازی یا رسانه‌های بصری جز افزایش خشونت کاربرد دیگری ندارد.
تشویق مردم به استفاده از خدمات مشاوره‌ای
یک کارشناس ارشد سلامت روان نیز با این توصیه که رسانه‌ها از درشت کردن تیترهای مربوط به خودکشی پرهیز کنند گفت: حتی ذکر جزئیات حادثه از جمله مکان و روش خودکشی نیز نباید در خبرها ذکر شود چون ممکن است افراد مستعد به سمت این روش‌ها ترغیب شوند.
نخعی، تشویق مردم به استفاده از خدمات مشاوره‌ای در زمان بروز یک مشکل را راهکاری عنوان کرد که می‌تواند نقش رسانه‌ها را پررنگ‌تر کند و افزود: هرچه این قبیل خبرها بیشتر سانسور شود به نفع مردم است اما رسانه‌ها می‌توانند در پیشگیری آسیب‌ها و تاب‌آوری بیشتر تلاش کنند.
وی گفت: همچنین رسانه‌ها می‌توانند با معرفی افرادی که سختیهای زندگی را تحمل کرده و به موفقیت‌هایی رسیده‌اند موج امیدواری را در جامعه ترویج دهند.
این کارشناس ارشد سلامت روان یادآور شد: انعکاس عواقب جسمی اقدام به خودکشی که منجر به مرگ نشده نیز ممکن است در پیشگیری اثرگذار باشد.
وی گفت: تولید و پخش فیلم‌هایی که براساس داستان‌های واقعی از خودکشی افراد ساخته شده باشند می‌تواند خطر خودکشی را در افراد مستعد افزایش دهد.
نخعی ادامه داد: تاثیرات منفی درج اخبار مربوط به خودکشی در رسانه‌هایی چون روزنامه‌ها و مجلات به دلیل ماندگاری، بازخوانی و تکرار مجدد در مقایسه با اخبار کوتاه شفاهی رادیو و تلویزیون بیشتر است.