منطقه حفاظت شده آلموبلاغ با ۹ هزار و ۶۹۶ هکتار مساحت در شمال شهرستان اسدآباد و ۳۵ کیلومتری شمال غرب شهرستان همدان واقع شده است؛ منطقه ای با سیمای کوهستانی و تپه ماهوری که از زیستگاه‌های با اهمیت قوچ و میش ارمنی در این استان است.
راه دسترسی به منطقه پس از طی ۴۰ کیلومتر در محور اصلی همدان - کرمانشاه، در محل گردنه اسدآباد از طریق جاده انحرافی ایستگاه مخابراتی قدس جدید میسر است؛ همچنین منابع آبی متعددی از جمله منابع فصلی، دائمی، رودخانه، قنات و چشمه در این منطقه جریان داشته و باعث شده حیات وحش منطقه محدودیتی از لحاظ تامین آب نداشته باشند.
از جمله گونه های موجود در این منطقه شبدر درختی، گل لاله، شقایق، پونه، توتیا، شنگ، نخود درختی، پیاز کوهی، گل گندم، درمنه، زنبق، موسیر، لاله کوهی، لاله سرنگون، کنگر، ریواس، آزربه، شیرین بیان، گون، گل ختمی، گزنه، گل گاوزبان، بومادران، بادام کوهی، آلبالوی وحشی، زرشک، تمشک، گز، انجیر، خشخاش، علف گوسفندی، علف هفت بند، کاسنی، تلخه بیان و خارشتر است.
▲گونه ای شقایق
منطقه آلموبلاغ به دلیل دارا بودن پوشش گیاهی مناسب و منابع آبی از تنوع جانوری مناسبی نیز برخوردار است؛ به گونه ای که قوچ و میش و سیاهگوش از شاخص ترین گونه های جانوری منطقه به شمار می رود.
به دلیل وسعت منطقه و همچنین همجواری با منطقه حفاطت شده خانگرمز و کرکسین سازگاری قوچ و میش با منطقه بالا است و از سایر پستانداران منطقه می توان به گرگ، خفاش، خرگوش، شغال، روباه، تشی، کفتار، گراز، راسو، سنجاب زمینی، ول، دوپای کوچک، جرد ایرانی، خارپشت ایرانی،خدنگ و هامستر اشاره کرد.
گونه های کوهزی همچون عقاب طلایی و کبک معمولی فراوان ترین پرندگان منطقه اند و عقاب طلایی، عقاب دشتی، شاهین، دلیجه، قرقی، سارگپه، کبک، تیهو، قمری، فاخته انواع چکاوک، انواع سار، توکا، انواع سهره، انواع زرده پر و سینه سرخ و پرندگانی نظیر سبزقبا، جغد کوچک و هدهد در منطقه آلموبلاغ دیده می شود.
▲عقاب طلایی
دارکوب، سنگ چشم، شاه بوف، کمرکولی، چلچله کوهی، دم جنبانک، زاغ نوک سرخ و زنبورخوار از دیگر پرندگان موجود در منطقه هستند؛ در عین حال از دوزیستان منطقه می توان قورباغه درختی، قورباغه معمولی مردابی، وزغ پا بیلچه ای و وزغ سبز را نام برد و خزندگانی از راسته سوسمارها و مارها نیز در این منطقه زیست می کنند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست اسدآباد درباره وضعیت منطقه حفاظت شده آلموبلاغ و چالش ها و مشکلات فرا روی آن به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از بهترین ظرفیت های این منطقه وجود منابع آبی و پوشش گیاهی غنی است.
روح الله زال پور افزود: این وضعیت منظره زیبایی از منطقه حفاظت شده آلموبلاغ را به نمایش گذاشته است که می تواند به عنوان یک جاذبه گردشگری تمایل مسافران و توریست ها را برای حضور در این منطقه زیبا بیشتر کند.
وی اضافه کرد: آغاز طرح مطالعه منطقه آلموبلاغ به عنوان یک فرصت گردشگری نیازمند تخصیص اعتبار مورد نیاز است تا از این رهگذر علاوه بر حفظ منطقه بتوان برای رونق حوزه گردشگری نیز اقدامی کرد.
رییس اداره حفاظت محیط زیست اسدآباد تنوع گیاهی و جانوری را مهمترین مزیت این منطقه دانست و اظهار داشت: قوچ و میش، گرگ، گراز، کفتار، سیاه گوش، خرگوش، کبک، عقاب طلایی، سارگپه، فاخته و قُمری، انواع خزندگان، آگاما و انواع مارها از گونه های شاخص آلموبلاغ هستند.
زال پور ادامه داد: ماموران یگان حفاظت محیط زیست در حین گشت و کنترل منطقه حفاظت شده آلموبلاغ چند قلاده سیاه گوش را مشاهده کردند و هم اینک در حال بررسی برای به دست آوردن تعداد گونه سیاه گوش در این منطقه هستیم.
▲سیاه گوش
وی وجود گونه های گیاهی همچون آلبالوی وحشی، بادام وحشی، گندمیان، چای کوهی یا گل کُفته، لاله واژگون، ریواس و گون را از دیگر مزیت های منطقه حفاظت شده آلموبلاغ برشمرد.
رییس اداره حفاظت محیط زیست اسدآباد به بیان چالش های این منطقه پرداخت و گفت: ورود دام بیش از ظرفیت مراتع همه ساله آسیب هایی به این منابع خدادادی وارد کرده و این امر موجب تخریب مراتع شده است.
زال پور توضیح داد: سهمیه دام پیش بینی شده برای یک خانواده عشایری اگر به عنوان مثال ۱۰۰ راس است، دیگر اعضای این خانواده نیز اقدام به خرید و نگهداری دام می کنند و به یکباره میزان دام این خانواده تا سه چهار برابر افزایش می یابد، درحالیکه مجوز آنها تنها برای تعلیف ۱۰۰ راس دام است.
وی ادامه داد: علاوه بر دام مازاد عشایر، باید دام دامداران بومی را نیز به آن افزود و این رویه منفی به مرور زمان موجب بیابانی شدن منطقه حفاظت شده آلموبلاغ اسدآباد می شود.
رییس اداره حفاظت محیط زیست اسدآباد یادآوری کرد: پیشتر حضور عشایر در منطقه را اداره منابع طبیعی و آبخیزداری در ورودی شهرها کنترل می کرد اما از امسال علاوه بر این اداره، محیط زیست نیز این موضوع را مدیریت می کند.
زال پور اضافه کرد: طبق تفاهم و همکاری صورت گرفته بین محیط زیست و منابع طبیعی، امسال از ورود بیش از حد مجاز دام عشایر به منطقه جلوگیری شد و امید می رود این تعامل به منظور حفظ منابع طبیعی تداوم یابد.
وی تاکید کرد: هر چند ورود زودهنگام عشایر و چرای مازاد ظرفیت مراتع، برخی مواقع به تهدیدی برای منابع طبیعی و محیط زیست تبدیل می شود اما حضور عشایر مزیت هایی را هم به همراه دارد.
رییس اداره حفاظت محیط زیست اسدآباد توضیح داد: حضور عشایر در منطقه حفاظت شده موجب جلوگیری از ورود شکارچیان به منطقه می شود و شکارچیان هم می دانند که عشایر به عنوان همیار محیط زیست با این مجموعه همکاری دارند.
زال پور اظهار داشت: قرار است از سال های آتی عشایر با عنوان همیار محیط زیست ساماندهی شوند همچنین بدون مجوز محیط زیست و اداره امور عشایر هیچگونه کار عمرانی از جمله راهسازی و بهینه سازی چشمه و غیره برای عشایر صورت نگیرد.
وی وجود شکارچیان زیاد در داخل منطقه حفاظت شده را از دیگر آسیب های آلموبلاغ اسدآباد دانست و گفت: شمار شکارچیان ساکن در روستاهای حاشیه این منطقه حفاظت شده زیاد است و اینها می توانند تهدیدی برای این شهرستان باشند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست اسدآباد ادامه داد: شکارچیان متخلف اقدام به شکار گونه های مختلف پرنده یا پستاندار برای تفریح و سرگرمی و استفاده از گوشت آنها می کنند هر چند در ۲ سال گذشته شکاری در منطقه حفاظت شده آلموبلاغ صورت نگرفته است.
▲روح الله زال پور رییس اداره حفاظت محیط زیست اسدآباد
زال پور با بیان اینکه شمار اسلحه شکاری در این منطقه زیاد است گفت: هر چند برای عده ای سلاح جنبه حفاظتی دارد اما اگر این افراد از آن برای شکار استفاده کنند تهدیدی برای محیط زیست می شود.
وی گفت: مجاورت شهرستان اسدآباد با استان های کردستان و کرمانشاه احتمال ورود شکارچیان غیربومی به این شهرستان را افزایش داده است؛ هر چند که تاکنون این افراد وارد مناطق حفاظت شده نشده اند و در مناطق آزاد اقدام به شکار می کنند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست اسدآباد اضافه کرد: بیشتر روستاییان در فصل بهار و تابستان برای گردش و چیدن گل و گیاه های دارویی از جمله گل کفته، چای کوهی و آویشن به این منطقه مراجعه می کنند بنابراین در صورت افروختن آتش برای گرم کردن غذا و دم کردن چای، احتمال سرایت آتش به منطقه زیاد است.
زال پور ادامه داد: امسال با توجه به بارش مناسب باران در فصل بهار، پوشش گیاهی خوبی داشتیم که تابستان این پوشش به سمت خشکی رفته و احتمال آتش سوزی را افزایش داد.
وی اضافه کرد: برای کاهش احتمال آتش سوزی دیدار و گفت و گوهای چهره به چهره با عشایر و ساکنان حاشیه منطقه آلموبلاغ اسدآباد برگزار شد که موجب کاهش آتش سوزی شد.