«سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزارت امور خارجه بعد از ظهر امروز در نشست ابعاد سیاسی و راهبردی پیامدهای ترور سردار شهید قاسم سلیمانی که در دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه برگزار شد، با گرامی داشت یاد و خاطره سردار شهید قاسم سلیمانی و همراهان شهید وی اظهار داشت: شاید تاریخ منطقه را بتوان بعد از این واقعه تقسیم کرد، به ویژه پس از ضربه قدرتمند ایران که در معادلات راهبردی در منطقه و مناسبات قدرت میان ایران و آمریکا تغییر ایجاد کرد.
این دیپلمات ارشد کشورمان با بیان اینکه ترور سردار سلیمانی سه تاثیر در جبهه مقاومت، مبارزه با تروریسم داعش و تکفیری و همچنین معادله قدرت در میان ایران و آمریکا دارد، اظهار داشت: معتقدم در بحث مقاومت، از دست دادن سردار سلیمانی بر خلاف ارزیابی آمریکایی‌ها تبعات مثبتی دارد. ما یک فرمانده بزرگ از دست دادیم که در محور مقاومت تاثیر زیادی داشت ولی وقتی جریان مقاومت را در کلیت نگاه می‌کنیم، محور مقاومت جغرافیایی از دست نداده، سلاح و آرمان مقاومت سرجایش است، گروه‌های مقاومت همچنان موجود هستند ولی گفتمان و فرماندهی مقاومت همچنان باقی است.
اثر شهید سلیمانی بیشتر از سردار سلیمانی است
عراقچی با بیان اینکه انگیزه‌های مقاومت بیشتر از دوران قبل از ترور سردار سلیمانی است، تصریح کرد: اثر شهید سلیمانی در پیشبرد مقاومت بیشتر از اثر سردار سلیمانی است یعنی کسانی که از ترور سردار سلیمانی و شهادت وی خوشحال شدند، باید بدانند شهادت ایشان حتما به مقاومت قدرت پیشبرد بیشتری خواهد داد.
وی اظهارداشت: برخی فقدان سردار سلیمانی را یک پیروزی و خوشحالی برای داعش و عناصر داعش دانستند زیرا فرمانده اصلی مبارزه با تروریسم و داعش به شهادت رسیده است. به نظرم این تحلیل درست نیست. این اقدام اثرات تاکتیکی دارد ولی مبارزه با داعش، یک مبارزه راهبردی است که جمهوری اسلامی ایران و دیگر کشورهای منطقه و گروه‌های مقاومت آن را ادامه می‌دهند و خللی در این رابطه ایجاد نمی‌شود مگر خلل‌های موقت و تاکتیکی که به زودی جبران خواهد شد.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه با اشاره به معادلات امنیتی در غرب آسیا و خلیج فارس ابراز داشت: در مقطعی انگلیسی‌ها در منطقه بودند. بعدا آمریکایی‌ها وارد شدند. سیاست آمریکایی‌ها دو پایه‌ای بود که ایران و عربستان در آن نقش‌آفرین بودند که با انقلاب اسلامی این معادله به هم خورد.
عراقچی افزود: انقلاب اسلامی اولین تاثیر خود را در معادلات منطقه‌ای گذاشت زیرا آمریکا مهمترین متحد منطقه‌ای خود را از دست داد و مجبور شد حضور فیزیکی در منطقه پیدا کند.
وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران بعد از جنگ با اتکا و اعتماد به نفس بیشتر به توانمندی و قدرت دفاعی خود ادامه داد، عنوان کرد: ایران بدون جنگ به رویکرد استراتژیک مبنی بر اتکای به توانمندی داخلی برای دفاع خود نمی‌رسید که براساس آن دشمنان به ایران فکر ضربه زدن و جنگ نیفتند. این مسئله‌ای بود که موجب تغییر موازنه منطقه‌ای به سود ایران شد.
این دیپلمات ارشد با اشاره به حمله آمریکا به افغانستان و عراق یادآور شد: از بین رفتن دو دشمن اصلی ایران در شرق و غرب یعنی طالبان و صدام و ظهور دولت‌های دوست در شرق و غرب ایران، نقطه عطفی در تاریخ معادلات منطقه‌ای بود چراکه ظرفیت‌های منطقه‌ای ایران آزاد شد و محور مقاومت تقویت شد.
عراقچی اضافه کرد: ایجاد داعش و تروریسم در منطقه حرکت اشتباه بعدی بود که انجام شد. مقابله با داعش، ظرفیت‌های جدیدی از ایران و محور مقاومت آزاد کرد چراکه گروه‌های جدیدی برای دفاع از حرم ایجاد شدند که ظرفیت‌های راهبردی و ژئوپولتیکی جدیدی فراهم کردند.
وی با اشاره به برجام بیان کرد: اینکه دولت اوباما با ایران وارد تعامل شد، به خاطر متفاوت بودن وی نبود چراکه اوباما تجارب دولت‌های قبلی برای تهدید و فشار را داشت و او چاره‌ای جز تعامل با ایران نداشت. برجام هم ظرفیت‌های جدیدی برای جمهوری اسلامی ایران آزاد کرد یعنی هم فرصت‌هایی اقتصادی فراهم شد و هم ظرفیت‌های منطقه‌ای جدیدی آزاد شد.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه با بیان اینکه اولین کسی که متوجه این مسئله شد نتانیاهو بود، گفت: بعد از اسرائیل، کشورهای دیگری هم فعال شدند. سعود الفیصل به چند کشور رفت و رایزنی کرد و حتی در یک مورد به ژنو رفت و جان کری با او در هواپیما دیدار کرد.
عراقچی ادامه داد: بعد از برجام، اوباما برخی از سران کشورهای عربی را در کمپ دیوید جمع کرد و در مقابل انتقاداتی که از او شده بود، گفته بود باید روی ظرفیت‌های خود متمرکز شوید و شما کدام سردار سلیمانی را دارید که در چهار جبهه بجنگد. بعد از آمدن ترامپ، برخی کشورهای عربی و صیهونیست‌ها، رئیس‌جمهور آمریکا را قانع کردند که برجام جواب نمی‌دهد چراکه موجب قدرت گرفتن ایران، آزاد شدن ظرفیت‌های منطقه‌ای ایران و... شده که منجر به در پیش گرفتن سیاست فشار حداکثری علیه ایران شد چراکه بدون مقابله با ایران، جمهوری اسلامی در مسیر اقتدار منطقه‌ای بیشتر حرکت می‌کند.
آمریکایی‌ها فکر می کردند سیاست فشار حداکثری منجر به فروپاشی ایران می‌شود
وی با بیان اینکه آمریکا برای مقابله با ایران از برجام خارج شد و تحریم‌ها را اعمال کرد، اظهار داشت: علاوه بر تحریم‌ها، آمریکا از همه عرصه‌ها فشار آورد. در مقابل سیاست فشار حداکثری ایران سیاست مقاومت حداکثری را در پیش گرفت و از هشت ماه پیش سیاست فعال اجرایی شد که موجب شکست سیاست فشار حداکثری شد چراکه آمریکایی‌ها فکر می‌کردند سیاستشان موجب فروپاشی ایران یا به پای میز مذاکره آمدن ایران می‌شود.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه با بیان اینکه بزرگترین اشتباه آمریکا در چهل سال گذشته ورود به برخورد نظامی با ایران بود، تصریح کرد: آنها فکر می‌کردند که با یک ضربه نظامی شدید، ایران قادر به پاسخگویی نیست و سیاست فشار حداکثری‌شان تکمیل می‌شود. وقتی ترور سردار سلیمانی با شلیک موشک به پایگاه‌های آمریکایی پاسخ داده شد و آمریکا قادر به پاسخگویی نبود، بزرگترین تغییر معادله منطقه‌ای بعد از ترور سردار سلیمانی رخ داد.
عراقچی افزود: آمریکایی‌ها فکر می‌کردند که با ترور سردار سلیمانی محور مقاومت شکسته می‌شود ولی ایران با دو اقدام این تفکر را به شکست رساند؛ یکی با تشیع جنازه میلیونی مردم که با ابزار اعتقاد و خشم‌شان بود که عزم ملی شکل گرفت و در ادامه آن، یک ضربه راهبردی به آمریکا زده شد که ۱۵ موشک قدر و سنگین به بزرگترین پایگاه آمریکا شلیک شد.
وی پاسخ ایران را یک ضربه راهبردی دانست و خاطرنشان کرد: به نظر من، میزان تلفات مهم نیست. مهم این بود که آمریکایی‌ها به این رسیدند که نمی‌توانند به اقدام ایران پاسخ دهند که این مسئله منجر به ضربات بیشتری می‌شود. نتیجه این مسئله موازنه راهبردی و بازدارندگی راهبردی میان ایران و آمریکا بود که مسئله کوچکی نیست. آنها یک سیلی محکمی خوردند و هیمنه آنها شکسته شد. در واقع یک موازنه راهبردی و بازدارندگی راهبردی میان ایران و آمریکا شکل گرفته است.
این دیپلمات ارشد با بیان اینکه در تئوری بازدارندگی تهدیدات دشمن براساس توانمندی داخلی رفع می‌شود، ابراز داشت: وقتی این بازدارندگی موثر است که بتوانی ضربه‌ای بزنی و ضربه دوم را نخوری. اینکه می‌گویند تلفات ندادیم یک بهانه است. مگر می‌شود به یک پایگاه ضربه بزنی و تلفات نداده باشد. ما با یک تحول بزرگ در ژئوپولتیک در منطقه روبرو هستیم که یک توازن قدرت و بازدارندگی میان ایران و آمریکا در منطقه است.
عراقچی اضافه کرد: اسرائیل در یکی دو سال اخیر تلاش کرد با اقداماتش در سوریه ایران را تحریک کرده و وارد بازی جدیدی کند تا یا درگیری جدیدی در سوریه ایجاد کرده یا پای آمریکا را بازی کند ولی ایران گفت طرف من تو نیستی بلکه آمریکا است. قد و قواره اسرائیل به حدی است که دیگران پاسخ آن را بدهند و نه ایران.
وی با بیان اینکه آمریکا در چهل سال گذشته اشتباهات راهبردی داشته است که هر کدام دستاوردهای زیادی برای ایران داشته است، عنوان کرد: اشتباه اخیر آنها بزرگترین دستاورد را برای ایران داشته است. البته فقدان سردار سلیمانی بسیار بزرگ است ولی شهادت ایشان برکات راهبردی دارد که به نظرم، برابری راهبردی ایران و آمریکا در قدرت بود. به اصطلاح، ایران چک آخر را در این معادله به آمریکا زد.
اروپا نمی‌تواند به لحاظ منطقی سازوکار حل اختلاف را فعال کند
عراقچی در پاسخ به سوالی درباره فعال کردن سازوکار حل و فصل اختلافات از سوی سه کشور اروپایی گفت: مکانیزم ماشه به معنای برگشت تحریم‌های شورای امنیت از سوی سه کشور شروع نشده است بلکه آنها می‌خواهند سازوکار حل و فصل اختلافات را براساس بند ۳۶ آغاز کنند. در حالی که مکانیزم ماشه در بند ۳۷ است.بند ۳۶ به طور اتوماتیک به بند ۳۷ منجر نمی شود البته راه را می تواند باز کند.
وی گفت: الان درگیر یکسری بحث‌های پیچیده حقوقی هستیم و نظر روسیه و چین همین است. ابتدا ایران بود که بند ۳۶ را فعال کرد و مراحل این سازوکار را به پایان رساند. کشورهای اروپایی به لحاظ حقوقی و سیاسی و حتی به لحاظ منطقی نمی‌توانند این سازوکار را در حالی که ما فعال کرده و به پایان رسانده ایم، استفاده کنند.
معاون سیاسی وزیر خارجه درباره خروج از برجام نیز با بیان اینکه الان زود است در این باره صحبت کنیم، خاطرنشان کرد: ایران نشان داده تصمیمات کاملا عاقلانه حساب شده و سنجیده در زمان خود انجام می دهد.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه با اشاره به گام‌های پنج گانه ایران اظهار داشت: کشورهای اروپایی از نظر منطقی و حقوقی، در حالی که ایران آن را آغاز کرده، نمی‌توانند شروع کنند چرا که اقدام ایران یک اقدام جبرانی بوده و آنها نمی‌توانند اقدامات جبرانی در برابر اقدامات جبرانی انجام دهند.
کشورهایی که به چتر امنیتی آمریکا امید بسته بودند ناتوانی آمریکا را دیدند
عراقچی همچنین درباره معادلات منطقه‌ای پس از ترور سردار سلیمانی تصریح کرد: یک تحول جدی راهبردی در منطقه شکل گرفته است. این مسئله تبعات مختلفی داشته و در اشکال مختلف هم خود را نشان داده است. یک پیامد، ایجاد محاسبات جدید در کشورهای منطقه است. کشورهایی که به چتر امنیتی آمریکا دل بسته بودند، ناتوانی آمریکا در دفاع از خود و عدم اراده آمریکا در واکنش به حملاتی که به آنها شده بود را نیز دیدند.
وی با بیان اینکه زمینه مناسب‌تری به ایده‌ای که ایران مطرح کرده بود و آن ترتیبات امنیتی با مشارکت کشورهای منطقه بدون کشورهای خارجی است، خاطرنشان کرد: حضور نیروهای خارجی امنیت منطقه را بیشتر از بین برده و من فکر می‌کنم زمینه همکاری منطقه‌ای فراهم شده است.
این دیپلمات ارشد درباره اقدامات حقوقی در مقابل ترور سردار سلیمانی ابراز داشت: پس از ترور نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت نوشتیم. روند حقوقی توسط معاونت حقوقی وزارت امور خارجه به همراه معاونت حقوقی ریاست جمهوری و معاونت حقوقی شورای امنیت ملی هم در حال پیگیری است.
عراقچی درباره سفر امیر قطر به تهران نیز گفت: سفر امیر قطر به تهران از قبل طراحی شده بود هرچند زمان آنها نهایی نشده بود. با توجه به تحولات با موافقت دو کشور این سفر در آن تاریخ انجام شد که سفر به موقع و مهمی بود. تحولات امنیتی مهمی رخ داده و رایزنی دو کشور ضروری است.
وی یادآورشد: ادعاهایی مطرح بود که پهپاد حمله‌کننده به سردار سلیمانی از قطر برخاسته که مقامات قطری اصرار داشتند که این مسئله واقعیت ندارد.
بحث مذاکره با آمریکا محاسبات خود را دارد
معاون وزیر امور خارجه درباره بسته شدن مذاکره ایران و آمریکا پس از ترور سردار سلیمانی یادآور شد: بحث مذاکره با آمریکا محاسبات خود را دارد و براساس منافع ملی کشور گرفته می‌شود. ما اعلام کرده بودیم تحت فشار حداکثری مذاکره نمی‌کنیم. این سیاست کماکان وجود دارد و تا زمانی که سیاست فشار حداکثری جریان دارد، صحبت از مذاکره یا فکر درباره آن برای ما جایگاهی ندارد.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه درباره شکایت عراق از ایران پس از حمله موشکی عنوان کرد: این خبر صحت دارد. دولت عراق براساس یک کار حقوقی روتینی که باید انجام می‌شد، این کار را انجام داده است. آنها هم درباره حمله آمریکا این اقدام را کرده و هم درباره اقدام ایران. ما با وزارت امور خارجه عراق در حال رایزنی هستیم.
عراقچی اضافه کرد: دولت عراق باید حاکمیت خود را حفظ کند ولی در مسائل حقوقی ما نیز استدلال‌هایی داریم و این عنوان که حاکمیت ملی عراق نقض شده را قبول نداریم و پاسخ‌های حقوقی نیز خواهیم داد.
وی درباره نقش روسیه در معادلات جدید منطقه‌ای هم گفت: روسیه یک قدرت بزرگ بین‌المللی است و در سال‌های اخیر روسیه جایگاه محکم‌تر و بیشتری در منطقه غرب آسیا پیدا کرده است. همکاری‌های راهبردی، سیاسی و اقتصادی میان تهران و مسکو گسترش بیشتری پیدا کرده است.
این دیپلمات ادامه داد: در مسئله سوریه و روند آستانه ارتباطات، همکاری و رایزنی نزدیکی با روس‌ها داریم. روسیه جایگاه قبلی خود در منطقه را بازسازی کرده و در حال ایفای نقش است و ما از نقش روسیه برای ایجاد صلح و ثبات استقبال می‌کنیم.
عراقچی درباره اظهارات اخیر وزیر امور خارجه روسیه مبنی بر نظر مثبت این کشور بر پذیرش ایران در پیمان شانگهای اظهار داشت: ایران هم‌اکنون عضو ناظر پیمان شانگهای است. پذیرش عضو جدید منوط به اجماع همه اعضا است. روسیه رییس دوره ای این پیمان است و نظر مثبتی به پذیرش ایران دارد.