دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ با اعلان خروج رسمی از برجام، ایران را متهم به عدم پایبندی به این توافق کرده و گفت ایران هرگز به برجام پایبند نبوده است.
از آن تاریخ تاکنون، ایران به خروج ایالات متحده از برجام، در ۵ گام کاهش تعهدات هسته‌ای، به امریکا پاسخ داده است. در گام‌های اول، دوم، سوم و چهارم ایران به کشورهای باقی مانده در برجام ۶۰ روز فرصت داد تا به تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی عمل نمایند، اتحادیه اروپا برای عمل به وعده‌های خود کانال مالی اینستکس را راه‌اندازی کرد ولی در عمل این کانال نتوانست خواسته‌های ایران را برآورده نماید و دولت دوازدهم طی بیانیه‌ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام کرد. مطابق این بیانیه، جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست. بر اساس این بیانیه در گام پنجم کاهش تعهدات، جمهوری اسلامی، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی ایران در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد.
از آن روزها بیش از ۴ سال می‌گذرد امریکا از برجام خارج شده، ایران اعلام کرده است که هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی برای خود قائل نیست و اعضای اروپایی برجام نیز مکانیسم ماشه را فعال کردند.
بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به ابعاد مختلف این رویداد از نظر حقوقی، سیاسی و اقتصادی و در گفت و گو با صاحبنظران پرداخته و به پیش بینی از شرایط و اتفاقات احتمالی در آینده پرداخته اند.
رسانه‌های اصلاح‌طلب
در مذاکره با اروپایی‌ها باید از موضع قدرت وارد شویم
ایسنا در گفت وگو با مرتضی مکی در ارتباط با مذاکره ایران با سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در ارتباط با موضوع برجام خاطر نشان کرد: بعد از اینکه ایران گام پنجم را در کاهش تعهداتی برجامی برداشت، کشورهای اروپایی همسو با آمریکا شدند و مکانیزم حل و فصل اختلاف در برجام (مکانیسم ماشه) را فعال کردند.
ایسنا: اروپایی‌ها بازی دوگانه‌ای را در قالب چماق و هویج علیه ایران آغاز کرده اند، آنها از یک طرف برحفظ برجام تاکید می کنند و از طرف دیگر مکانیسم حل و فصل اختلافات را که نهایتا منجر به اجرایی شدن مکانیسم ماشه می‌شود فعال کرده‌اند تا ایران را تحت فشار بیشتری قرار دهند و در پای میز مذاکره آنچه را که در دستورکار ترامپ است به پیش ببرند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه راهبرد جمهوری اسلامی ایران، مذاکره با کشورهای مختلف به غیر از آمریکا است، ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران درب مذاکره را نبسته و کشورهای اروپایی خود واقف هستند که اگر بخواهند درب مذاکره با ایران را ببنند این موضوع چه تبعاتی دارد.
وی با بیان اینکه اروپایی‌ها بارها تاکید کرده‌اند که برجام یک دستاورد امنیتی مهم برای اروپاست، ادامه داد: ما در پای میز مذاکره با اروپایی‌ها باید از موضع قدرت وارد شویم و خواسته‌های خود را به صورت صریح و شفاف بیان کنیم. اروپایی‌ها از قدرت سخت برخوردار نیستند تا بتوانند از این طریق به ایران فشار وارد کنند. آنها مجبورند که از قدرت نرم استفاده کنند و در این چارچوب باید به سمت امتیاز گرفتن و امتیاز دادن حرکت کنند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اعتقاد بر اینکه خواسته حداقلی اروپایی‌ها از ایران در حال حاضر این است که تهران از پنج گام کاهش تعهدات برجامی خود عقب‌نشینی کنند بدون اینکه خود آنها بخواهند تعهدی را اجرا کنند، تاکید کرد: خواسته حداکثری آنها این است که در کنار موضوع برجام در مورد فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران هم گفت‌وگو و رایزنی کنند.
تهران همچنان در تلاش است تا با دیپلماسی برجام را حفظ کند
مرتضی مکی تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایلنا با اشاره به فعال‌سازی «مکانیسم حل اختلاف» از سوی سه کشور اروپایی عضو برجام، در تشریح اهداف این اقدام از سوی کشورهایی که پس از خروج ایالات متحده از برجام به هیچکدام از تعهدات خود عمل نکرده‌اند، گفت: پس از گذشت یک سال و نیم از خروج آمریکا از برجام، اروپایی‌ها تلاش کردند که با ایجاد راهکارهای مالی مستقل بتوانند این توافق را حفظ کنند و ایران هم بتواند از منافع حضور در برجام بهره‌مند شود؛ با این حال طی این مدت شاهد بودیم که تروئیکای اروپایی جز حرف هیچ اقدامی صورت ندادند و نشان دادند که نه اراده سیاسی دارند و نه توان دارند که گامی در این جهت بردارند. جمهوری اسلامی ایران نیز در واکنش به بی‌عملی اروپا، پنج گام را در جهت کاهش تعهدات خود در برجام اتخاذ کرد که در این گام‌ها هدف این بود که اروپا ترغیب شود تا قدمی را در جهت انجام تعهداتش بردارد اما متاسفانه آنها علیرغم اینکه ایران درب گفت‌وگو در تمام این مدت باز نگه داشته است، همچنان به بی‌عملی خود و تنها شعار دادن ادامه دادند. البته در این فاصله آمریکا تحریم‌های ثانویه‌ای را نیز پس از خروج از برجام به اجرا گذاشت و فشارهایش را بر اروپا افزایش داد که می‌توان بصورت مصداقی به تهدید برای بازگرداندن اروپایی‌های داعشی به کشورهایشان و بالا بردن سهم اروپا از بودجه ناتو اشاره کرد. پس از ترور سردار سلیمانی و واکنش ایران به این ترور، فشار سیاسی و اقتصادی دولت ترامپ به اروپا افزایش پیدا کرد و همانطور که واشنگتن پست در هفته گذشته به آن پرداخت آمریکایی‌ها اروپا را تهدید به افزایش تعرفه واردات خودرو کرده‌اند و این در حالی است که سالانه حدود ۲۷ تا ۲۸ درصد واردات خودرو ایالات متحد از اروپا انجام می‌شود که مبلغی حدود ۳۷ میلیارد دلار است و بالا رفتن تعرفه آن می‌تواند ضربه سختی به اقتصاد اروپا وارد کند. در نتیجه باید بدانیم برای اروپایی که منافع اقتصادی خود را در بالاترین درجه اهمیت قرار می‌دهد و حاضر است که هر توافقی را برای آن به خطر بیندازد، برجام نیز استثنا نخواهد بود و اتحادیه اروپا علیرغم اینکه برجام را دارای دستاوردهای زیاد و حیثیتی برای این اتحادیه عنوان می‌کند اما همانطور که وزیر امور خارجه در توئیتی مطرح کرد آنها همچنان شاگردهای کلاسی هستند که همواره سعی می‌کنند به حرف قلدر کلاس گوش داده و به آن عمل کنند. فرآیند فوق مسیری بود که اروپایی‌ها را ترغیب کرد که فشار بیشتری بر ایران بیاورند و همانطور که بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس مطرح کرده است یک برجام پلاس یا مکملی را در کنار برجام آنطور که ترامپ می‌خواهد به امضا برسانند. با این حال اما شاهد هستیم این قدم‌های تروئیکای اروپایی نیز در فضای ابهام و تردید برداشته شده است تا همچنان از لحاظ سیاسی و تبلیغاتی عنوان کنند که آنها به دنبال حفظ برجام هستند و این ایران است که برجام را نقض کرده است. این در حالی است که مکانیسم حل اختلاف می‌تواند در نهایت به فعال شدن مکانیسم ماشه بینجامد و این موضوع به هیچ عنوان با آنچه اروپایی‌ها مبنی بر حفظ برجام مطرح می‌کنند، همخوانی ندارد و آنها با پیشبرد این اهداف متناقض درصدد فشار بیشتر بر ایران هستند تا در چهارچوب این فشار بتوانند مذاکرات فراگیرتری ورای مسائل هسته‌ای و در اصل آنچه ترامپ می‌خواهد با ایران انجام دهند.
سقوط هویت اروپایی زیر دیکته خیانت به برجام
به گزارش روزنامه مردم سالاری، مقامات اروپایی که داعیه بازیگری موثر و تعیین‌کننده در عرصه بین‌المللی دارند و از تشکیل ارتش واحد اروپایی دم می‌زنند، در عمل نسبت به حفظ برجام به عنوان توافقی که بیش از یک دهه برای دستیابی به آن مذاکره کردند، ناتوان مانده و با یک تشر رئیس‌جمهوری آمریکا عقب نشستند. این وضعیت بیش از پیش «پادویی» اروپا برای آمریکا را که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند به اثبات می‌رساند. از اردیبهشت پارسال که آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شد تاکنون بسیاری چشم به سه کشور اروپایی عضو برجام دوخته بودند تا بلکه در مقابل «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا، راهی برای رفع تحریم‌ها و حفظ برجام بیابند؛ انتظاری که روز به روز و رفته رفته رنگ باخت و اینک مشخص شده اروپا در مقابل یکجانبه‌گرایی ترامپ از هیچ ابتکار و قدرت عملی برخوردار نیست. در این مدت، آلمان، فرانسه و انگلیس در ظاهر نشان داده‌اند که در تکاپویی خستگی‌ناپذیر، راهکارهایی را برای دور زدن تحریم‌ها در دست بررسی دارند؛ سازوکارهایی که به رغم بوق و کرنای رسانه‌ای هرگز وارد فاز عملیاتی نشد. در همین ارتباط رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نماز جمعه دو روز پیش، بخشی از سخنان خود را به تعهدگریزی و بی‌اعتمادی به اروپا اختصاص داده و بیان‌داشتند: بنده از اوّل هم گفتم، بعد از خروج آمریکا از برجام که این سه دولت مدام حرف می‌زدند، مدام یاوه‌گویی می‌کردند، بنده همان روز هم گفتم من به این‌ها اعتمادی ندارم، این‌ها کاری نخواهند کرد، در خدمت آمریکا خواهند بود؛ امروز کاملاً واضح شده است، بعد از گذشت حدود یک سال معلوم شده است که این‌ها به معنای واقعی کلمه، پادو آمریکا هستند.»
چند روز پیش از بیانات مقام معظم رهبری، اعضای تروئیکای اروپا با انتشار بیانیه‌ای مشترک از راه‌اندازی مکانیسم حل اختلاف مندرج در برجام خبر دادند. سران برلین، لندن و پاریس اعلام‌داشتند که «پس از نقض مکرر برجام از سوی ایران» به این تصمیم رسیده‌اند ولی همچنان به توافق هسته‌ای متعهدند. این گام اعضای اروپایی برجام زمانی برداشته شد که برخی انتظار شنیدن خبری راجع به اجرای سازوکارهای مالی و تجاری اروپا را داشتند.
بر پایه گزارش‌های فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران همواره به تعهدات برجامی خود پایبند بوده تا شاید در غیاب و کارشکنی آمریکا، طرف اروپایی به تعهدات خود جامه عمل بپوشاند. آلمان، انگلستان و فرانسه در ماه نخست سال ۲۰۱۹ از راه‌اندازی سازوکار «اینستکس» برای حفظ مزایای اقتصادی ایران از برجام خبر داده بودند. این سازو کار که با عنوان اختصاری عبارت «ابزار مبادلات تجاری» به ثبت رسیده و مقر آن در پاریس است تاکنون اقدام قابل توجهی در راستای ادای تعهدات اروپایی انجام نداده‌است. تعهدگریزی و تکرار وعده‌های بی‌پشتوانه و بی‌سرانجام اروپا در نهایت تهران را به سمت کاهش تدریجی تعهدات برجامی سوق داد تا اینکه جمهوری اسلامی میانه دی‌ماه پنجمین و به عبارتی آخرین گام خود را در توافق هسته‌ای برداشت که این گام، پایانی بر محدودیت‌های مندرج در توافق بود. در بیان جزییات این گام لازم به توضیح است که برنامه هسته‌ای ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و من‌بعد برنامه هسته‌ای ایران صرفا براساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت.
فرجام امضاکنندگان برجام
حسین بداغی روزنامه نگار در گزارشی در روزنامه تعادل می‌نویسد: «جان کری» متولد ۱۱ دسامبر ۱۹۴۳ وزیر امورخارجه ایالات متحده امریکا پس از حدود سه دهه نخستین وزیرخارجه‌ای بود که پشت میز مذاکره با همتای ایرانی خود نشست، او تا ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ در سمت خود باقی ماند با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری، سیاست امریکا در قبال ایران با چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای مواجه شد و امروزه جانشین کری، مایک پمپئو با تعیین ۱۲ پیش شرط برای مذاکره با ایران همچنین سیاست فشار حداکثری رویکرد تقابلی و بسیار متفاوت‌تر از جان کری در قبال ایران اتخاذ نموده است.
جان کری در آخرین اظهارنظر خود در مورد برجام هفته پیش در گفت‌وگو با «آر. ان. دی.» آلمان از کشورهای اروپایی درخواست کرد که با وجود مخالفت امریکا به توافق هسته‌ای با ایران پایبند باشند. در حال حاضر جان کری پس از بازنشستگی از خدمات دولتی در حال برنامه‌ریزی برای انتشار خاطرات خود است، او همچنین درمصاحبه با شبکه‌های خبری به انتقاد از سیاست‌های داخلی و خارجی ترامپ می‌پردازد.
«فرانک والتر اشتاین مایر» زاده ۵ ژانویه ۱۹۵۶: او عضو حزب سوسیال دموکرات آلمان و متعلق به جناح راست این حزب است، در هنگام امضای برجام او وزیرخارجه دولت مرکل بود و نقش بسیار فعالی در امضای توافقنامه برجام ایفا کرد همچنین وی مدتی پس از برجام در ۲۵ مهر ۱۳۹۴ به ایران سفر کرد.
هم‌اکنون هایکو ماس در کابینه مرکل مسوولیت وزارت خارجه را برعهده دارد و سیاست آلمان در قبال ایران و برجام تغییر چندانی نداشته است. آلمان همچنان از حفظ برجام به عنوان توافقی برای امن‌تر کردن دنیا دفاع می‌نماید. فرانک والتر اشتاین مایر از ۱۹ مارس ۲۰۱۷ به عنوان دوازدهمین رییس‌جمهور آلمان مشغول فعالیت است.
«فیلیپ هموند» متولد ۴ دسامبر ۱۹۵۵: سیاستمدار محافظه‌کار بریتانیایی که هنگام امضای برجام وزیر امورخارجه دولت ترزا می‌بود، وی پس از امضای برجام با حضور در تهران سفارت انگلیس را پس از چهار سال بازگشایی کرد و گفت: اکنون لحظه‌ای تاریخی برای روابط انگلیس و ایران است.جانشین او در وزارت خارجه در حال حاضر دومینک راب وزیر امور خارجه بریتانیا در دولت بوریس جانسون است، همچنین سیاست بریتانیا در قبال ایران با روی کار آمدن بوریس جانسون تندتر شده و روز گذشته جانسون در گفت‌وگو با شبکه بی‌بی سی از جایگزینی توافق ترامپ به جای برجام حمایت کرد.فیلیپ هموند که تا ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۹ وزیر خزانه داری انگلیس بود پس از استعفا اعلام کرد در انتخابات انگلیس شرکت نخواهد کرد.
«لوران فابیوس» متولد ۲۰ آگوست ۱۹۴۶: عضو حزب سوسیالیست فرانسه و وزیر امور خارجه فرانسوا اولاند در زمان امضای توافق برجام، که موضع سختگیرانه‌ای نسبت به باقی اعضای ۱+۵ در قبال ایران داشت. وی کمی پس از انعقاد برجام، در ۷ مرداد ۱۳۹۴ به تهران سفر کرده و با حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران و جواد ظریف، وزیر خارجه ایران دیدار کرد. وی در ۱۰ فوریه ۲۰۱۶ از سمت خود کنار رفت، همچنین از ۸ مارس ۲۰۱۶ در سمت رییس شورای قانون اساسی مسوولیت به عهده گرفته است.جانشین وی هم‌اکنون ژان لودریان در دولت ماکرون است، همچنین سیاست‌های فرانسه در قبال ایران و برجام حفظ توافقنامه، تلاش برای میانجیگری و برقراری مذاکرات جدید بین ایران و امریکاست.
«فدریکا موگرینی» زاده ۱۶ ژوئن ۱۹۷۳: سیاستمدار ایتالیایی از حزب دموکراتیک ایتالیا که در زمان امضای برجام مسوولیت سیاست خارجی اتحادیه اروپا را برعهده داشت که به گفته ناظران نقش بسیار مهم و محوری در به سرانجام رسیدن توافقنامه برجام ایفا کرد. او تا ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹ در سمت خود مشغول فعالیت بود جانشین او جوزپ بورل است که به نظر می‌رسد مواضع تندتری در قبال ایران و برجام نسبت به خانم موگرینی دارد، همچنین در حال حاضر وی از سوی دبیرکل سازمان ملل به عضویت هیات امنای گروه بین‌المللی بحران منصوب شده است.
«سرگئی ویکتوروویچ لاوروف» متولد ۲۱ مارس ۱۹۵۰: دیپلمات ارمنی تبار که به عنوان وزیرخارجه روسیه از کلیدی‌ترین اعضای ۱+۵ در امضای برجام بود، در دوره لاوروف سیاست خارجی روسیه تحت هدایت او پیوندی عمیق در روابط ایران و روسیه شکل گرفت و دو کشور را به سمت یک اتحاد استراتژیک سوق داد و در مسائل مهم منطقه‌ای از جمله موضوع سوریه، افغانستان و عراق و همکاری‌های منطقه‌ای در آسیای مرکزی و قفقاز و مقابله با گروه‌های تکفیری از جمله همکاری‌های دو کشور ایران و روسیه قلمداد می‌شود. به عقیده لاوروف فروپاشی برجام باعث آشفتگی روابط بین‌الملل خواهد شد او همچنین در مورد فعال کردن مکانیسم حل اختلاف در برجام گفته که این موضوع یک تصمیم سیاسی خطرناک است.در پایان هفته گذشته به دنبال اعلام پوتین برای یک‌سری اصلاحات سیاسی دولت دیمیتری مدودف و کل کابینه از جمله سرگئی لاوروف استعفا کردند البته کابینه تا تشکیل دولت جدید همچنان به وظایف خود ادامه خواهد داد. از میان سایر امضاکنندگان برجام دو وزیر خارجه ایران (محمدجواد ظریف) و وزیرخارجه چین (وانگ لی) همچنان در همان سمت زمان امضای برجام، مشغول به کار هستند.
رسانه‌های اصولگرا
مکانیسم ماشه در واقع بازگشت تحریم‌های شورای امنیت است
محمد صادق کوشکی فعال سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرگزاری دانشجو، در خصوص فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه کشورمان، افزود: خبرگزاری دانشجو: مکانیسم ماشه، سنگین‌ترین اهرم‌های فشاری است که در برجام در نظر گرفته شد. بارها به تیم مذاکره کننده و مسئولان وزارت امور خارجه پیرامون مکانیسم تذکر داده شده است. مکانیسم ماشه در واقع بازگشت تحریم‌های شورای امنیت است که بارها آقای روحانی و حامیان برجام گفتند که تحریم‌های لغو شده، ولی لغو نشده بود؛ اصطلاحا در حالت فیریز قرار دارد و معلق نگه داشته شده است. اروپایی‌ها اگر اراده کنند، می‌توانند تا ۴۵ روز تمام آن شش قطعنامه شورای امنیت را علیه ما اجرا نمایند. در واقع اگر ما مطابق میل اروپا و آمریکایی‌ها عمل نکنیم، مکانیسم ماشه فعال می‌شود. بند ۳۷ توافق نامه هسته‌ای، مانند یک شمشیر بالای سر ما نگه داشته شده است. اروپایی‌ها مانند آمریکا از برجام خارج شده‌اند. در حال حاضر ما باید بازرسی‌های اضافه که بر روی غنی‌سازی ۲۰ درصد صورت می‌گیرد، لغو کنیم. برجام وقتی مرد که ما به همه تعهدات‌مان عمل کردیم. هدف برجام فقط توقف توان هسته کشورمان بود و برای حذف تحریم‌ها طراحی نشده است. یک دروغ بسیاری بزرگی به ملت ایران گفته شد که عبارتش این بود، «بعد از برجام بلافاصله همه تحریم‌ها لغو می‌شود.» مردم از دروغگوی بزرگ باید بپرسند که چرا چنین وعده‌ای را داده است. دولتمردان هنوز با توجه به بد عهدی غربی‌ها مماشات می‌کنند.
برجام دیگر چیزی برای حفظ کردن ندارد
به گزارش جوان آنلاین: «جوزپ بورل» کمیسیونر سیاست خارجی اروپا دیروز یک بار دیگر نشان داد که به رغم بیانیه فعال‌سازی مکانیسم حل اختلاف برجام موسوم به مکانیسم ماشه، جناح اروپاگرای اتحادیه اروپا برخلاف دولت انگلیس، دنبال این است که توافق هسته‌ای با ایران را حتی به قیمت اجرا نشدن، حفظ کند. بورل دیروز در گفتگو با «اشپیگل» هرچند گفت که «اروپاییان هم مانند امریکا از نقشی که ایران در منطقه خود بازی می‌کند نگران هستند»، ولی استدلال دولت قبلی امریکا درباره لزوم تمرکز بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تکرار کرد: «تمرکز ما بر نقطه‌ای دیگر است. ما می‌خواهیم از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای جلوگیری کنیم.» او با این ادعا که «فقط تصور کنید که اگر ایران بمب [اتم] داشت، اوضاع آن منطقه الان چطور بود»، گفته است: «تا الان تنها این توافق هسته‌ای بوده که از این امر جلوگیری کرده است. دقیقاً همان توافقی که رئیس‌جمهور دونالد ترامپ آن را تا این حد بد می‌داند.» بورل پنج شنبه قبل هم از اقدام امریکا در خروج یکجانبه از توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرد و گفت اروپا باید به سمت دستیابی به قدرت سخت حرکت کند، چراکه برخی از کشورها اکنون در حال ترویج یکجانبه‌گرایی و مخالفت با ساز و کارهای بین‌المللی هستند.
«هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان نیز در مصاحبه با روزنامه «بیلدام‌زونتاگ» از رویکرد امریکا در قبال ایران انتقاد کرد و گفت که سیاست تهدید به نتایج دلخواه منجر نخواهد شد. ماس افزود: «در هر مورد، تهدید و تهاجم نظامی هیچ چیزی به ارمغان نخواهد آورد. ما می‌خواهیم از بروز آتشی گسترده در منطقه خاورمیانه (غرب آسیا) جلوگیری کنیم. اتحادیه اروپا به جای تنش به دیپلماسی متکی است...». براساس گزارش دویچه‌وله، وزیر خارجه آلمان رویکرد یکجانبه در خروج امریکا از توافق هسته‌ای و همچنین سیاست فشار حداکثری علیه تهران را محکوم کرد. با این حال، دولت امریکا که نمی‌تواند خرسندی خود را از فعال شدن مکانیسم ماشه از طرف اروپایی‌ها پنهان کند، گفته از برجام دیگر چیزی نمانده که حفظ شود و البته در این زمینه، ایران را متهم کرده است. برایان هوک، مسئول میز ایران در وزارت خارجه امریکا دیروز در گفتگو با ساندی‌تایمز ادعا کرد که ایران بارها برجام را نقض کرده و این توافق ارزش نگهداری ندارد.
اروپا اهلیت مذاکره با ایران را پس از نقض برجام از دست داده است
روزنامه «کیهان» در ویژه‌های خود نوشت: سایت «دیپلماسی ایرانی» که زیرنظر صادق خرازی فعالیت می‌کند، در یادداشتی تحلیلی نوشت: هیچ دلیلی وجود ندارد بعد از این اروپا طرف مقابل جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات باشد. اولا اروپا به عدم اختیار برای تصمیم‌گیری اذعان کرده و از سوی دیگر جز سوءاستفاده از عقبه ۲۷ عضو اتحادیه در روابط با ایران هیچگونه فایده‌ای نداشته است. هرچند سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان بر تبیین سیاست خارجی مشترک در مقابل جمهوری اسلامی ایران تاکید دارند اما مناسب است هیچ گونه ارتباطی به صورت جمعی بین آنها و جمهوری اسلامی ایران صورت نپذیرد.
بدیهی است در اولین گام باید سیاست خارجی نوین جمهوری اسلامی ایران با استراتژی منفی غرب برای خاورمیانه همخوانی داشته باشد لبخند رضایت در حالیکه غرب در راستای اعمال سیاست انهدام کشورهای منطقه پیش می‌رود، معنا ندارد. «دیپلماسی ایرانی» همچنین در یادداشت دیگری، با تصریح بر این که «برجام مرده اما کسی مرگ آن را اعلام نمی‌کند» نوشت: بالاخره سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان ماشه برجام را کشیده و تیر خلاص را به آن شلیک کردند؛ هر چند اروپا فعال‌سازی «اسنپ بک» را گامی در جهت حفظ و زنده ماندن برجام اعلام کرده، اما واقعیت این است که چیزی از این توافق نمانده که حفظ شود. برجام کلا بر دو رکن و ستون استوار بود. یکی رفع تحریم‌ها که به دنبال خروج آمریکا از آن به شکلی شدیدتر و بی‌سابقه بازگشته و دیگری تعهدات هسته‌ای ایران که در واکنش به این خروج و پیامدهای آن در پنج گام کاهش یافت و دیگر قید و بندی نمانده است که بدان پایبند باشد.
اگر اروپا بخواهد مسیر مقابله با ایران را طی کنند در همکاری با آژانس انرژی اتمی تجدیدنظر می‌کنیم
سیدحسین نقوی‌حسینی در گفت‌وگو با گروه سیاسی خبرگزاری میزان، با اشاره به بدعهدی اروپا در اجرای برجام و استفاده از مکانیزم ماشه علیه ایران، گفت: همانطور که پیش‌بینی می‌کردیم سه کشور اروپایی عضو برجام، با آمریکایی‌ها همراهی کردند و علی رغم ادعای آنها که بر تعهدات برجامی خودشان باقی خواهند ماند، نه به تعهدات خود عمل کردند و نه بر تعهداتشان باقی ماندند.
وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران طبق مفاد ۲۶ و ۳۶ برجام کاهش تعهدات خود را در دستور کار قرار داد، تصریح کرد: اخیرا سه کشور اروپایی هم کاملا در سنگر آمریکایی‌ها قرار گرفتند و در مقابل اقدامات ایران موضع گیری کردند و حتی صحبت از به کارگیری مکانیزم ماشه داشتند. همه ما به خوبی می‌دانیم که مکانیزم ماشه باید علیه کشوری اعمال شود که به تعهداتش عمل نکرده است اما ما به خوبی پایبند تعهدات خود بودیم و آن را عملی کردیم بنابراین این اروپا و آمریکا بودند که نه به تعهداتشان عمل کردند و نه به این تعهدات پایبند بودند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه در صورت به کارگیری مکانیزم ماشه، جمهوری اسلامی ایران هم برنامه خود را خواهد داشت، گفت: اگر اروپا بخواهد مسیر مقابله با ایران را طی کنند قطعاً در همکاری‌های خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) تجدیدنظر خواهیم کرد؛ اقدامات زیادی در دستور کار داریم که می‌توانیم آن را انجام دهیم.
وقتی اروپایی‌ها باقی مانده برجام را می‌فروشند
به گزارش افکارنیوز و به نقل از روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست اعلام کرد: براساس این گزارش، واشنگتن به‌صورت محرمانه مقامات سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس را به وضوح با وضع تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر خودروهای اروپایی تهدید کرده و آنها را برای فعال‌سازی مکانسیم حل اختلاف در برجام تحت فشار گذاشته است.
نکته قابل توجه در تهدید کشورهای اروپایی طرف برجام این است که گفته می شود، دولت آمریکا این تهدید را نه از طریق سفارتخانه‌های خود، بلکه به‌طور مستقیم به دولت‌های آلمان، فرانسه و انگلیس اطلاع داده است و پس از آن خبر راه اندازی " مکانسیم حل اختلاف ماشه" را اعلام کرده اند. اما باید دید تهدید نسبت به اعمال چنین تعرفه ای بر خودروهای اروپایی از سوی واشنگتن چه اهمیتی برای اروپا دارد.
مطابق گزارش آمار کمیسیون اروپا، مجموع ارزش صادرات خودرو توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۸ میلادی ۱۲۸ میلیارد یورو بوده که نزدیک به ۳ درصد کمتر از سال ۲۰۱۷ بوده است.
بر پایه این گزارش آلمان با صادرات ۷۰ میلیارد یورو خودرو، ۵۵ درصد صادرات خودروی اتحادیه اروپا را در تصاحب خود دارد.
همچنین گزارش یورواستات نشان می‌دهد، مقصد ۳۷.۳ میلیارد یورو، معادل ۲۹ درصد خودروهای صادراتی اروپا در سال ۲۰۱۸ بازار آمریکا بوده که بزرگ‌ترین بازار خودروهای تولید اروپا به شمار می‌رود.
علاوه براین اتحادیه اروپا در گزارش عملکرد سال ۲۰۱۸ خود اعلام کرد که اتحادیه آنها بیش از ۱.۱ میلیون خودرو به بازار آمریکا صادر کرده اند که معادل ۲۵ درصد ارزش سالانه واردات خودروی ایالات متحده بوده است. هنوز مشخص نیست که راه اندازی مکانیسم «سازوکار حل‌وفصل اختلافی برجام» به دنبال افزایش فشارها بر طرف های اروپایی برجام بوده است یا خیر؛ چرا که لودریان وزیر خارجه فرانسه و دو همتای اروپایی دیگر او پیش تر اعلام کرده بودند که در صورت ادامه گام های معکوس برجامی تهران، آنها به سراغ ماشه خواهند رفت.
مقامات سه کشور اروپایی عضو توافق هسته ای روز سه‌شنبه ۲۴ دی‌ماه در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که «سازوکار حل‌وفصل اختلافی برجام» به کار افتاده تا ضمن حفاظت از این توافق به ادامه آن کمک کند، اما باتوجه به سبقه یکساله اروپایی ها قطعا آخرین اقدام آنها با افزایش بی اعتمادی تهران به بروکسل نشینان همراه خواهد بود و این ادعا که منشا راه اندازی این مکانیسم ترس از اعمال محدودیت های جدید واشنگتن و دامنگیر شدن اروپایی ها باشد یا ناتوانی تروئیکای برجامی، دیگر تفاوتی ندارد چراکه تهران مهمترین گام های کاهش تهدات هسته ای خود را برداشته است.
باوجود اینکه همزمان با انتشار خبر راه اندازی سازوکار حل‌وفصل اختلافی برجام گفته شد که بازگشت تحریم های اتحادیه اروپا علیه تهران رقم خورده است، اما در حقیقت مکانیسم حل اختلافات برجام (مکانیسم ماشه) که روند مذاکره و گفت وگو میان اعضای ۱+ ۴ است، به جریان افتاده و با ارجاع گزارش اختلافی از سوی یکی از طرف‌های توافق هسته ای به کمیسیون مشترک آغاز می‌شود و برای چند مرحله با زمان‌های قابل تمدید در نظر گرفته شده است.
پایان رژیم بی‌سابقه بازرسی‌ها؟
وطن امروز نوشت: روز گذشته نمایندگان مجلس در بیانیه‌ای اعلام کردند: نه درباره برجام بی‌جان نافرجام بلکه درباره ماندن و همکاری با آژانس تصمیم می‌گیریم تا به غربی‌ها تفهیم کنیم نظام مقتدر جمهوری اسلامی در گرفتن تصمیمات قاطع و انقلابی درنگ نخواهد کرد. در بخشی از این بیانیه که توسط محسن کوهکن، نماینده مردم لنجان در مجلس نوشته شده و به امضای اکثر نمایندگان مجلس نیز رسیده با اشاره به اینکه طرح ماشه توسط کشورهای اروپایی طرف مذاکره که نشان از تحقیر آنها توسط دولت تروریستی آمریکا بود و مشخص کرد مشکل آنها طرف ایرانی نیست بلکه تبعیت تحقیرآمیز آنها از آمریکاست آمده است: ما نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی نه درباره برجام بی‌جان نافرجام بلکه درباره ماندن و همکاری با آژانس تصمیم خواهیم گرفت تا به غربی‌ها و مشخصا کشورهای طرف مذاکره در بحث هسته‌ای تفهیم کنیم نظام مقتدر جمهوری اسلامی در گرفتن تصمیمات قاطع و انقلابی درنگ نخواهد کرد. پس از قرائت این بیانیه، رئیس مجلس نیز از رویکرد اخیر اروپایی‌ها در قبال ایران انتقاد کرد. لاریجانی دلیل اجرایی شدن روند مکانیسم ماشه از سوی اروپا را تهدید آمریکا به افزایش تعرفه واردات خودروهای اروپایی اعلام کرد: «تاسف‌آور این است که یکی از وزرای کشورهای اروپایی با صراحت اعلام کرده است آمریکا تهدید می‌کند اگر از ماشه استفاده نکنیم، تعرفه واردات اتومبیل به آمریکا را ۲۵ درصد افزایش می‌دهد. لذا ما در این مسیر قرار گرفته‌ایم». لاریجانی خاطرنشان کرد: پس مشکل در رفتار ایران نیست که بارها خودتان خروج آمریکا را از برجام سرزنش کردید، مشکل در تهدید آمریکاست که کشورهای قدرتمند اقتصادی اروپا را به رفتار حقارت‌آمیز و غیرعاقلانه وادار کرده است.
خبرگزاری تقریب با تیتر اروپایی ها در طول برجام فقط حرف زدند در گفت و گو با صباح زنگنه تحلیلگر مسایل خاورمیانه آورده است: اروپایی ها در طول برجام فقط حرف زدند و به هیچکدام از تعهداتشان عمل نکردند، حال آنکه آمریکا هم فشار حداکثری خود را بر ایران شدت بخشیده است؛ از آنجا که اروپایی ها نگران خودشان هستند، فکر می کنند اگر به آمریکا چراغ سبزی نشان بدهند، شاید بتوانند خودشان را نجات دهند، به همین دلیل تبعا مرتکب اشتباه استراتژیک می شوند. ساز و کار ماشه می‌تواند اروپایی‌ها را هم محکوم کند، چرا که این مکانیسم به معنای بازگشت کشورهای امضا کننده توافق، به وضعیت قبل از برجام است؛ مبنی بر اینکه تعهدات خود در این توافق را کاهش دهند و یا از آن خارج شوند؛ حال آنکه عملا هم به هیچکدام از این تعهدات پایبند نبوده‌اند. اروپایی ها عملا از تعهدات خود در برجام خارج شده بودند، چرا که عملا هیچکدام از تعهدات را انجام نداده بودند و جمهوری اسلامی ایران هم از قبل اعلام کرده بود که اگر شما به تعهدات خود عمل نکنید، از تعهدات خود در چارچوب برجام می کاهد. بنابراین این اقدام اروپایی ها یک فعالیت سیاسی به منظور جلب نظر ترامپ و دیگران و در راستای تهدید آمریکا مبنی بر این است که تعرفه بیشتری به واردات کالا از اروپا تعلق می گیرد و این تهدید به معنای اعمال فشار اقتصادی بر اروپاست، ترامپ مرتبا اروپایی ها رو تهدید می کند و آنها مجبور می شوند که امتیاز بدهند. اروپایی ها هم عملا دارند به سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران ملحق می شوند؛ اما در خصوص مکانیسم ماشه، اجرایی شدن آن به طول خواهد انجامید، چرا که در درجه اول این اروپایی ها و آمریکایی ها بودند که از قطعنامه شورای امنیت خارج شدند، بنابراین به لحاظ قانونی و توافقات بین المللی محکومند.
حفظ برجام مهمتر از امضای برجام بود
تارنمای خبرآنلاین نیز درگزارشی به قلم زهره نوروزپور آورده است: هفته گذشته تروئیکای اروپا در بیانیه ای از فعال شدن مکانیسم ماشه خبر داد. اقدام این سه کشور اروپایی (فرانسه-آلمان-انگلیس) در مقابل گام نهایی ایران عنوان شده است. فعال شدن مکانیسم ماشه به این معناست که طرفین توافق از طرف خاطی شکایتی را به کمسیون برجام برده و طی یک پروسه ۱۵ روزه درباره آن تصمیم خواهند گرفت، این کمسیون در دو نشست یکی در سطح معاونان وزارت خارجه و در سطح وزیران خارجه طرف های برجام انجام می گیرد که احتمال این خواهد رفت که این نشست با حضور پنج بعلاوه یک و نه با چهار بعلاوه یک برگزار شود. اگر در نشست های کمیسیون طرفین به توافق مشترکی نرسند پرونده ایران به شورای امنیت خواهد رفت و با حضور کشورهای توافق کننده و بدون حق وتو، پرونده ایران بار دیگر با بازگشت اتوماتیک تحریم ها به جریان خواهد افتاد. برخی از ناظران معقتدند اگر کار برجام به این مرحله برسد به معنای مرگ قطعنامه ۲۲۳۱ است. اما برخی دیگر نیز معتقند برجام همین حالا هم مرده است.
علیرضا سلطانی، عضو هیات علمی دانشگاه و کارشناس اقتصاد سیاسی بین الملل فعال شدن مکانیسم ماشه و آینده برجام را تحلیل و بررسی کرده است و معتقد است: بیانیه ۳ کشور اروپایی مبنی بر فعال شدن مکانیسم ماشه، برجام را به یک مرحله حساس و تعیین کننده‌ای رسانده اما این به معنای پایان برجام نیست. این شرایط کاملا به سود آمریکا و شخص ترامپ است. ترامپ از زمانیکه دولت آمریکا را از برجام خارج ساخت، تلاش زیادی کرد تا به برجام پایان داده و توافق جدیدی را جایگزین آن کنداما مقاومت طرف های اروپایی مانع از این شد درنتیجه با تشدید فشارهای خود در قالب تحریم های ثانویه و افزایش انفعال اروپا برای خنثی کردن تحرکات تحریمی آمریکا علیه ایران، مناسبات ایران و اروپا برای حفظ برجام را به شرایط کنونی کشاند. این شرایط اگرچه دیر بدست آمد اما بیشترین استفاده سیاسی را آمریکا خواهد برد. تا الان دولت آمریکا تحرکات و فشارهای خود را به صورت یک جانبه علیه برجام و ایران اعمال کرده است اما اگر مکانیسم ماشه فعال شود تحریم های آمریکا فقط محدود به این کشور نخواهد بود و دوباره تحریم ها شورای امنیت که مجموعه ای از تحریم های اقتصادی، امنیتی و هسته ای باز می گردد. همان تحریم هایی که با امضای برجام و در قالب قطعانامه ۲۲۳۱ لغو شده بود اینبار به پشتوانه شورای امنیت باز خواهد گشت. در واقع تحریم های یکجانبه آمریکا به تحریم های بین المللی تبدیل می شود. واقعیت این است که تحریم های یکجانبه آمریکا شدیدترین تحریم ها علیه یک کشور است که تاالان اعمال شده و حتی از تحریم های هوشمند دولت اوباما هم شدیدتر است. شاید اگر تحریم های سازمان ملل با مکانیسم ماشه دوباره فعال شود، به لحاظ دامنه و گستره تحریم ها، از تحریم های یکجانبه فعلی آمریکا بیشتر نباشد که نیست اما مساله اصلی بار و اثرات روانی آن بر اقتصاد ایران است که می تواند دوباره مشکلات زیادی را ایجاد کند. تا الان ترامپ و دولت او در ماجرای برجام تقریبا تنها بود. به غیر از چند کشور منطقه، هیچ کشوری حتی متحدین راهبردی آمریکا در اروپا از سیاست برجامی ترامپ حمایت نکردند و به نوعی فضای بین المللی به لحاظ سیاسی با ایران بود هر چند به لحاظ اقتصادی این کشورها از سیاست های تحریمی آمریکا مجبور به تبعیت بوده اند. با بازگشت تحریم های سازمان ملل، این کشورها مجبور به تبعیت از قطعنامه های قبلی خواهند بود و در این شرایط ایران میدان سیاسی را هم از دست خواهد داد که این نمی تواند مطلوب باشد. با فعال شدن مکانیسم ماشه، فرمان ختم برجام به طور مستقیم دست آمریکا می افتد.
اروپا متهم شماره دو نقض توافقنامه بین‌المللی برجام است
علاءالدین بروجردی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرگزاری آنا، با اشاره به ادعای اروپا مبنی بر فعال کردن مکانیزم ماشه علیه جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: فرانسه، انگلیس و آلمان کشورهای متهم شماره دو در عدم اجرای تعهدات موافقتنامه بین‌المللی برجام هستند. آمریکا خروج خود از برجام را اعلام و این توافق بین‌المللی را نقض کرد و طبیعتاً یک متخلف آشکار بین‌المللی است، اما اروپا مدام مدعی ضرورت اجرای مستمر برجام است. متعهد نبودن سه کشور اروپایی به برجام نشان داد آنان از حداقل قدرت سیاسی برای ایستادگی مقابل زیاده‌خواهی و بی‌قانونی آمریکا برخوردار نیستند. جمهوری اسلامی ایران بعد از گام‌های کاهش تعهدات براساس منافع ملی خود تصمیم خواهد گرفت و اگر پیمان شکنان غربی بخواهند گام‌های دیگری علیه ایران بردارند ما هم گام‌های دیگری را اعلام می‌کنیم.