این که برنج خارجی قابل عرضه در فروشگاههای زنجیره ای و یا هایپرمارکت ها در مازندران توسط افرادی سودجو به صورت یکجا خریداری شود و یا این که تجار و برخی از صاحبان شالیکوبی داران سنتی وجود تقاضای برنج مخلوط داخلی با خارجی با هدف قیمت مناسب و پائین را از استان های مختلف کشور تایید کنند، نمونه های بارزی از تقلب در عرضه این محصول است.
آمار تشکیل پرونده متخلفان مخلوط کننده برنج داخلی با خارجی و دستگیری آنان از سوی ماموران تعزیرات و شناسایی انبار برنج های خارجی در مازندران همه گواه گسترش این فعالیت غیرقانونی توسط افراد سودجو است.
بررسی ها نشان می دهد که مقوله تخلفات فروش برنج و مخلوط کردن آن در مازندران طبق اعلام رسمی اداره‌کل تعزیرات حکومتی استان از سال ۹۴ با تشکیل چندین پرونده کلید خورده است.
به رغم این که تعزیرات حکومتی اعلام کرد که متخلفان ۲ تا ۱۰ برابر ارزش مقدار برنجی که مخلوط و به بازار عرضه می کنند، جریمه می شوند، ولی مشکل همچنان ادامه دارد و این معضل امسال با تقاضای علنی دوچندان شد.
شماری از صاحبان واحدهای شالیکوبی مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا وجود تقاضا برای خرید برنج مخلوط را تایید کردند و گفتند که تقاضا از سوی تاجران سودجو استان های مختلف کشور وجود دارد و مصرف کننده از وضعیت تخلیط برنج مطلع نیست و در واقع به اسم برنج محلی مازندران عرضه می شود.
آنان به تقاضای بیش از حد خرید برنج های شیرودی، فجر و نعمت به عنوان ارقام پرمحصول توسط افراد سودجو اشاره کردند و بیان داشتند: حتی برخی از تقاضاها به صورت علنی برای تخلیط برنج با هدف قیمت پائین تر وجود دارد که این عمل غیرقانونی در شالیکوبی ها صورت نمی گیرد.
بررسی های میدانی خبرنگار ایرنا نشان می دهد که هم اکنون هر کیلوگرم برنج طارم محلی و هاشمی به طور میانگین ۱۷ تا ۱۹هزار تومان در شالیکوبی ها به صورت نقدی خرید و فروش می شود ولی همین برنج در تهران و دیگر استان های کشور ۲۷ تا ۳۳هزار تومان عرضه می شود.
به نظر می رسد اختلاف قیمت برنج کیفی از مبدا شالیکوبی ها در استان مازندران به نسبت عرضه آن در استان های کشور سبب شد تا برخی از افراد سودجو از این فرصت استفاده کرده و برنج کیفی را با برنج های خارجی مخلوط و با قیمت بین ۲۲تا ۲۴هزار تومان در هرکیلوگرم بفروشند.
حسن قربان‌زاده مدیرعامل اتحادیه شالیکوبی‌داران شهرستان بابل مدعی شد که وجود برنج خارجی در استان مازندران به برنج کیفی داخل استان ضربه بزرگی زده است، چراکه با ورود روزانه بیش از ۴۰ تریلی برنج خارجی،زمینه گسترش تخلیط با برنج‌های داخلی را دوچندان کرده است.
وی با اشاره به این که از این کار کشاورز متضرر می‌شود و در واقع اعتبار و برند برنج داخلی مازندران دچار خدشه شده است، افزود: در حالی که فقط یک سری دلال در حال سود گرفتن از این تخلف آشکار هستند.
نظارت بر تبدیل و بسته بندی برنج تولیدی استان در شالیکوبی‌ها و برنج فروشی‌ها و جلوگیری از عرضه فله‌ای این محصول راهکاری بوده است که سازمان های جهاد کشاورزی و صنعت ، معدن و تجارت ارایه کردند که ظاهراً عملی نشده است.
بررسی میدانی خبرنگار ایرنا ازچند فروشگاه زنجیره ای در شهرستان های ساری و بابل نشان می دهد که به راحتی به هر مقدار که تقاضا وجود داشته باشد، برنج خارجی به یک نفر فروخته می شود، به طوریکه حتی متصدی فروش یکی از هایپرمارکت های معروف ساری در جواب یک مشتری گفت که تمام ۱۰۰گونی برنج خارجی موجود به یک نفر فروخته شده و الان برنجی برای عرضه نداریم.
مدیر یکی از واحدهای شالیکوبی در بابل و از آگاهان وضعیت بازار برنج مازندران نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت که مطمئنا مصرف کننده از مخلوط شدن برنج داخلی با خارجی خبر ندارد و در واقع افراد سودجو از برند برنج مرغوب مازندران سوء استفاده می کنند.
احمد قربانی افزود: قیمت برنج طارم محلی و هاشمی امسال از زمان برداشت تاکنون تقریبا ثابت و در هر کیلو گرم ۱۷ تا ۱۹ هزار تومان عرضه شده است و در حال حاضر نیز بیشتر شالیکوبی ها برنج برای عرضه با همین قیمت دارند.
وی اضافه کرد: مخلوط کردن برنج کاری سخت نیست و نیاز به امکانات خاصی ندارد ،هر کسی می تواند این کار را در یک انبار و حتی داخل ماشین باری انجام بدهد ، اما مهم این است که چرا برنج های خارجی به راحتی به هر اندازه در اختیار یک فرد قرار می گیرد.
این کارشناس بازار برنج مازندران گفت: از طرفی اگر افراد سودجو دستگیر و یا شناسایی می شوند باید با اشد مجازات روبرو شوند نه این که به راحتی از دست قانون فرار کنند.
وی تصریح کرد: برنج مازندران برند ملی و حتی بین المللی شده است و از سویی به عنوان درآمد اصلی کشاورزان محسوب می شود و این تخلف آشکار ضربه سنگینی به بازرگانی تولیدات کشاورزان استان می زند.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بابل با اظهار این که تخلف آشکار مخلوط کردن برنج در همه نقاط مازندران صورت می گیرد ، گفت که مجازات در این زمینه بازدارنده نیست و اگر با متخلفان سود جو برخورد تندی نشود، برند برنج استان به شدت زیر سوال می رود.
سید احمد طاهری با بیان این که ۲۵درصد برنج مازندران در شهرستان بابل از سطح حدود ۴۷هزار هکتار بدست می آید،افزود: مشکل تخلیط برنج داخلی با برنج خارجی در این منطقه امسال نمایان تر شده است.
وی ادامه داد: اصلا مازندران به واردات برنج خارجی نیازی ندارد و بیشتر مردم این خطه نیاز برنج خود را از برنج های تولید داخلی با قیمت مناسب تامین می کنند.
طاهری با بیان این که صاحبان شالیکوبی ها به عنوان فروشندگان عمده این محصول افرادی امین هستند و برنج های قابل عرضه در این واحدها محصول تولیدی کشاورزان است، تصریح کرد: در تبدیل شالی به برنج سفید کشاورز در کارخانه حضور دارد و اصلا دراین خصوص تخلفی صورت نمی گیرد.
وی به فعالیت پایانه برنج کشور در شهرستان آمل اشاره کرد و گفت که این پایانه فرصتی مناسب برای برندسازی برنج داخلی است و هدایت برنج‌های تولیدی استان به این پایانه برای توزیع در داخل و صادرات به خارج ضروری است.
وی اضافه کرد: این پایانه علاوه بر کارشناسان فنی دارای آزمایشگاه مرکزی است که می تواند تمام محصول برنج ورودی را از لحاظ کیفیت زیر ذره‌بین ببرد و پس از تایید جواز توزیع و صادرات برای تجار صادر کند.
سرپرست مدیریت توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی مازندران ضمن تایید گسترش تخلف آشکار مخلوط کردن برنج داخلی با خارجی در مناطق مختلف استان گفت که به هیچ عنوان مصرف کننده خواهان برنج مخلوط نیست و این اقدام غیر اخلاقی را افراد سود جو انجام می دهند.
ابراهیم قربان نژاد با اظهار این که وزارت صمت باید در توزیع برنج های خارجی نظارت دقیق تری انجام بدهد، در عین حال گفت که شناسایی و توقف خودروها با بار برنج در محورهای مواصلاتی استان قابل اجرا است و برای حفظ و اهمیت برند برنج مازندران همه به ویژه ماموران تعزیرات و نیروی انتظامی باید همکاری کنند.
وی اظهار داشت: مصرف کننده اگر قصد دارد که برنج مخلوط ایرانی و خارجی را داشته باشد، می تواند به راحتی با خرید هر نوع از ارقام آن را قاطی کرده و مصرف کند.
سالانه ۲۳۰ هزار هکتار از حدود ۴۶۰ هزار هکتار اراضی مازندران زیر کشت شالی قرار می گیرد و از این شالیزارها هم افزون بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن شلتوک برداشت می شود.
مازندران با تولید سالانه بیشتر از یک میلیون تن برنج به تنهایی ۴۲ درصد نیاز کشور به این محصول پرمصرف خانوارهای ایرانی را تامین می کند.
بیشترین سطح زیرکشت شالی در مازندران مربوط به ارقام محلی و کیفی از جمله طارم هاشمی است و ارقام پرمحصولی چون ندا، فجر و شیرودی هم در این استان کشت می شود.
براساس اعلام مرکز تحقیقات برنج، تاکنون دستکم ۵۰ رقم برنج به کشاورزان معرفی شده است ولی همچنان شالیکاران ترجیح می دهند تا به خاطر مشتری پسندی و قیمت مناسب، شالیزارهایشان را زیر کشت ارقام محلی و شناخته شده ببرند.
سال گذشته حدود ۸۰ تن برنج از نوع طارم هاشمی برای نخستین سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی به خارج صادر شد و این امیدواری را ایجاد کرد تا کشاورزان مازندرانی بتوانند بخشی از محصول کیفی خود را صادرکنند.