سایه زباله، نخاله‌های ساختمانی و به ویژه پسماندهای عفونی بر سر کلانشهر شیراز سنگینی می‌کند، به گونه‌ای که بنا بر اعلام کارشناسان، اگر فکری برای این موضوع نشود، می تواند سلامت جامعه را با مشکل جدی مواجه کند و لطمات غیرقابل جبرانی بر پیکر نحیف محیط زیست این خطه نیز وارد کند.
گزافه نیست اگر زباله را یکی از اصلی‌ترین بلاهای جان انسان در قرن ۲۱ دانست، آشغالهایی که روز به روز عرصه را برای زندگی آدم تنگ تر و تنگ تر کرده و قلمرو خود را وسعت می‌بخشند.
زباله‌های عفونی ناشی از فعالیت بیمارستان‌ها،مراکز درمانی،آزمایشگاهی و مطب پزشکان خطری به مراتب بیش‌تر از سایر پسماندهای عادی دارد زیرا امکان انتقال هزار و یک بیماری خطرناک از طریق این زباله‌ها وجود دارد.
به گفته مسوولان، اغلب بیمارستان‌ها و مراکز بزرگ درمانی شیراز که یکی از قطب های پزشکی ایران نیز بشمار می رود به دستگاه بی خطر ساز زباله به روش بخار مستقیم (روتو کلاو) مجهز هستند و بعد از بی خطر کردن پسماند عفونی نسبت به دفع آن اقدام می کنند و این درحالی است که به گفته فعال زیست محیطی با استفاده از این تجهیزات که برخی مراکز درمانی شیراز هم از آن بی بهره هستند نمی‌توان خطر زباله های عفونی را بطور کامل کاهش داد و برای این هدف باید از دستگاه مخصوص زباله سوز استفاده کرد که اکنون این تجهیزات در شیراز وجود ندارد.
در حالی که جرایم سنگینی برای رها کنندگان زباله های عفونی در کشور در نظر گرفته شده اما بضی مراکز درمانی،مطب ها و آزمایشگاه های شیراز این پسماندها را بدون بی خطر سازی در اطراف این کلانشهر رها می کنند و این وضعیت می تواند خطر ناشی از این مواد را به شدت افزایش دهد.
رییس شبکه زیست محیطی ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بعضی کارشناسان معتقدند که در روند مدیریت پسماند عفونی باید ابتدا توسط دستگاه روتو کلاو کم‌خطرسازی و بعد از آن مراحل امحا و دفن انجام شود.
محمدرضا گل همیشه بهار با بیان اینکه بی خطر سازی پسماند عفونی نیازمند دستگاه مخصوص زباله سوز عفونی است،افزود: متاسفانه دستگاه مخصوص زباله سوز عفونی هنوز در کلانشهر شیراز وجود ندارد.
دفن آشغال‌های مخوف بدون بی خطرسازی در شیراز
رییس انجمن دوستداران محیط زیست استان فارس اظهار داشت: با وجود اینکه اغلب مراکز درمانی بزرگ و بیمارستان ها در شیراز اعلام می کنند که دستگاه روتو کلاو در اختیار دارند اما عملا بعضی از این مراکز از این تجهیزات بی بهره هستند و عموما این زباله های خطرناک با خودروهای مخصوص حمل به سایت برمشور شیراز برای دفن ارسال می شود.
وی با تاکید بر اینکه روند کنونی دفن پسماند عفونی در شیراز بسیار خطرناک است،گفت: عملا دل‌خوش هستیم به اینکه پسماند عفونی در شیراز در محیطی ایزوله و بدون نشت شیرابه دفن می شود اما کار اصولی و بی خطر سازی اصلی این زباله های خطرناک در شیراز انجام نمی شود.
رییس شبکه زیست محیطی ایران ادامه داد: روش اصولی مدیریت پسماند عفونی این است که باید این زباله ها با حرارت حدود هفت هزار درجه سانتی گراد توسط تجهیزات مخصوص سوزانده شود و بعد از این مرحله خاکستر این زباله های مخوف که آن نیز توسط دستگاه به دقت زیاد جمع آوری می شود در بسته های مخصوص دفن شود.
وی اظهار داشت: روش کنونی مدیریت پسماند عفونی در شیراز خطرناک است و می‌تواند سلامت جامعه و محیط زیست این خطه را با خطر جدی مواجه کند.
شیراز طرحی دقیق دارد
رییس کمیسیون سلامت،محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: طرح تفصیلی مدیریت پسماند شیراز شامل تفکیک از مبداء تا یک مرحله بعد از دفن امسال در این کمیسیون تهیه شد و بعنوان اولین شهر در سطح کشور این طرح تفصیلی به تصویب شورای شهر شیراز رسید.
علی ناصری افزود: در سالهای قبل طرح جامع مدیریت پسماند از سوی وزارت کشور به شهرداری های سراسر کشور ابلاغ شد و متعاقب آن قرار بوده که زیرساخت اجرای این طرح در همه شهرها مهیا شود که پیرو آن این طرح در شورای شهر مصوب و به تایید فرمانداری شیراز نیز رسید و طبق این طرح اکنون نقشه دقیق مدیریت پسماند با شرح جزییات پیش روی ما است.
ناصری با بیان اینکه روزانه افزون بر هزار و ۱۰۰ تن پسماند خانگی در شیراز ایجاد می شود،گفت: قریب ۷۰۰ تن از این مقدار پسماند روزانه پردازش می شود و حدود ۵۰۰ تن دیگر نیز دفن می شود که باید تجهیزات مورد نیاز برای بازیافت این میزان پسماندی که دفن می شود نیز ایجاد شود.
وی در ادامه سخنان خود به سفر هیات خارجی ژاپنی متخصص در زمینه پسماند به شیراز در دی‌ماه گذشته اشاره کرد و گفت: به طور مفصل در حوزه تبدیل انرژی از پسماند و پردازش پسماند خانگی در دیدار با طرف ژاپنی مذاکره شد و این گروه نمره ۳ را به سایت دفع پسماند برمشور شیراز دادند که بیشترین نمره این هیات متخصص ژاپنی به سایت های دیگر کشورها ۴ بوده است.
عضو شورای شهر شیراز با تاکید بر پیگیری لازم در حوزه پسماند از وزارت کشور و سازمان شهرداری ها، افزود: بین ۷ تا ۱۴ تن روزانه پسماند عفونی در شیراز ایجاد می شود که ضروری است به درستی مدیریت شود.
وی ادامه داد: در طرح تفصیلی مدیریت پسماند شیراز پیش بینی مدیریت پسماندهای عفونی که توسط بیمارستان ها،درمانگاه ها و سایر مراکز درمانی و آزمایشگاهی ایجاد می شود نیز شده است.
ناصری در پاسخ به سوالی که اکنون وضعیت پسماندهای عفونی در شیراز چگونه است گفت: در حال حاضر بعضی بیمارستان ها مجهز به تجهیزات لازم برای کم خطرسازی این پسماندها است اما مراکز درمانی مانند مطب ها و بعضی درمانگاه ها به این تجهیزات مجهز نیستند؛ سازمان پسماند شهرداری شیراز در این حوزه وارد عمل شده و امیدواریم طبق طرح تفصیلی مدیریت پسماند بتوان در این حوزه نیز اقدامات کافی را انجام داد تا آسیب زایی در این بخش کاهش یابد.
وی در پاسخ به زمان شروع اقدامات اجرایی طرح تفصیلی مدیریت پسماند شیراز نیز گفت: این طرح عملا از سال جاری آغاز شده و پیش بینی های اعتبار آن در بودجه سال ۹۹ نیز انجام خواهد شد.
رییس کمیسیون سلامت،محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز در بخش دیگری از سخنان خود وضعیت شیراز را به نسبت سایر کلانشهرها در خصوص مدیریت پسماند بدتر ندانست و گفت: شیراز در حوزه پسماند خصوصا در سال های اخیر بسیار خوب ورود پیدا کرده است.
وی اضافه کرد: در طرح تفصیلی مدیریت پسماند شیراز حتی یک مرحله بعد از دفن نیز پیش بینی شده و این طرح می تواند بعنوان الگویی برای دیگر شهرهای کشور نیز بشمار رود.
سرگردانی نخاله های ساختمانی در شیراز
ناصری در ادامه سخنان خود گفت: روزانه قریب به ۶ هزار و ۵۰۰ تن پسماند ساختمانی در شیراز تولید می شود که شهرداری باید هرچه سریعتر کارخانه پردازش پسماندهای ساختمانی را در شیراز ایجاد کند تا پسماندهای ساختمانی نیز به درستی مدیریت شود.
وی اظهار داشت: ایجاد کارخانه بازیافت پسماندهای ساختمانی اکنون در حال بررسی در کمیسیون سلامت،محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز است و ایجاد این کارخانه ضرورت امروز این کلانشهر محسوب می شود.
او بر فرهنگ سازی در حوزه پسماند و تفکیک پسماند از درب منازل شهروندان تاکید کرد و گفت: در طرح تفصیلی مدیریت پسماند بر فرهنگ سازی در این حوزه و همچنین بر فعالیت استارتاپ‌ها در این بخش نیز تاکید ویژه ای شده است.
عضو شورای شهر شیراز بر ورود استارتاپ ها به حوزه پسماند اشاره کرد و اظهار داشت: قطعا مشوق هایی نیز برای ورود استارتاپ ها به این حوزه اعمال خواهد شد و اگر تفکیک پسماندهای خانگی از مبدا انجام شود از بسیاری از معضلاتی که اکنون در شهر شیراز وجود دارد نیز جلوگیری خواهد کرد.
او ادامه داد: زباله گردی به معضلی در این شهر تبدیل شده که در شان شیراز به عنوان سومین حرم اهل بین (ع) نیست و اگر تفکیک از مبداء انجام شود دیگر شاهد این معضلات نیز نخواهیم بود.
وی اضافه کرد: زباله گردی و جمع آوری ضایعات و پسماند توسط برخی افراد از بعد بهداشتی ،سلامت جامعه و فرهنگی آسیب زا است و اکنون نقشه راه دقیق در حوزه مدیریت پسماند خانگی،عفونی و ساختمانی در شیراز وجود دارد و تنها باید عملیاتی شود.
ورود استارتاپ‌ها به مدیریت پسماند
ناصری در پاسخ به سوالی در خصوص کم رنگ شدن فعالیت های غرفه های دریافت کننده پسماند خشک مانند کاغذ،کارتن و پلاستیک در سطح شهر شیراز گفت: فضای شهری و فرهنگ شهروندی در شیراز تغییر کرده و اکنون موضوع استارتاپ ها بحث روز جامعه است و جوابگوی بسیاری از نیازهای مردم جهان و ایران نیز بوده و در شیراز نیز می توان با ورود استارتاپ ها به حوزه مدیریت پسماند ضمن ایجاد اشتغال از بسیاری معضلات نیز جلوگیری کرد.
ناصری در این باره توضیح داد: برای ورود استارتاپ ها به حوزه پسماند با شرکت های دانش بنیان شیراز تبادل نظر شده و در دیدار اخیر با رییس سازمان پسماند شهرداری شیراز بر این موضوع تاکید کردم که از توان و ظرفیت پارک علم و فناوری استان فارس در این خصوص بهره گرفته شود.
او عنوان کرد: در طرح تفصیلی پسماند شیراز حتی پیش بینی شده که تجهیزاتی در اختیار خانواده ها قرار گیرد تا پسماندهای تر خود همچون پوست میوه و موادغذایی را به کود تبدیل کرده و در باغچه و گلدان منزل خود از آن استفاده کنند.
ناصری گفت: شیراز در بسیاری ابعاد برند کشور محسوب می‌شود و امیدوارم در حوزه حفظ محیط زیست و سلامت محوری هم با مدیریت درست پسماند بطور ویژه سرآمد باشد.
شهرداری وظیفه‌ای در قبال پسماند عفونی ندارد
از سوی دیگر، رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز بر این باور است که این شهرداری هیچگونه وظیفه ای در قبال جمع آوری پسماند عفونی ندارد.
روح اله خوشبخت در گفت و گو با ایرنا افزود: در قانون مدیریت و آیین نامه اجرایی پسماند تعریفی پسماند اینگونه آمده است که به مواد زائد حاصل از فعالیت انسان پسماند گفته می شود و در این قوانین عینا اسم زباله های خانگی و نخاله های ساختمانی آمده است.
وی ادامه داد: در ماده ۷ قانون شهرداری ها نیز آمده که مدیریت اجرایی پسماندهای عادی بر عهده شهرداری است و بر اساس این قوانین پسماند عفونی و هر پسماندی که دارای خاصیت سمی، خورندگی و اشتعال باشد پسماند ویژه محسوب می شود و مدیریت آن بر عهده تولیدکننده است.
رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز اضافه کرد: بیمارستان ها و مراکز درمانی زباله عفونی را با تجهیزاتی که دارند بی خطر می کنند و متولی این امر نیز براساس قانون مدیریت پسماند وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی شیراز است.
اگر نخاله‌تان جمع نشد شکایت کنید
وی در پاسخ به این موضوع که شهروندان شیرازی گلایه هایی در مورد عدم جمع آوری نخاله های ساختمانی از سطح شهر، درب منازل و مجتمع های مسکونی در حال ساخت دارند،گفت: وظیفه مدیریت نخاله های ساختمانی با شهرداری است و از دید من بعنوان مدیر این مجموعه اگر نخاله ساختمانی توسط عوامل اجرایی شهرداری شیراز جمع آوری نشود تخلف صورت گرفته است.
خوشبخت تاکید کرد: شهروندان شیرازی می توانند هرگونه شکایت خود را مبنی بر عدم جمع آوری نخاله های ساختمانی به شماره ۱۳۷ و یا شماره تلفن ۳۶۴۹۹۲۳۶ الی ۴۰ روابط عمومی سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز گزارش کنند.
او عنوان کرد: شهرداری شیراز از طرفی از مردم هزینه خدمات دریافت می کند و از طرفی دیگر نیز وظیفه دارد که به شهروندان خدمات ارایه کند و در شیراز کار جمع آوری نخاله های ساختمانی به بخش خصوصی واگذار شده و چارچوبی برای این روند نیز طراحی شده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به سوالی در خصوص وضعیت بازیافت پسماند شیراز گفت: براساس طرح تفصیلی و طرح جامع مدیریت پسماند شیراز روزانه حدود ۱۰۰ تن پسماند از مبدا و درب منازل شهروندان بازیافت می شود که حدود ۹ درصد کل پسماند خانگی است.
رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز افزود: جداسازی پسماند مواد آلی و تر در مقصد نیز توسط تجهیزات سازمان پسماند شهرداری شیراز انجام می شود و در صورتی که خط سوم تجهیزات جداسازی که اکنون در حال احداث است تکمیل و بهره برداری برسد کل زباله شیراز پردازش خواهد شد.
وی اظهار داشت: در حال حاضر نخاله های ساختمانی در شیراز بازیافت نمی شود زیرا تجهیزات مورد نیاز آن وجود ندارد.
شهرداری و علوم پزشکی مسوولیت اجرایی پسماند
معاون توسعه مدیریت و منابع اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: مدیریت پسماندهای عادی از جمله پسماند خانگی و ساختمانی با شهرداری است.
لیلا تاجگردون ادامه داد: وظیفه مدیریت پسماندهای عفونی با دانشگاه علوم پزشکی شیراز است و اکنون محیط زیست فارس به طور جدی به موضوع زباله‌های عفونی ورود پیدا کرده است.
تاجگردون افزود: اخیرا در کارگروه مدیریت پسماند این استان طرحی مصوب شده که بر اساس آن عملیات دفع پسماندهای عفونی با نصب تجهیزاتی توسط بخش خصوصی در سایت برمشور شیراز انجام شود.
وی ادامه داد: مقرر شده که پسماندهای عفونی از مطب ها و درمانگاه هایی که تجهیزات مورد نیاز بی خطر کردن پسماند عفونی را در اختیار ندارند توسط شرکتی جمع آوری شود و در سایت برمشور بی خطر و دفن شود.
رهاسازی زباله‌های عفونی تخلف است
وی در پاسخ به این سوال که در شرایطی که اکنون پسماندهای عفونی در اطراف کلانشهر شیراز ریخته می شود چه برخوردی با متخلفین صورت می گیرد،گفت: هر واحد درمانی گرفته از مطب و آزمایشگاه ،درمانگاه و ... باید پسماند عفونی خود را مدیریت کند و هر واحدی که این پسماندها را در اطراف شهر رها کند باید پاسخگو باشد و این کار تخلف است.
تاجگردون اظهار داشت: برخوردهایی با اینگونه واحدهای درمانی متخلف از سوی محیط زیست انجام شده و هم اکنون نیز در حال انجام است.
وعده بهبود شرایط با ایجاد نخستین سایت مدیریت پسماندهای عفونی فارس
وی ادامه داد: مدیریت پسماند عفونی شیراز از سال گذشته به جد در دستور کار محیط زیست این استان قرار گرفته و قطعا با استقرار شرکت خصوصی متولی جمع آوری،بی خطرسازی و دفن پسماند عفونی و ایجاد نخستین سایت مرکزی مدیریت پسماندهای عفونی در فارس در سایت برمشور شیراز این وضعیت بهبود خواهد یافت.
معاون توسعه مدیریت و منابع اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس با بیان اینکه همه بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بزرگ شیراز به تجهیزات بی خطرسازی پسماند عفونی مجهز هستند،گفت: مشکل اصلی در این حوزه مطب ها و بعضی آزمایشگاه ها و درمانگاه ها است که از تجهیزات مورد نیاز برخوردار نیستند و با راه اندازی سایت برمشور بزودی این وضعیت نیز مدیریت خواهد شد.
وی در بخش دیگر سخنان خود گفت: نخاله های ساختمانی نیز باید با انجام بازیافت دوباره به چرخه مصرف بازگردد و جدای از نازیبایی بصری،این نخاله ها اگر در نزدیکی دریاچه و تالاب ها رها شود می تواند مشکلات زیست محیطی ایجاد کند.
بازیافت پسماند شیراز در مقایسه با برخی کلانشهرها عقب‌مانده است
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس نیز در این باره گفت: هم اکنون ۵۸ درصد پسماند شهر شیراز دفن می‌شود هر چند که نسبت به میانگین کشور عدد خوبی است اما این میزان در مقایسه با سایر کلانشهرهای توسعه یافته که این عدد بین ۲۰ تا ۲۵ درصد است، شیراز عقب‌مانده‌تر است.
حمید ظهرابی افزود: ما در حوزه پسماند عفونی، آمادگی و همکاری برای بازدید از درمانگاه‌ها و مطب‌های پراکنده در شهر را داریم تا با همکاری شهرداری شیراز این مراکز را الزام به رعایت اصول و استانداردها کنیم.
وی همچنین از شهرداری و شورای اسلامی شهر شیراز خواست که زمینه مناسب برای سرمایه‌گذاری در حوزه تجهیزات پسماند و محل دفن پسماند فراهم کنند.
گزارش از محمدامین افشارپور