بی‌خانمانی و کارتن‌خوابی از آسیب‌های اجتماعی است که بیشتر در کلانشهرها به چشم می‌خورد، سرپناه‌های کارتنی در زیر پل‌ها، بوستان‌ها و مکانهای بایر امن‌ترین مکان برای افراد بی‌خانمان است.
این افراد که به دلایل مختلف نظیر فقر و اعتیاد از خانواده و جامعه طرد شده‌اند دوری از اجتماع را پیشه کرده‌اند و زیر سقف آسمان در عزلت خود زندگی می‌کنند.
آمار دقیقی از جمعیت کارتن‌خواب در کشور وجود ندارد اما این آمار در تهران تا ۱۷ هزار نفر و در مشهد تا پنج هزار نفر اعلام شده است.
نهادهای خدمت رسان اقدامات مختلفی برای ساماندهی کارتنخوابها انجام می‌دهند که این اقدامات در زمستان پررنگ‌تر می‌شود و گرمخانه‌ها در مناطق مختلف شهرها به عنوان سرپناهی در سرمای هوا برای اسکان این افراد فعال می‌شود.
اسکان حدود ۳ هزار نفر در گرمخانه‌های شهرداری مشهد
همزمان با شروع فصل سرما فعالیت گرمخانه های شهرداری مشهد با ظرفیت اسکان حدود سه هزار نفر آغاز می شود.
معاون سازمان اجتماعی فرهنگی شهرداری مشهد در خصوص اقدامات شهرداری برای ساماندهی کارتنخوابها در فصل سرما اظهار داشت: در شب‌های سرد سال، ساماندهی و اسکان کارتنخوابها و افراد بی‌خانمان اولویت ویژه‌ای دارد و پنج گرمخانه شهرداری مشهد به این منظور فعال شده است.
رضا دانای سیج افزود: سرما و برودت هوا تهدیدی جدی برای کارتن‌خواب‌هاست لذا شهروندان در صورت مشاهده کارتن‌خواب در مناطق مختلف شهری باید از طریق تماس با مرکز ۱۳۷ مکان حضور افراد آسیب‌دیده را برای انتقال به گرمخانه گزارش دهند.
وی ادامه داد: از ۲۱ تا ۲۹ دی ماه امسال دو هزار و ۹۶۳ نفر کارتن‌خواب در پنج گرمخانه شهرداری مشهد اسکان یافته اند که ۵۱۲ نفر از این تعداد زن و بقیه مرد هستند.
معاون سازمان اجتماعی فرهنگی شهرداری مشهد خاطرنشان کرد: امکاناتی نظیر استحمام، شام و استراحت در گرمخانه شهرداری مهیاست.
۹ هزار معتاد متجاهر در خراسان رضوی
معتادان متجاهر بخش زیادی از کارتنخوابها را شامل می‌شوند لذا پیشگیری از اعتیاد و مبارزه با اعتیاد تاثیر مستقیمی بر کاهش جمعیت کارتنخوابها دارد.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی نیز با اشاره به وجود ۹ هزار معتاد متجاهر در خراسان رضوی افزود: معضل اعتیاد بسیاری از خانواده‌ها را درگیر و جامعه را دچار التهاب کرده است و اگر امروز کاری برای مبارزه با مواد مخدر صورت نگیرد فردا دیر است.
محمد حسین صالحی افزود: نرخ مصرف مواد مخدر سنتی در یک سال گذشته افزایش یافته ولی نرخ مصرف مواد مخدر صنعتی در این مدت کاهش یافته و به یک چهارم سال گذشته رسیده است تا رویکرد مصرف از سنتی به صنعتی تغییر کند.
وی ادامه داد: قدرت ملی هر کشور نیروی جوان آن است اما نیروی جوان منفعل و معتاد تولید و کار را به همراه ندارد لذا باید اقدامات پیشگیرانه از اعتیاد با همکاری تمام دستگاه‌های مرتبط با جدیت دنبال شود.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی افزود: نرخ شیوع اعتیاد در خراسان رضوی ۲.۷ درصد است و دستگیری خرده فروشان مواد مخدر در استان در سال جاری نسبت به مدت مشابه ۵۶۰ درصد افزایش داشته است.
صالحی گفت: شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر دوره‌های آموزشی خود را با هدف افزایش سطح آگاهی مردم اجرا می‌کند اما آموزش را کافی ندانسته و اقدامات ایجابی را نیز لازم می‌داند به این معنا که در کنار افزایش سطح آگاهی مردم باید فضایی برای تخلیه انرژی جوانی جوانان فراهم شود.
فعالیت هفت مرکز شبانه‌روزی سرپناهی بهزیستی
معاون امور پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان رضوی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هم اکنون هفت مرکز شبانه سرپناهی در کلانشهر مشهد زیرپوشش بهزیستی قرار دارد که ۲ مرکز میزبان زنان و پنج مرکز ویژه اقامت مردان است.
حسین تنهاطلب افزود: ساعت پذیرش این مراکز در روزهای عادی از ساعت ۱۹ آغاز می‌شود که با شروع فصل سرما ساعت فعالیت این مراکز به ساعت ۱۶ و ۳۰ دقیقه کاهش می‌یابد.
وی ادامه داد: هر مرکز سرپناهی ظرفیت اسکان ۳۰ نفر را دارد اما در صورت افزایش مراجعه تمام افراد مراجعه کننده اقامت داده می‌شوند.
تنها طلب با اشاره به اقامت بیش از ۳۰۰ معتاد خیابانی و کارتن‌خواب طی هفته گذشته در این مراکز افزود: ۷۳ زن در مراکز سرپناهی زنانه و ۲۵۰ نفر مرد در پنج مرکز مردانه طی شب‌های سرد زمستانی یک هفته گذشته در این مراکز اسکان یافته اند.
وی با بیان اینکه ارائه خدمات به معتادان صرفا با مراجعه اختیاری آنان به این مراکز صورت می‌گیرد اظهار داشت: معتادان خیابانی و متجاهر که توسط نیروی انتظامی جمع‌آوری می‌شوند به گرمخانه‌های شهرداری فرستاده می‌شوند.