رشد استفاده از فضای مجازی در میان نسل نوجوان و جوان امروزی موجب شده است که برخی ها این موقعیت و زیرساخت جدید را برای خود به فرصتی برای کسب درآمد و گاها محلی برای کلاهبرداری تبدیل کنند و عدم آشنایی مردم با خطرات فضای مجازی و به طور کلی، سواد رسانه ایی اندک، زمینه سوء استفاده این حوزه را افزایش داده زیرا برخی افرادی که سال‌ها از درآمد و امکانات اولیه زندگی کمی برخودار بوده‌اند به دنبال پیمودن راه ۱۰۰ ساله در یک شب خواهند بود.
میل به فضای مجازی و خرید در این فضا به علت دسترسی سریع، آسان و بدون محدودیت زمان و مکان است، بازدید از هزاران کالای متفاوت مختلف آن‌هم فقط در یک نرم افزار یا پیجی در فضای مجازی موجب شده است که رفته رفته افراد بیشتری به استفاده از فروشگاه‌های اینترنتی و مجازی روی آورند.
عدم نظارت‌های نهادهای متولی همانند اتاق اصناف و اداره صنعت، معدن و تجارت بر چنین فروشگاه‌هایی به علت نبود قانون نظارت در این خصوص، موجب شده است که فروشگاه هایی مجازی در شبکه‌هایی همچون اینیستاگرام و تلگرامی در کمتر از چند دقیقه ایجاد شوند و به سرعت محلی برای تبلیغ محصولات باشند.
عدم نیاز به یک فضای کاری مثل مغازه یا فروشگاه، عدم نیاز به اخذ جواز کسب و کارت سلامت، عدم نیاز به سرمایه گذاری اولیه برای نصب قفسه و ملزومات یک فروشگاه و همچنین معاف از مالیات بودن فروشگاه‌های مجازی در از جمله مزایا و مشوق های جوانان جویای کار بخصوص در قشر بانوان است.
دنیای مجازی فضایی آماده برای کسب و کار است
یکی از فعالان فروش مجازی بیجار می‌گوید: سال‌های سال در کارگاه‌های آموزشی فنی و حرفه ایی و میراث فرهنگی گواهینامه‌های سفال‌گری، چرم‌دوزی، خیاطی، پولک‌دوزی، گل‌دوزی، روبان‌دوزی، نمددوزی و غیره را کسب کرده ام اما به علت مشکلات اقتصادی هیچ گاه نتوانستم یک مغازه برای ارائه تولیدات خود دایر نمایم.
مریم سجادی ادامه می دهد: در کانال‌ها و گروه های تلگرامی بیجار عضو هستم و با گشت و گذار در این فضا، تبلیغ فروش لوازم آرایشی و بهداشتی در یک کانال، توجه مرا به خود جلب کرد و با عضویت در آن و تجربه یک خرید، تصمیم خود را برای ارائه تولیداتم در این فضا روزنه ای از امید را در من زنده کرد.
وی افزود: داشتن یک فضا جهت عرضه و نمایش تولیداتم که شامل جاسویچی های چرمی، مصنوعات فومی و نمدی، کیف های پول زنانه و مردانه چرم، عروسک های پولیشی و بافتنی است، می توانست بزرگترین مشکل اقتصادی مرا که رهن یا اجراه یک مغازه کوچک در بهترین نقطه شهر را بدون هیچ هزینه‌ایی تامین کند.
یکی از فعالان فروش مجازی بیجار اظهارداشت: با چند نفر از دوستانم که در فضای مجازی دارای حساب‌های کاربری فعال و دارای مخاطب بودند مشورت کردم و حمایت و تشویق آنها موجب شد در راه اندازی این فروشگاه بدون هیچ مشکلی و با ویترینی جذاب، فروش محصولات خود را آغاز کنم.
به نظر او در شهر بیجار به علت مزایای آشنایی مردم با یکدیگر و حسن شهرت افراد، به سرعت توانستم از اعتماد مردم و حمایت دوستانم، تولیدات بسیاری را در این فضا به نمایش گذاشته و محصولاتی که سال‌ها در کنج خانه خاک می خوردند را با قیمت های مناسب به فروش رسانم.
سجادی با اشاره به اینکه درآمد فروشگاه مجازی وی بسیار عالی است و قصد دارد هزینه بابت طراحی و ساخت یک نرم افزار ویژه برای کسب و کار خود بپردازد گفت: با استقبال مردم از محصولات و تولیداتم، به این نتیجه رسیده ام که می توان در یک نرم افزار ویژه و مستقل، تعداد بیشتری از کالاهای متنوع و جذاب را ارائه کرد و نیازی نیست که این کالاها را لزوما خریداری و انبار نمایم یا فقط محدود به تولیدات خودم باشد.
وی تاکید کرد: حدود ۲ سال قبل، تولیدات چرمی و نمدی خود را به یکی از مغازه هایی که از دوستان خانوادگی ما بود برای فروش ارائه کردم و هنوز بعد از این مدت، نتوانستم مبلغ فروش یا سود حاصل از آن را از فروشنده دریافت کنم.
یکی از فعالان فروش مجازی بیجار افزود: تحویل درب منزل با پیک رایگان، موجب استقبال همه مشتریان و کاربران فروشگاه شده است و سود حاصل از افزایش تعداد فروش برای من، لذت بخش تر است از اینکه یک محصول با قیمتی بالا را در یک هفته به فروش رسانم.
خرید از فضای مجازی لذت بخش است
بانویی که تجربه زیادی از خریدهای اینترنتی دارد نیز معتقد استد: از فروشگاه های اینترنتی معتبر و معروفی خریدهای زیادی انجام داده ام که اگر قرار بود این اجناس را از بازار تهیه می کردم، زمان و حوصله زیادی را می‌خواست و بدون شک چنین صبر و حوصله ایی را در کسی سراغ ندارم.
فاطمه ایمانزاده افزود: جست وجوی سریع، آسان و بدون محدویت‌های زمان و مکان در چنین فروشگاه هایی می تواند لذت بخش و به صرفه باشد، چراکه برای خرید هر محصولی در بازار شما باید مغازه به مغازه بازدید کنید و بارها برایم پیش آمده که فروشنده در مراجعات متعدد، از فروش محصول منصرف شده است.
وی یادآور شد: در انتخاب اجناس مورد نیازم، وسواس زیادی دارم و بارها پیش آمده که یک فروشگاه بزرگ در بازار را زیر رو کرده‌ام و با ناراحتی فروشنده، دست خالی و کلافه از آن خارج شده‌ام.
به اعتقاد او فروشگاه های اینترنتی بهترین فضا و موقعیت را برای مشاهده هزاران محصول و خدمات برای مشتریانی مثل من که به خرید علاقه زیادی دارند، بیش از پیش جذاب تر و لذت بخش تر کرده است.
ایمانزاه یادآور شد: به مردم توصیه می کنم برای اولین تجربه خرید از فضای مجازی، ابتدا از افراد با تجربه مشورت بگیرند و حتما از فروشگاه‌های مجازی معتبر وخرید کنند که در این صورت هیچگاه متضرر یا پشیمان نخواهند شد.
تجربه‌های تلخ
در کنار تجربه های شیرین از خرید های اینترنتی و فروشگاه های اینترنتی، هستند کسانی که به دنبال کلاهبرداری میلیاردی از مردم ناآگاه می باشند و به نحویی از اعتماد افراد سوء استفاده می کنند که بیشترین اثر منفی آن، تاثیر مستقیم بر فضای کسب و کار سالم در این حوزه است.
در یکی از خبرگزاری معتبر مطلبی در مورد کلاهبرداری یک باند چند نفره در فضای تلگرام و در قالب فروشگاه تلگرامی خبر می داد که در نوع کلاهبرداری و میزان آن قابل توجه و تأمل است.
متلاشی شدن یک باند کلاهبرداری ۹۰۰ میلیون ریالی با راه اندازی کانال های تلگرامی در قالب فروش سوالات کنکور و امتحانات نهایی بود که با در اختیار گرفتن اطلاعات بانکی دانش‌آموزان، اقدام به برداشت‌های غیرمجاز از حساب‌های بانکی قربانیان می کنند.
در چنین شرایطی یکی از شگردهای افراد سودجو، طراحی صفحات و درگاه‌های بانکی جعلی به نام "فیشینگ" است که با ترفند فروش سوالات امتحان نهایی و با در اختیار گرفتن اطلاعات بانکی متقاضیان، اقدام به برداشت‌های غیر مجاز از حساب‌های بانکی افراد می کنند.
یکی دیگر از خبرهای مهم کلاهبرداری مربوط به فروش بلیت هواپیمایی از طریق شبکه های مجازی مانند تلگرام بود زیرا خریداران به ازای بلیط خریداری شده از این طریق، هیچ صندلی برای نشستن در هواپیمای مورد نظر نداشتند و به قول معروف، کلاه سرشان رفته بود.
سازمان هواپیمایی برای پیشگیری از این کلاهبرداری عنوان کرده بود که در سایت انجمن شرکت های هواپیمایی قابلیت اعتبارسنجی بلیت ها فراهم شده است تا مسافران بتوانند بلیت خریداری شده از فضای مجازی را راستی آزمایی کنند.
مردم با رعایت موارد امنیتی خرید اینترنتی کنند
مسوول پلیس فتای بیجار در این خصوص می گوید: کانال ها و فروشگاه های تلگرامی و اینترنتی همواره توسط پلیس فتا رصد و پایش می شوند اما این موضوع دلیلی برای بی احتیاطی مردم در خرید از چنین فضای نیست.
سروان میثم کریم زاده افزود: مردم در خرید از چنین فروشگاه هایی باید در گوشه پایین سمت راست پنجره مرورگر خود به دنبال نشانه ای از قفل (Padlock) باشند و اطمینان حاصل کنند که آدرس وب سایت با (://https) آغاز می‌شود.
وی اضافه کرد: اگر از آخرین نسخه مرورگر خود استفاده می کنید، وب سایت اینترنتی فروشگاه از جدیدترین تکنولوژی امنیتی مانند نسخه جدید و معتبر شناسه امنیتی SSL استفاده می کند، ممکن است وقتی که از یک وب سایت مطمئن بازدید می کنید، نوار آدرس شما سبز شود، اطلاعاتی که توسط قفل (Padlock) روی صفحه ظاهر می شوند، نباید شما را فریب دهد، برای صاحبان اصلی سایت کپی کردن تصویر یک قفل (Padlock) کار آسانی است، شما باید به دنبال قفلی (Padlock) باشید که در پنجره اصلی خود مرورگر وجود دارد.
مسوول پلیس فتای بیجار با اشاره به اینکه لیست همه کسب و کارهای اینترنتی که دارای نماد اعتماد الکترونیکی هستند در سایت www.enamad.ir قابل دریافت است به کاربران توصیه کرد: بهتر است برای افزایش امنیت خود از فروشگاه های اینترنتی که فاقد این نماد می باشند خرید نکنند.
وی اخذ نماد اعتماد الکترونیک را بسیار مهم دانست و گفت: دریافت نماد اعتماد را برای کسب و کارهای اینترنتی از وزارت صنعت و معدن را طبق الحاقیه آیین نامه اجرایی ضوابط لازم برای صدور پروانه کسب فروشگاه های الکترونیک (قانون نظام صنفی ماده ۱۲- تبصره ۱) و برنامه جامع توسعه تجارت الکترونیکی مصوب ۸۴ ضروری است.
سروان کریم زاده تاکید کرد: در صفحات قفل امینتی که در توضیح داده شده، دقت شود از کیبورد مجازی برای درج اطلاعات کارت بانکی استفاده گردد و موضوع استفاده از رمزهای پویا یا رمز یکبار مصرف بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.
مسوول پلیس فتای بیجار یاد آور شد: بهترین راه پیشگیری از سرقت اطلاعات بانکی، پرداخت درب منزل می باشد که ضمن اطمینان از مشاهده کالا و اصالت و کیفیت آن، با اطمینان خاطر هزینه خرید را بصورت نقدی پرداخت نمایند.
وی با اشاره به اینکه مواردی از کلاهبرداری های اینترنتی در هنگام خرید در شهرستان اتفاق افتاده است، گفت: در بیشتر این موارد، تخفیف های شگفت انگیز و نصف قیمت، موجب شده است که افراد در خرید از این کانال ها دچار هیجان زدگی شوند و به نکات ایمنی ذکر شده دقت نکنند.
سروان کریم زده با اشاره به اینکه ارائه کالاهایی که با قیمت بازار اختلاف قیمت زیادی دارند، یا از کیفیت نامناسب برخوردار هستند یا سرقتی می باشند، توصیه کرد: سایت https://www.cyberpolice.ir و شماره تلفن ۲۱۸۳۳۶۳۰ – ۰۸۷ در دسترس عموم همشریان کردستانی برای اطمنیان از خریدهای اینترنتی است.
قانونی برای نظارت برخرید و فروش در فضای تلگرام وجود ندارد
رییس اداره صنعت، معدن و تجارت بیجار نیز اظهار داشت: اتاق اصناف و اداره صمت، طبق قانون مجاز به بازرسی و نظارت بر اصناف می باشند و اختیاراتی در خصوص فضای مجازی و کانال های تلگرامی ندارند.
سیدعلی میرآقایی افزود: در بسیاری از مواردی که مردم نسبت به خرید از این فروشگاه های تلگرامی اعتراض داشته اند این است که کالای سفارش داده شده با کالای دریافتی از کیفیت کمتری برخودار است و یا مدلی که نمایش داده است با محصول دریافتی اختلاف بسیاری دارد.
وی افزود: خرید از فروشگاه های مجاز و اصناف معتبر، اطمینان خاطر از اصلالت جنس و کیفیت آن را برای مشتریان تضمین می نماید و درصورت عدم رضایت یا هرگونه اعتراض، صنف مورد نظر قابل پیگیری و بازرسی این اداره است.
بخریم یا نخریم!
با توجه به سطح رشد فناوری اطلاعات و توسعه تجارت الکترونیکی در جهان، نمی توان استفاده از این فضای مجازی را به هر صورت که ممکن است را از زندگی امروز حذف کرد زیرا چنین فضایی برای افرادی که سواد رسانه ایی دارند، رفاه بیشتری را ایجاد کرده است.
یکی از بسترهای پر سود و جذاب ایجاد شده در این حوزه، گشت و گذار و خرید از سایت های اینترنتی و شبکه های اجتماعی است، زیرا دسترسی آسان و سریع به اینترنت برای بیشتر افرادی که زمان زیادی برای خرید، انتخاب و بازار گردی ندارند، یک فرصت عالی به شمار می رود.
خریدهای اینترنتی با گسترش فضای مجازی و مزایایی که کم و بیش با آن آشنا هستیم، به سرعت مورد استقبال مردم قرار گرفته است اما به رغم تمام مزایایی که این فضا برای کاربرانش دارد، در صورت آشنا نبودن با خطرات آن، می تواند بسیار مخاطره آمیز باشد و در یک چشم برهم زدنی در دام شیادان و کلاهبرداران گرفتار گردد.
نمی‌توان کلیه فروشگاه های اینترنتی و تلگرامی را به علت ارائه کالا با قیمتی مناسب و کمتر از نرخ رسمی آن در بازار محکوم کرد اما نمی‌توان این نکته مهم را نادیده گرفت که کیفیت کالا در این فروشگاه ها با کالای عرضه شده در بازار از نظر کیفیت و اصالت اختلافاتی دارد که تشخیص آن کار هر کسی نیست.