هنوز بازار کردستان تب و تاب نوروز به خود نگرفته اما ماهی قرمز که میهمان همیشگی و دائمی سفره‌های هفت سین است پا را فراتر گذاشته و حدود ۲ ماهی زودتر از هر سین نوروزی قدم در مقابل دیدگان مردم گذاشته است.
ماهی قرمز یا همان ماهی گُلی که الحاقیه زندگی مدرن به هفت سین نوروز است در سال‌های گذشته جایگاه خوبی در بین ایرانیان پیدا کرده و به واسطه همین مساله همه ساله مدتی قبل از فرا رسیدن نوروز با غلطیدن در داخل تشت‌های پلاستیکی و تنگ‌های شیشه‌ای، بشارتی برای نزدیک شدن نوروز آن سال است.
برخی عقیده دارند رنگ سرخ از جمله دلایل فلسفه حضور ماهی قرمز در سفره هست سین است که به معنی مهر، پیروزی، شادی، سر زنده‌گی و برکت است که نمود این رنگ در نوروز را می‌توان در روبان سبزه، لباس قرمز حاجی فیروز و سیب سرخ هفت سین دید.
تولید ۲۰۰ هزار قطعه ماهی قرمز در کردستان
ماهی قرمز در ایران با نام ماهی طلایی، قرمز، شب عید و گلدفیش شناخته شده و با نام علمی «آراتوس کاراسیوس» با نژادهای مختلف و رنگ‌های متنوع در مراکز تکثیر و پرورش کشور تولید می‌شود که استان کردستان در تولید این گونه ماهی سالانه سهمی ۲۰۰ هزار قطعه‌ای دارد.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان با بیان اینکه سالانه بیش از یک میلیون قطعه ماهی زینتی در این استان تولید می‌شود، افزود: ۲۰ درصد از این ظرفیت شامل (۲۰۰ هزار قطعه) در یک واحد در شهرستان سقز تولید می‌شود که چهار نفر در این واحد مشغول بکار هستند.
حمید حسین‌پور اظهار داشت: ماهی‌های پرورشی این واحد بیشتر در شهرستان های سقز، بوکان، بانه و تا حدودی نیز در سنندج توزیع و فروخته می‌شود اما عمده ماهی‌های قرمز عرضه شده در بازار سنندج از واحدهای پرورشی شمال کشور به استان وارد می‌شوند.
وی با بیان اینکه تمام واحدهای تولیدی و پرورشی تحت نظارت شیلات کشور دارای پروانه بهداشتی از مراجع ذیصلاح هستند، گفت: با توجه به اهمیت و علاقه برخی مردم به گونه‌های مختلف زینتی هم اکنون توسعه این فعالیت در استان در دستور کار شیلات قرار دارد.
حسین‌پور تاکید کرد: با توجه به نیاز آبی کم و امکان تولید در فضای کوچک این شیوه تولید، با استقبال خوب متقاضیان روبرو شده و گسترش زندگی آپارتمان نشینی نیز بازار فروش خوبی را برای ماهیان تزئینی قراهم کرده است.
مخالفان و موافقان
خرید و نگهداری ماهی قرمز همواره موافقان و مخالفان مختلفی داشته که دوست‌داران محیط زیست با سرسخت‌ترین مخالفت‌ها باور دارند محبوس کردن این حیوانات در داخل تنگ شیشه ای به نوعی حیوان آزاری محسوب می‌شود، عده ای نیز آنها را به عنوان گونه مهاجم محیط زیست ایران می‌نامند و دیدگاه بهداشتی به آن دارند و این ماهی ها را بعضا ناقل بیماری‌های مشترک بین ماهی و انسان معرفی می‌کنند.
خانواده‌ها به خصوص کودکان موافقان نگهداری این گونه هستند و برای قرار دادن آنها در کنار سفره‌های هفت سین پافشاری می‌کنند ضمن اینکه بیشتر کارشناسان بهداشتی توصیه دارند قبل از خرید و پس از آن، مسایل بهداشتی مربوط به این مساله باید رعایت شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان معتقد است ماهی قرمز به علت اینکه گونه ای غیر بومی است برای زیستگاه‌های استان مهاجم شناخته می‌شود و در زمان حاضر تا شکلگیری فرهنگ عدم استفاده از آن، حفاظت محیط زیست تنها از خرید و فروش گونه‌های حیات وحش در کنار این ماهی‌ها جلوگیری می‌کند.
فریبا رضایی گفت: این اداره کل طبق کنوانسیون تنوع زیستی مبنی بر مقابله با سوء تاثیرات گونه های مهاجم و غیر بومی بر تنوع زیستی به صورت جدی با هر گونه خرید و فروش گونه‌های حیات وحش در بازار مقابله می‌کند و عرضه آنها در کنار ماهی قرمز را تحت پیگرد قانونی قرار می‌دهد.
وی همچنین بر اجرای طرح مقابله با فروش و عرضه گونه‌های غیر مجاز جانوری مانند مار، سمندر، لاک‌پشت در کنار ماهی قرمز طبق طبق مواد ۷ و ۱۰ کنوانسیون تنوع زیستی تاکید کرد و افزود: علاوه بر اینکه ماموران محیط زیست گشت زنی های خود در بازار را شروع خواهند کرد از مردم نیز انتظار می رود در صورت مشاهده هر گونه تخلف مراتب را به سامانه تلفنی ۱۵۴۰ و یا ادارات محیط زیست اطلاع دهند.
خط قرمز ماهی گُلی
با وجود مزایای بسیار فراوان آبزیان زینتی از لحاظ روحی و روانی، این مهمانان کوچک می‌توانند در شرایط خاص و در صورت رعایت نکردن بهداشت، از ناقلان بیماری‌های مشترکی چون انواع گاسترو آنتریت ها، سل‌های پوستی و بیماری‌های گوارشی باشند.
ماهی قرمز از اولین گونه‌هایی است که توسط بشر به صورت آکواریومی نگهداری شده و کشور چین اولین خاستگاه این گونه که ممکن است بیش از ۲۰ سال عمر کند، بود ولی بیشتر ماهیان قرمز خانگی بدلیل شرایط نگهداری بیشتر از شش تا هشت سال زنده نمی‌مانند.
مسوول روابط عمومی اداره کل دامپزشکی کردستان نیز گفت: ماهی قرمز و ماهیان آکواریومی می‌توانند به برخی از بیماری‌ها مبتلا شده و آنها را نیز به انسان منتقل کنند بنابراین رعایت بهداشت و سلامت خود و اعضای خانواده و نیز تامین محیط زیست ماهی از اولویت‌های نگهداری این آبزی روح نواز است.
محمد طاهری با اشاره به اینکه پرورش این ماهی در کشور صورت می‌گیرد، اظهار داشت: دامپزشکی همه ساله در خصوص خرید و فروش آن اقدام به توجیه فروشندگان و اطلاع رسانی در خصوص بیماری این ماهی می‌کند و امسال نیز در رسانه های مکتوب و دیداری و شنیداری نیز در این ارتباط اطلاعیه‌های خود را در دوره‌های مختلف صادر می‌کند.
وی اضافه کرد: تهیه ماهی قرمز باید از مراکز مجاز و بهداشتی دارای مجوز فروش ماهی باشد و خرید ماهی از دست فروشان پرهیز شود ضمن اینکه ماهیان بیمار دارای باله های تا خورده یا سائیده شده، لکه های پنبه مانند در اطراف دهان و یا سطح بدن هستند که باید در زمان خرید به این توصیه‌های بهداشتی توجه کرد.
مسوول روابط عمومی دامپزشکی کردستان یادآور شد: برای هر ماهی که اندازه آن مساوی یک انگشت باشد، باید یک لیتر آب داخل تنگ ریخته شود و هفته ای ۲ بار نیز آب آن تعویض شود.
لازم است مردم هنگام نگهداری از این ماهی به نکاتی مانند دست زدن به ماهی قرمز بدون دستکش یا حفاظ خودداری کنند، از غذای مناسب برای تغذیه ماهی استفاده کرده و از قرار گرفتن ظرف ماهی مقابل آفتاب پرهیز کرده و آنها را در رودخانه‌ها رها نکنند.
خرید یا نگهداری ماهی قرمز برای زیبایی سفره هفت سین با همه چالش‌ها، موافقت‌ها و مخالفت‌ها با استناد به باور برخی و با توجه به تابلوی سفره هفت سین اثر کمال‌الملک پیشینه تاریخی در نوروز ندارد اما باز هم به بهانه شادابی و نمادی از زندگی پرورش داده و به فروش می‌رسد که لازم است از خرید و نگهداری این گونه بدون رعایت نکات بهداشتی و محیط زیستی خودداری کنیم.