به گزارش ایرنا علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد؛ ضرب المثل رایج ایرانی که در ورای تعداد اندک واژگان خود مفهوم عمیقی دارد، معنایی که همواره بویژه در زمان سوانح طبیعی می تواند بخوبی خود را نشان دهد همچنان که در بارندگی و سیل جنوب سیستان و بلوچستان بخوبی به اثبات رسید و اگر اطلاع رسانی‌های قبل از جاری شدن این سیلاب و آمادگی دستگاههای امدادی نبود چه بسا که خسارات جانی متعددی برجا می گذاشت اما از آنجایی که علاج واقعه قبل از وقوع شده بود این سانحه طبیعی هیچ خسارت جانی نداشت، هر چند که خسارات مالی زیادی برجا گذاشت.
سیستان و بلوچستان چند هفته ایست که درگیر یکی از اتفاق های طبیعی ویرانگر به نام سیل در حوزه جنوب این استان شده است، سیلی که در کنار نزول رحمت الهی مشکلاتی را برای مردم این منطقه بوجود آورد و بیش از سه هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان به بخش‌های مختلف زیربنایی، کشاورزی و واحدهای مسکونی منطقه خسارت وارد کرد.
سیلابی که با گذشت 2 هفته همچنان کار امدادرسانی در آن ادامه دارد و سیل کمک های دولتی و مردمی از نقاط مختلف ایران اسلامی به این خطه از میهن عزیزمان سرازیر شده است.
اما درسی که باید در مواجهه با این گونه وقایع آموخت مدیریت به موقع و علاج واقعه قبل از وقوع است.
علاجی که در صورت توجه به آن از تحمیل هزینه های کلان خسارتی و مشکلات بسیار محیطی در امان خواهیم بود.
احتمال جاری شدن سیل از کشور افغانستان به سیستان و بلوچستان
سال گذشته بود که بسیاری از نقاط کشور درگیر بحرانی به نام سیل شد سیلابی که در این مناطق خسارات بسیاری را به دنبال و مشکلات فراوانی را برای مردم ایجاد کرد.
سیستان و بلوچستان نیز از این امر مستثنی نبود و وقوع سیل در سیستان آنهم بعد از گذشت 2 دهه خشکسالی متوالی در کنار خوشحالی مردم موجب بروز حوادثی تلخ بر ساکنان این منطقه شد.
سیلابی که منشا آن حجم آبی ورودی از کشور افغانستان بود و نبود زیرساخت‌های مناسب موجب آبگرفتگی و تخریب برخی منازل حاشیه یکی از رودخانه های این منطقه شد.
گفته می شود با ذوب شدن برف در کوههای هندوکش بویژه کوههای بابا در مرکز اففانستان به عنوان سرچشمه رودخانه بزرگ هیرمند سیلاب بزرگی به راه خواهد افتاد که چنانچه این سیلاب به خوبی هدایت نشود احتمال بروز خسارات زیادی در افغانستان و نهایتا در شمال سیستان و بلوچستان نقطه انتهایی رودخانه هیرمند خواهد شد.
این در حالیست که رودخانه های سیستان به جد نیازمند لایروبی و آماده سازی برای هدایت سیلاب به تالاب بین المللی هامون است، حال که خداوند بزرگ درهای رحمتش را به روی مردم خشکسالی زده مناطق مرزی افغانستان و ایران بگشاید و تالاب هامون بار دیگر میزبان آب و حیات وحش و احیا کننده طبیعت و آبادانی منطقه باشد حیف است که از این فرصت بهره مناسب را نبریم و این نعمت را به نقمت تبدیل کنیم.
معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور از آغاز بارندگی و احتمال جاری شدن سیل از کشور افغانستان به سمت سیستان و بلوچستان خبر داد و گفت: به محض اعلام هشدارهای سازمان هواشناسی، اخطاریه‌ها در خصوص احتمال جاری شدن سیل از افغانستان در این استان به تمام ارگان‌های مدیریتی ارسال شد.
محمدفرید لطیفی افزود: پس از اعلام اخطاریه‌ها، وضعیت آب و هوایی کشور را لحظه به لحظه رصد می‌کنیم و اقدامات و پیش بینی های لازم برای پیشگیری از بروز حادثه و خسارت را انجام می‌دهیم.
وی درباره اقدامات پیشگیرانه برای ورود سیلاب احتمالی از افغانستان به شهرهای مرزی کشور اظهار داشت: از زمان اعلام هشدارهای سازمان هواشناسی، اخطاریه‌ها به تمام استان‌های مربوطه ارسال شد و برای مناطق مرتفع که با بارش برف همراه هستند نیز امکانات لازم در نظر گرفته شده است و اگر در منطقه‌ای نیاز به تخلیه ساکنان باشد این اقدام انجام خواهد شد.
معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور گفت: با اقدامات پیشگیرانه می‌توان از بروز هر حادثه ای جلوگیری کرد.
لایروبی انهار دشت سیستان معضل همیشگی
حوزه سیستان با توجه به شرایط محیطی، وزش بادهای 120 روزه، طوفان های شن و ماسه، دائمی نبودن آب در انهار و حمل و ته نشین شدن گل و لای حاصل از سیلاب های مناطق دیگر همواره نیازمند لایروبی مسیر عبور آب شامل رودخانه ها و انهار است تا در زمان وقوع سیلاب، انتقال آب به مراکز ذخیره سازی و تالاب بین المللی هامون بدون هیچ مشکلی انجام شود.
سیلاب های ورودی از افغانستان معمولا در سالهای پرآبی در فصل خاصی از سال انجام می شود که با توجه به میزان بارندگی در آن کشور حجم آب ورودی به ایران متغییر است.
برخی کارشناسان و کشاورزان با تجربه سیستانی لایروبی نشدن رودخانه و انهار در سال های گذشته را مشکل بزرگ این منطقه در زمان جاری شدن سیلاب می دانند معتقدند که با ورود حجم بالای آب به شمال استان رودخانه ها و انهار با وضعیت موجود مقاومت کافی در مقابل فشار آب را نداشته و مشکلی که سال گذشته در دایک نیاتک اتفاق افتاد و منازل مسکونی را در معرض سیل قرار داد احتمالا با ورود سیلاب جدید تکرار شود.
برآوردهای کارشناسان و شنیده های کشاورزان با سابقه سیستانی حاکی از آن است که حجم زیاد برف انباشته شده در کوههای مرکزی افغانستان در حال ذوب شدن و جاری شدن حجم عظیمی سیلاب به سمت منطقه سیستان است و باید تمامی دستگاههای دست اندرکار قبل از رسیدن این سیلاب بزرگ به فکر تمهیدات لازم باشند.
سرعت لایروبی انهار سیستان کند است
مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: روز گذشته بازدیدی از مناطق مهم ورودی آب به حوزه سیستان انجام شد و تمهیدات لازم در این بخش مورد بررسی قرار گرفت.
عباسعلی ارجمندی اظهار داشت: میزان قابل توجه ای برف در کشور افغانستان وجود دارد که با گرم شدن هوا آب حاصل از این برف ها به سمت سیستان جاری خواهد شد.
وی ادامه داد: کار لایروبی انهار در حوزه سیستان در حال انجام بوده اما سرعت کار کند است.
مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان بیان کرد: انهار این منطقه به طول 40 کیلومتر و عرض 300 متر که از درخت و درختچه ها پوشیده شده باید لایروبی شود که دستور انجام لایروبی بخشی از این مسیر صادر شده است.
وی اظهار داشت: نیاز است همه دستگاه‌ها، ادارات و بخش هایی که دارای تجهیزات سنگین هستند برای لایروبی انهار وارد کار شده و کمک کننده باشند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری سیستان و بلوچستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تمام تمهیدات و برنامه های لازم برای وقوع سیلاب احتمالی از سمت افغانستان به حوزه سیستان انجام و در حال بررسی است.
منصور بیجار تاکید کرد: باید ضمن بهره برداری کامل از آب ورودی از ورود خسارات به مناطق مختلف جلوگیری شود.
وی بیان کرد: توجه به حوزه راه ها، پل ها، لایروبی انهار، تقویت دایک های حفاظتی و پل ها، احداث دیواره ها و ترمیم آنها از جمله مواردی است که تصمیمات مناسبی برای آن اتخاذ شده است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سیستان و بلوچستان گفت: در حوزه لایروبی انهار کارهای خوبی انجام شده و همچنان ادامه دارد که باید بر سرعت آن افزوده شود.
فرماندار شهرستان زهک در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: نقاط آسیب پذیر در حوزه سیل شناسایی و مجموعه حوزه آب منطقه ای در این بخش در حال فعالیت هستند.
غلامرضا اربابی بیان کرد: شرکت‌های پیمانکار آب منطقه ای در حال لایروبی انهار هستند و تمام اقدامات پیشگیرانه و کنترلی در حال بررسی است.
وی بیان کرد: بازدید های مختلفی توسط مسوولان دست اندرکار استان در حوزه ورودی های آب انجام شده و مورد خاصی در این رابطه وجود نداشته است.
اربابی گفت: باید از ظرفیت همه دستگاه ها برای لایروبی انهار استفاده شود.
نماینده مردم شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز در مجلس شورای اسلامی در اینباره اظهار داشت: حجم آب مناسبی از داخل افغانستان به سمت سیستان در حال جاری شدن است که با آب شدن برف های مناطق کوهستانی این کشور این میزان حجم نیز افزایش خواهد یافت.
حبیب الله دهمرده با بیان اینکه کار لایروبی انهار در حال انجام است اما سرعت پایینی دارد ادامه داد: باید تمهیدات و بودجه لازم در بخش لایروبی انهار، ترمیم پل و دیواره ها، تقویت ماشین‌های سنگین و غیره انجام شود.
وی تصریح کرد: باید برنامه مناسب در بخش هدایت، ذخیره سازی و استفاده مناسب از حجم آب ورودی صورت گیرد.
اظهارات مسوولان نشان از شناخت مشکلات و عزم جدی برای جلوگیری از بروز خسارات احتمالی دارد که جای قدردانی است، اما آنچه مهم است باید قبل از بروز اتفاقی تلخ چون سال گذشته و تحمیل بودجه ای کلان برای جبران خسارات با بودجه ای کمتر به فکر حل مشکل همیشگی لایروبی و ترمیم پلها و انهار در این منطقه باشیم.
سیستان سالهای متمادیست که با خشک سالی ویرانگر دست و پنجه نرم می کند که به حمد الله یکی دوسال اخیر ورود سیلاب از سمت کشور افغانستان موجب شادی مردم و برطرف شدن اندکی از این خشکسالی شده است اما نکته ای که همواره مردم این منطقه بر آن تاکید دارند اینکه نهایت ذخیره سازی و استفاده از آب ورودی و هدایت آن در فصل های خاص زراعی در کنار حق آبه که حقشان است باید مد نظر باشد.
مردم سخت کوش، مهربان و مرزداری که معیشت شان وابسته به آب است و به درستی قدر این نعمت الهی را می دانند نیازمند نگاه و توجه ویژه مسوولان هستند.
هیرمند یا هلمند نام رودی است که از کوههای مرکزی افغانستان سرچشمه گرفته و از ولایت هلمند و نیمروز آن کشور عبور کرده و در نقطه ای به نام جریکه در شهرستان زهک سیستان و بلوچستان وارد ایران شده و سپس به تالاب بین المللی هامون که دریاچه‌ای مشترک بین افغانستان و ایران است می‌ریزد. رود بزرگ هیرمند از رودهای پرآب افغانستان و آسیا به‌شمار می‌رود که سالانه میلیاردها متر مکعب آب در آن جریان می‌یابد و طول آن ۱۱۰۰ کیلومتر است و از این رو طولانی‌ترین رود واقع بین سند و فرات به‌شمار می‌آید.
این رود از بلندیهای کوههای بابا در ۴۰ کیلومتری غرب کابل از رشته کوه هندوکش در افغانستان سرچشمه می‌گیرد و پس از مسافت ۱۱۰۰ کیلومتری وارد دریاچه هامون در سیستان ایران می‌شود.