قرار گرفتن در شرایط سخت تصمیم‌گیری را شاید همه آدم‌ها تجربه کرده باشند اما برخی تصمیم‌ها آنقدر سخت است و در بزنگاه جلوی راه آدمی را می‌گیرد که گرفتن آن تصمیم به داشتن روحی بزرگ و باسخاوت نیاز دارد تا بتوان از پس آن بخوبی برآمد.
تصور مادری که فرزند جگرگوشه‌اش در تخت مراقبت‌های ویژه بیمارستان خوابیده و امیدی به بازگشتش به زندگی وجود ندارد و پرستار از او می‌خواهد اعضای فرزندش را برای نجات بیماران دیگر اهداء کند، در ابتدا بسیار تلخ و غم انگیز است.
مادر " ندا جلیل طهماسبی " از مادران نیکوکار و با سخاوت استان چهارمحال و بختیاری است که محرم سال ۱۳۹۶ همزمان با عاشورا و تاسوعای حسینی رضایت به اهدای اعضای بدن دختر بچه ۶ ساله‌اش که بر اثر تصادف دچار مرگ مغزی می‌شود، می‌دهد.
قلب ندا، به پسر بچه‌ای در بندرعباس اهدا می‌شود و امسال حسین ۱۲ ساله که با قلب اهدایی ندا زندگی دوباره‌ای از خدا گرفته است، با خانواده و اقوام خود به لردگان محل زندگی خانواده جلیل طهماسبی سفر می‌کند تا از خانواده ندا به پاس سخاوتی که از خود نشان دادند، قدردانی کند.
مادر ندا صدای قلب دخترش را از درون سینه حسین می‌شنود و بدون اینکه کسی به او بگوید که قلب ندا در سینه کدام یک از بچه‌های این خانواده بندرعباسی است، حسین را در آغوش می‌گیرد و اشک شوق از چشمانش جاری می‌شود.
عموی ندا از حال و هوای محرم سال ۹۶ و تصمیم خانواده مبنی بر اهدای اعضای ندا می‌گوید: نزدیک روستای بیدله در راه امامزاده بودیم که ماشین تصادف می‌کند و ندا که در آن زمان ۶ سالش بود به شدت آسیب می‌بیند و به بیمارستان لردگان انتقال داده می‌شود اما بلافاصله وی را اعزام به بیمارستان کاشانی شهرکرد کردند.
ابراهیم جلیل طهماسبی ادامه داد: پس از گذشت یک هفته که ندا در بیمارستان تحت مراقبت‌های ویژه قرار داشت و چشممان به در بود تا دکترها حرفی از بهبودی وی بزنند، امیدمان ناامید شد و پزشکان مرگ مغزی ندا را تایید کردند.
وی اضافه کرد: پس از آن بود که مادر ندا رضایت داد تا در راه رضای خدا و کمک به بیماران نیازمند، اعضای بدن دخترش را جداسازی و به افراد نیازمند اهداء کنند.
چهارمحال و بختیاری در این سالها، سخاوتمندی خانواده‌های داغداری را شاهد بوده است که با رضایت به اهدای عضو عزیزشان جان بیماران متعددی را نجات داده و اینگونه اشک‌های تلخ پشت اتاق عمل تبدیل به امیدهای سرشار از زندگی خانواده‌هایی شده است که شوق عمر دوباره زنده بودن عزیزانشان را با تمام وجود حس کرده‌اند.
داوند در قرآن کریم در آیه ۳۲ سوره مائده می‌فرماید: هرکسی نفسی را حیات بخشد، مانند کسی است که همه مردم را حیات بخشیده است و به راستی اهدای عضو یکی از مظاهر زیبای این آیه شریفه است.
چقدر عجیب است که بخشی از اعضای بدن فردی که دنیای خود را عوض کرده در بدن فرد دیگری که زنده است به یادگار بماند و اینجاست که پایان یک زندگی، شروع زندگی دیگری را رقم می‌زند، شاید هم مشیت الهی بر این بوده است که بخشی از اعضای فرد مرگ مغزی شده، زندگی در حال اتمام فرد محتاج به عضو را تکمیل کند.
بیمار مرگ مغزی صحبت نمی‌کند، نمی‌بیند، به هیچ از تحریکات خارجی پاسخ نمی‌دهد و بدون استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی قادر به نفس کشیدن نیست.
بیمار مرگ مغزی احساس درد و اندوه ندارد و خلاصه این که امکان بهبودی و بازگشتش به زندگی به هیچ عنوان امکانپذیر نیست.
اما اعضای بدن بیمار مرگ مغزی قابل پیوند به بیماران نیازمند است و مطابق قوانین موجود تنها داشتن کارت عضویت اهدای عضو از سوی شخص به تنهایی کافی نیست و رضایت خانواده‌ها در این زمینه شرط اصلی است.
نخستین لایحه پیوند اعضای بیماران مرگ مغزی در سال ۱۳۷۲ به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد و ۴ سال پس از آن آیین‌نامه مرکز دیالیز و پیوند اعضا تدوین شد.
پس از طی تغییر و تحولات بسیار در سال ۱۳۸۱ شبکه فراهم‌آوری اعضای پیوندی در کشور شکل گرفت.
واحد فراهم‌آوری اعضا وظیفه شناسایی بیماران مرگ مغزی در بیمارستان‌ها، ویزیت و صحبت با خانواده‌های این بیماران را بر عهده دارد و طی این پروسه بیش از ۱۰۰ نفر در این واحد فعالیت می‌کند تا عضو اهدایی از اهداکننده به گیرنده برسد.
احیای بیمار مرگ مغزی مهمترین هدف تیم پزشکی
مسوول هماهنگ‌کننده تیم پیوند عضو چهارمحال و بختیاری در همین رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: قبل از هر چیز تمام تلاش تیم پزشکی نجات جان بیمار است و هرچه توان در این خصوص نیاز است به کار گرفته می‌شود تا فرد دچار "مرگ مغزی"نشود اما زمانی که تیم پزشکی مرگ بیمار را تایید کرد، واحد فراهم‌آوری اعضا وارد عمل می‌شود.
زهرا سیاح افزود: این تیم که در برخی موارد متشکل از ۱۰۰ نفر می‌شود، علاوه‌بر کسب اعتماد خانواده بیمار، با مشاوره و صحبت با این خانواده‌ها، فرایند رضایت‌گیری را آغاز می‌کند و در این مسیر پیچیده اما سخت باید ارتباط موثر و نزدیکی با این خانواده‌ها برقرار شود.
وی تصریح کرد: اقدام پسندیده اهدای عضو در استان چهارمحال و بختیاری در وضعیت مناسبی قرار دارد، به طوری که از هر ۳ خانواده بیمار، ۲ خانواده برای اهدای عضو بیمار خود اعلام رضایت می‌کند، اما با این وجود نیاز به فرهنگسازی بیش از پیش داریم تا به نقطه ایده‌آل و مطلوب خود برسیم.
از تاریخ تشکیل تیم پیوند عضو در چهارمحال و بختیاری همزمان با سال ۸۲ تاکنون با رضایت ۲۵۰ خانواده بیش از ۷۰۰ بیمار مرگ مغزی استان جداسازی و به افراد نیازمند پیوند زده شده است.
مسوول هماهنگ‌کننده تیم پیوند عضو چهارمحال و بختیاری افزود: از تاریخ تشکیل تیم پیوند عضو در استان همزمان با سال ۸۲ تاکنون با رضایت ۲۵۰ خانواده بیش از ۷۰۰ بیمار مرگ مغزی استان جداسازی و به افراد نیازمند پیوند زده شده است.
سیاح، با بیان اینکه چهارمحال و بختیاری یکی از ۵ استان برتر کشور در حوزه اهدای عضو است، خاطرنشان کرد: در همین رابطه شهرستان لردگان با بیشترین آمار اهدای عضو در استان پیشگام است.
دکتر رسول رحیمی ریگی جراح کبد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با تشریح جزییات عمل اهدای عضو به خبرنگار ایرنا گفت: پس از آنکه از سوی پزشکان به خصوص متخصص مغز و اعصاب، مرگ مغزی بیمار تایید شد، این موضوع به تیم فراهم‌آوری عضو اطلاع داده می‌شود تا برای انجام ارزیابی‌ها و مراحل ابتدایی وارد عمل شوند.
وی ادامه داد: پس از اینکه تیم فراهم‌آوری عضو و هماهنگ‌کننده تیم توانست رضایت خانواده مرگ مغزی را فراهم کند، تیم جراحی وارد عمل می‌شود و به جداسازی اعضای بیمار مرگ مغزی می‌پردازد و سپس این اعضا را به متناسب با نیاز و اولویت به استان‌های دیگر ارسال می‌کند.
رحیمی، در خصوص چگونگی تایید مرگ مغزی، تصریح کرد: تیم فراهم‌آوری عضو که متشکل از چند متخصص مغز و اعصاب و بیهوشی است که فعالیت مغز بیمار را برای چندین روز بررسی می‌کند و نوار مغزی که در این چند روز از بیمار گرفته می‌شود با دقت و حساسیت لازم ارزیابی می‌شود و چنانچه محرز شود مغز بیمار طی این چند روز هیچ فعالیتی نداشته، مرگ مغزی بیمار تایید می‌شود.
این جراح پیوند عضو ادامه داد: پس از آن نوبت به هماهنگ‌کننده تیم می‌رسد تا با خانواده بیمار ارتباط برقرار کرده و ضمن تشریح وضعیت بیمار رضایت آنها را برای اهدای عضو کسب کند که این کار بسیار سختی است.
رحیمی، اهدای عضو را از سخت‌ترین و سخاوتمندترین کارهای بشری دانست و گفت: اگر خانواده بیمار مرگ مغزی بداند که با رضایت به اهدای عضو می‌تواند جان چندین بیمار نیازمند را نجات دهد بی‌شک در انجام این امر خداپسندانه تردیدی نمی‌کند از همین رو نیازمند فرهنگسازی در جامعه هستیم و باید این موضوع بیش از پیش برای مردم تبیین شود.
وی با بیان اینکه دیالیز بیماران کلیوی هزینه‌های بسیاری را بر خانواده‌های این بیماران و دولت تحمیل می‌کند، افزود: اگر بتوان رضایت خانواده‌های بیشتری از بیماران مرگ مغزی را برای اهدای عضو جلب کنیم نه تنها بیماران کلیوی را از رنج و سختی بیماری نجات می‌دهیم بلکه از هزینه‌های هنگفت درمان نیز جلوگیری می‌شود.
این فوق تخصص جراح کبد همچنین به مشکلات بیماران دچار نارسایی کبد نیز اشاره کرد و گفت: در هیچ کشوری از دنیا درمانی برای نارسایی کبد کشف نشده و راهی جز پیوند کبد برای نجات این بیماران وجود ندارد.
هر بیمار مرگ مغزی می‌تواند به طور میانگین ۸ تا ۹ عضو خود را به بیماران نیازمند اهداء کند از همین رو اگر فرایند رضایت‌گیری از خانواده‌ها با سرعت انجام گیرد و ارگان‌های فرد بیمار زنده و تازه باشند می‌توان نیاز تعداد بیشتری از بیماران نیازمند به عضو را تامین کرد.
رحیمی ادامه داد: هر بیمار مرگ مغزی می‌تواند به طور میانگین ۸ تا ۹ عضو خود را به بیماران نیازمند اهداء کند از همین رو اگر فرایند رضایت‌گیری از خانواده‌ها با سرعت انجام گیرد و ارگان‌های فرد بیمار زنده و تازه باشند می‌توان نیاز تعداد بیشتری از بیماران نیازمند به عضو را تامین کرد.
وی با بیان اینکه تعداد بیماران نیازمند به پیوند عضو از تعداد بیماران مرگ مغزی که رضایت به اهدای عضو آنها داده می‌شود، بسیار بیشتر است، اظهار داشت: این موضوع می‌طلبد تا در خصوص اهدای عضو فرهنگسازی بیشتری شود.
رحیمی به صحنه‌های توام با گریه و لبخند بعد از اتاق عمل که بارها با آن مواجه شده است اشاره کرد و گفت: بخش زیادی از عمل اهدا و پیوند عضو با انسانیت و احساسات انسانی در ارتباط است.
وی ابراز امیدواری کرد تا با راه‌اندازی بخش پیوند کبد در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، زمینه خدمات‌رسانی به مردم و نیازمندان به پیوند کبد در استان فراهم شود.
چهارمحال و بختیاری یکی از قطب‌های پیوند عضو کشور می‌شود
رییس دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی چهارمحال و بختیاری گفت: با توجه به موقعیت برتر این استان در حوزه اهدای عضو، به زودی بخش‌های پیوند کبد، قلب و سایر نسوج در این دانشگاه راه‌اندازی می شود.
مجید شیرانی افزود: هم اینک بخش پیوند کلیه در استان فعال است و تاکنون بیش از ۵۰ عمل پیوند کلیه از سوی این تیم انجام شده است و با توجه به اینکه ظرفیت لازم برای حراجی کبد نیزدر استان وجود دارد، تلاش می‌شود ظرف ۲ سال آینده قسمت الحاقی بیمارستان هاجر به مرکزی برای پیوند کبد، قلب و سایر نسوج تبدیل شود.
وی تصریح کرد: این استان از سال ۸۲ تاکنون و به ویژه در سال‌های اخیر نقش فعالی در حوزه اهدای عضو ایفا کرده و تداوم این موفقیت‌ها نیازمند فرهنگسازی است.
شیرانی که فوق‌تخصص حراج کلیه و فلوشیب پیوند کلیه نیز است با اشاره به تجربیات و خاطرات خود در این خصوص، اظهار داشت: در عمل پیوند عضو یک دنیا احساس و انسانیت وجود دارد و صحنه‌های تلخ و شیرینی که در این عرصه مشاهده می‌شود را نمی‌توان به راحتی به زبان آورد.
رییس دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی چهارمحال و بختیاری، اعتمادآفرینی را از مهمترین راهکارهای موثر ترویج فرهنگ اهدای عضو دانست و گفت: روحیه سخاوت، جوانمردی و نوع دوستی مردم استان از یک سو و حضور تیم مجرب اهدای عضو سبب شده تا این مهم در سال‌های اخیر به خوبی در استان شکل گیرد و امید است در آینده نیز شاهد تقویت این فرهنگ در استان باشیم.
با این وجود،ترویج فرهنگ اهدای عضو موضوعی است که بیش از هر چیز نیازمند فرهنگسازی از سوی رسانه‌ها دارد.
چهارمحال و بختیاری دارای ۱۰شهرستان با بیش از ۹۴۷ هزار نفر جمعیت است.