نگرانی مردم در کشورهای مختلف جهان ناشی از دارا بودن دوره نهفته، ناشناخته بودن ویروس، ویژگی اپیدمیک آن و نیاز مبتلایان در برخی از موارد به قرنطینه است؛ هرچند پزشکان بر این موضوع تاکید دارند که کرونا مثل سایر ویروس‌های تنفسی است و نباید در مورد آن اغراق شود.
اقدامات کنترلی و پیشگیرانه در مبادی ورودی برای جلوگیری از ورود احتمالی این ویروس همراه با مسافران به داخل کشور نیز جریان دارد اما با این وجود کسب آگاهی عمومی برای مقابله احتمالی با شیوع این ویروس ضروری به نظر می‌رسد.
زیرا کسب آگاهی عمومی و خودمراقبتی در خصوص این ویروس نه تنها از بروز احتمالی بیماری بلکه از واهمه مردم و رعب‌افکنی برخی‌ها در شبکه‌های اجتماعی نیز جلوگیری خواهد کرد؛ همچنانکه وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز ویروس شایعه را خطرناک‌تر از کرونا می‌خواند.
«سعید نمکی» در صفحه اینستاگرامی خود بر این موضوع تاکید کرده که مسوولان برای کنترل این ویروس به همراهی و همکاری همگانی نیاز دارند و مقابله با آن در گرو اطلاع‌رسانی صحیح و به موقع و رعایت نکات بهداشتی و پیشگیرانه است.
وی همچنین از راه‌اندازی بخش مشاوره بیماری‌های واگیر سامانه تلفنی ۱۹۰ برای پاسخگویی به سوالات مردم در خصوص ویروس کرونا خبر داده‌است.
«کرونا» را واقع‌بینانه بشناسیم
ویروس کرونا اواخر دسامبر گذشته (آذر- دی) در بازار غذاهای دریایی شهر «ووهان» واقع در استان «هوبی» چین که به طور غیرقانونی حیوانات وحشی می‌فروختند، نمایان شد و تاکنون بر اساس آمار حدود ۱۲ هزار نفر در سطح جهان به این بیماری مبتلا شده‌اند.
این ویروس دوره نهفته به نسبت طولانی از چند روز تا دو هفته دارد و همین امر موجب شده تا زمانی که علایمی چون تب و تنگی نفس در مبتلایان بروز نکند، از آن آگاهی پیدا نکنند و ضرورتی برای رفتن به بیمارستان نبینند.
تاکنون ۶ نمونه از ویروس کرونا در جهان کشف شده و با این مورد آخر، تعداد آنها به هفت مورد رسیده‌است؛ این ویروس جزو خانواده بزرگی از ویروس‌هاست که از سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری سارس را شامل می‌شود؛ این ویروس در معمولی‌ترین حالت باعث سرماخوردگی می‌شود و نشانه‌های ابتلا به آن در انسان تب، سرفه و تنگی نفس است.
دکتر «راحله اسدپور» با تاکید بر اینکه کرونا مثل سایر ویروس‌های تنفسی است، اظهار داشت: کرونا در افراد دارای نقص ایمنی مانند بیماران دیابتی، دیالیزی و دارای بیماری‌های خود ایمن می‌تواند خطرناک باشد و مرگ‌ومیر آن بیشتر از سه درصد مبتلایان نبوده‌است.
وی با تاکید بر اینکه این ویروس بیش از حد خطرناک جلوه داده شده، بیان کرد: از همین بیماری‌های تنفسی در جامعه ما وجود دارد و آنفلوآنزا مثال واضح آن است؛ ویروس‌هایی مثل RSV یا بیماری‌های باکتریایی که همچون کرونا قابلیت انتقال از طریق هوا را دارد، مدت‌هاست که در ایران کنترل می‌شود؛ بنابراین نباید با ترس و وحشت نسبت به کرونا نگاه شود.
دکتر اسدپور اضافه کرد: مردم اگر سطح آگاهی بالایی نسبت به بیماری‌های تنفسی داشته باشند و مسایل ایمنی و بهداشتی را رعایت کنند، مشکلی نخواهند داشت.
مسئولیت اجتماعی رسانه در خصوص کرونا
برخی از رسانه‌ها و به ویژه شبکه‌های اجتماعی بیش از آنکه به دنبال ارتقای سطح آگاهی مخاطبان در خصوص ویروس کرونا باشند، طی روزهای گذشته به سمت واهمه‌افکنی حرکت کردند؛ برخی رسانه‌ها و کاربران غیرخودی در خارج از کشور به هر بهانه‌ای به دنبال فشار روانی بر مردم هستند اما به نظر می‌رسد که رسانه‌های خودی در خصوص کرونا دارای مسئولیت اجتماعی باشند.
دانش‌آموخته مقطع دکتری علوم ارتباطات اجتماعی و مدرس دانشگاه معتقد است که رسانه‌های ارتباط‌جمعی با توجه به گستردگی سطح پوشش مخاطبان و همچنین کارکرد آموزشی و اطلاع‌رسانی که در ذاتشان نهفته است در مواجهه با بحران‌ها به ویژه مشکلاتی که شاید در حوزه سلامت عمومی گریبان‌گیر مردم شود، می‌توانند نقش فعالی داشته باشند.
شفیع بهرامیان اظهار داشت: این کارویژه‌های رسانه‌ای البته می‌تواند مثبت یا منفی و با کارکردی ناخواسته یا حتی مخرب همراه باشد.
«اصولاً در رابطه با شیوع بیماری‌های همه‌گیر و کشنده، نقش رسانه‌های جمعی بسیار مهم و پررنگ است؛ به عبارتی آنها علاوه بر خاصیت هشدار دهندگی، می‌توانند به‌مانند یک دانشگاه عمومی، آحاد مردم را با دلایل و عوامل ابتلا به یک بیماری و حتی راه‌های جلوگیری و پیشگیری از شیوع آن، آشنا کنند و در زمان بسیار کم و با هزینه کمتر، اطلاعات و دانش مردم و مخاطبان خویش را در این رابطه افزایش چشمگیری دهند».
البته آنچه این روزها در باب نقش رسانه‌ها آن‌هم چه دیداری، شنیداری و حتی برخط در رابطه با «کرونا ویروس» دیده می‌شود متأسفانه بیشتر ناظر به نتایج منفی و ناخواسته تولیدات این رسانه‌هاست!
اختصاص حجم زیادی از مطالب و محتواهای تولیدشده خبری رادیو و تلویزیون و به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی به بیماری ناشی از ویروس کرونا، بیش از آنکه سبب هوشیاری و افزایش سطح آمادگی ذهنی مردم برای جلوگیری از شیوع این بیماری شود باعث ایجاد رعب و وحشت و هراس و به‌نوعی شیوع گسترده ناامیدی و «ناامنی روحی و روانی» در مردمی شده است که به‌صورت عادی نیز بیش از نصف آنان همین حالا مبتلا به برخی مشکلات و حالات روحی و روانی‌اند.
در این شرایط که مردم در سختی ناشی از تورم و فشار تحریم‌های خارجی و کاهش ارزش پول ملی‌اند، تولید این حجم از پیام‌های هشداردهنده و ناامیدکننده در رابطه با شیوع هرلحظه ویروسی چون کرونا که هزاران کیلومتر دورتر از کشور، سبب ایجاد مشکلاتی شده و هنوز هیچ موردی از آن در ایران مشاهده نشده‌است، ناشی از فقدان سواد رسانه‌ای و عدم شناخت کارکردهای رسانه‌های جمعی است.
هرچند که شاید برخی، از این تکنیک برجسته‌سازی و ایجاد هراس برای در حاشیه قرار دادن سایر مسائل و موضوعات مهم بهره می‌گیرند که در جای خود این امر نیز قابل‌بحث و تحلیل و بررسی است؛ با این وجود نباید سیاست‌گذاران رسانه‌ای ما فراموش کنند که پرداختن بیش‌ازحد به هر موضوعی علاوه بر در حاشیه قرار دادن سایر موضوعات مهم اجتماعی، می‌تواند اثرات زیادی بر افزایش بی‌اعتمادی و ناامیدی اجتماعی داشته باشد و به‌نوعی سبب افزایش شکاف مردم و دولت و کاشتن بذر ناامیدی و یأس در آحاد مردم و ترویج و اشاعه ذهنیت ناتوانی و ناکارآمدی مسئولان و دست‌اندرکاران حوزه سلامت کشور شود؛ امری که در حال حاضر نوعی بازی در زمین بدخواهان خود مردم است.
توصیه‌های عملی برای مبتلا نشدن به کرونا
هیچ واکسنی برای جلوگیری از عفونت ncov - 2019 وجود ندارد و بهترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری قرار نگرفتن در معرض ویروس کرونا است؛ بر همین اساس دکتر علی افشانی توصیه‌هایی برای مبتلا نشدن به این ویروس دارد که نخستین مورد از آن به «شست‌وشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه یا ضد عفونی با الکل» مربوط می‌شود.
«دهان و بینی‌یتان را هنگان سرفه دیگران بپوشانید، از تماس با افرادی که علائمی شبیه آنفلوآنزا دارند، خودداری کنید، از تماس محافظت‌نشده با حیوانات وحشی و اهلی دوری کنید، در تجمعات انبوه از ماسک استفاده کنید و از روبروسی و دست دادن با دیگران بپرهیزید.»
دکتر افشانی همچنین از مردم خواست فاصله یک‌متری با کسانی که علایم بیماری دارند را حفظ کنند و هنگام سرفه و عطسه دستمال جلوی دهان بگیرند و بعد آن را در داخل سطل زباله بیاندازند.
«اشیا و سطوحی را که اغلب لمس می‌کنید را ضدعفونی کنید، در مکان‌های شلوغ و حمل‌ونقل عمومی از لمس وسایل و سطوح عمومی بپرهیزید، از لمس چشم و صورت خود به‌ویژه با دست‌های استریل‌نشده بپرهیزید، سعی کنید دستکش یک‌بار مصرف همراه داشته باشید، ظروف و وسایل شخصی‌تان را تمیز و استریل و از دیگران جدا کنید، همیشه قبل از غذا دست‌های خود را بشویید، گوشت و تخم‌مرغ را کاملا بپزید و هنگام بیماری در خانه بمانید».
تشکیل جلسه پدافند زیستی در آذربایجان‌غربی
آذربایجان‌غربی علاوه بر برخورداری از فرودگاه بین‌المللی دارای پنج پایانه مرزی شامل بازرگان ماکو، سرو ارومیه، رازی خوی، صنم‌بلاغی پلدشت و تمرچین پیرانشهر است و تشکیل جلسه پدافند زیستی در این استان مرزی به ریاست نماینده عالی دولت، زمینه اطلاع‌رسانی و ارتقای سطح آگاهی عمومی در مورد «کرونا» را فراهم کرده‌است.
حساسیت در خصوص موارد مشکوک، اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع به منظور جلوگیری از انتشار هرگونه اخبار ناصحیح، افزایش آگاهی‌های عمومی، ارائه توصیه‌های بهداشتی از طریق رسانه‌ها، پیگیری و نظارت بر تشکیل ستادهای بهداشتی و درمانی در مراکز قرنطینه و همه مبادی ورودی مرزها از جمله موارد مهم برای مقابله با اپیدمی این ویروس در استان است که در این جلسه مورد تاکید قرار گرفت.
نبود هیچ مورد مشکوک در آذربایجان‌غربی
مدیر گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی آذربایجان‌غربی نیز با اشاره به تشدید اقدامات پیشگیرانه در خصوص بیماری کرونا در سطح استان، گفت: مورد مشکوک به این بیماری در استان گزارش نشده‌است و مردم منطقه نباید نگران این بیماری باشند زیرا احتمال بروز آن با انجام اقدامات پیشگیرانه و همچنین رعایت بهداشت فردی بسیار اندک است.
ایرج بدلی بیان کرد: مهمترین اقدام در راستای کاهش نگرانی مردم در این خصوص رعایت نکات بهداشتی، خودمراقبتی و انجام اقدامات کنترلی و پیشگیرانه شامل رعایت اصول بهداشت فردی و اجتماعی از قبیل شست‌وشوی منظم و صحیح دست‌هاست.
وی ادامه داد: تشکیل جلسات آموزشی برای کارکنان پایانه‌های مرزی، تشدید غربالگری شامل تب‌سنجی و اجرای نظام مراقبت سندرمیک به‌ویژه در بین مسافران ورودی که سابقه سفر به کشور چین داشته‌اند، نیز در حال اجراست.
در پی اعلام وضعیت اضطراری ویروس کرونا از سوی سازمان بهداشت جهانی، وزیر بهداشت طی نامه به اسحاق جهانگیری معاون رییس‌جمهوری از دولت خواست که همه پروازهای رفت و برگشت به چین تا اطلاع ثانوی لغو شود و در جلسه روز جمعه گذشته اعضای دولت که با حضور وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، راه‌و شهرسازی، گردشگری و صنایع دستی، کشور و سخنگوی دولت برگزار شد، مصوب گردید که تا اطلاع ثانوی همه پروازهای ورودی و خروجی به چین لغو شود.