کج خلقی، کم تحملی، پرخاشگری، بی اشتهایی، جویدن ناخن، پرسه زدن و راه رفتن با بی‌قراری، مجموعه نشانه ها و علائم وجود استرس و ناامیدی در جوانان و نوجوانانی است که در میانه تغییرات هورمونی بدن، نگاه های کنجکاوانه و حساس والدین و حوادث ناجوانمردانه جامعه گرفتار شده اند. اختلالات روانی - رفتاری که آخرین آمار وزارت بهداشت هم آن را تایید می کند.
چنانچه ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این باره اعلام کرد: ۲۳.۴ درصد از بالغان در ایران دچار یک اختلال روانپزشکی هستند که ۲۷.۶ درصد این افراد را زنان و ۱۹.۴درصد را مردان تشکیل می دهند؛ از هر چهار نفر بالای ۱۵ سال یک نفر دچار اختلال روانپزشکی است. آنچه این روزها بیش از همه موجب نگرانی خانواده ها شده و سرگردان به دنبال راه چاره ای می گردند اما در سایه کم توجهی مسئولان و فضای اجتماعی، به درِ بسته می خورند.
موضوعی که به باور روانشناسان، نیاز به همیاری گروهی میان خانواده، رسانه و مسئولان دارد تا بتوان با تشکیل گروه درمانی، ایجاد فضای پرنشاط و پرکردن فراغت جوانان و نوجوانان بر اساس میل آنان نه خانواده در کنار عدم پخش فیلم ها و سریال هایی با بار منفی سدی جلوی سونامی ناامیدی و یاس و آسیب های پیرو آن زد.
احساس بی آیندگی را دریابیم
اصغر کیهان نیا روانشناس بالینی روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا، علت ایجاد احساس یاس در میان قشری که قرار است نیروی فعال آینده کشور شود را اینگونه توضیح می دهد: هدف از درس خواندن دانش آموز و دانشجو، رسیدن به آینده ای روشن و عاری از هر گونه چالش و مشکلات و کسب پایگاه اجتماعی است اما اتفاقاتی همچون ناپایداری اقتصادی و منازعات اجتماعی و بسیاری موارد دیگر که در ماه های اخیر شاهد آن بوده ایم، احساس بی آیندگی و ناامیدی از آینده را در میان این قشر جامعه بوجود آورده است.
وی در تکمیل سخنان خود، به نمونه های بارز این احساس در جملاتی که نوجوانان و جوانان بر زبان می رانند اشاره می کند و می گوید: همین که عنوان می کنند «نتیجه این همه تحصیل بی کاری است یا چرا ازدواج کنم و یکی مانند خود را تحویل جامعه دهم!» حکایت از وجود احساس بی آیندگی در میان جوانان و نوجوانان دارد؛ اینها جملاتی است که از زبان مراجعه کنندگان خود شنیده ام و تصور واهی نیست.
این مشاور و نویسنده کتاب‌های خانواده، انتشار اخباری مربوط به جنگ و منازعات اجتماعی را هم در اشاعه یاس و ناامیدی بی تاثیر نمی داند.
به گفته وی، اینها مواردی است که دائما در رسانه های اجتماعی و مکتوب و تصویری و شنیداری تکرار می شود که باعث شیوع یاس سراسری و ناامیدی شده است. ضمن اینکه بی اعتمادی میان مردم و مسئولان را رقم می زند؛ موضوعی که معاون رئیس جمهوری هم بارها به آن اذعان داشته و خواهان اعتمادسازی خواهان شده است.
عوامل همذات پنداری را برچینیم
کیهان نیا درباره راهکارهای پیشگیری از اشاعه سم یاس و ناامیدی یادآور می شود: ورزش کردن زیاد به دلیل این که کاملا فرد را از نظر جسمی و روحی به تعادل می رساند بسیار موثر است. شادی و نشاط هم درمانگر است اما وقتی از اینها یاد می کنیم نگاه ها به این سمت کشانده می شود که شادی کجا بود. همین صحبت، مسئولیت مسئولان مربوطه را دو چندان می کند مبنی بر اینکه با ایجاد فضای با نشاط و شادی آور و عدم پخش برنامه ها و سریال های پر درد و آلام بتوانند این فضای ناامیدی را اندکی کنار بزنند.
وی خاطرنشان می کند: یادمان نرود انتشار فیلم و همچنین مطلبی سراسر آشوب و چالش و غم در جراید برای اقشار مختلف جامعه، ایجاد همذات پنداری می کند و همواره بر دردهای آنان می افزاید بر همین اساس باید کسانی که به ارزیابی و کنترل این سریال ها و فیلم ها می پردازند حتما با یک روانشناس و جامعه شناس مشورت کنند تا بدآموزی ها کنار برود.
در چیدمان اوقات فرزندان از آنان مشورت بگیریم
کیهان نیا متذکر می شود: خانواده هم به عنوان کانون پرورش و رشد فرزندان، نخستین مدرسه آموزش خودکنترلی، مهارت های زندگی فردی و اجتماعی و بزرگترین مانع اشاعه یاس است اگر والدین با فرزندان همراه و همگام باشند. اما متاسفانه شاهدیم برنامه های فوق العاده برای پر کردن وقت نوجوان و جوان به میل والدین چیده می شود نه تمایل فرزندان. در صورتی که باید چیزهایی باشد که مورد علاقه و شادی بخش و روحیه بخش نوجوانان و جوانان باشد.
وی تاکید می کند: این نوع برنامه ریزی نوعی بی برنامگی به دنبال دارد و یکی از عوامل کشیده شدن این قشر فعال جامعه به سمت مصرف انواع مواد مخدر می شود. پس یادمان نرود ایجاد فضای گروه درمانی، انجام حرکت هایی برای تخلیه انرژی و روانی و هیجانی باعث می شود شوک های مختلف افراد را ناایمن و موجبات فرار را فراهم نکند.
از: فاطمه دهقان نیری