سرطان (cancer) با هجوم توده‌های بدخیم به مناطق مختلفی از بدن ایجاد می‌شود که زمینه‌ساز مشکلات جسمی، دردهای شدید و در برخی موارد نقصان در فعالیت‌های روزانه می‌شود.
هرچند برخی صاحبنظران و کارشناسان علوم بهداشتی، تاریخچه سرطان را به درازای طول تاریخ زندگی بشر می‌دانند ولی بنا به یافته‌ها، نخستین توصیف‌های سرطانی، مربوط به ۱۶۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در تمدن باستانی مصر ثبت شده‌است.
طبق اسناد پیدا شده توسط محققان، در پاپیروسی که از آن موقع به جا مانده، بیمارانی مبتلا به سرطان پستان توصیف شده‌اند که با کمک مته آتشی توده‌های سرطانی سوزانده شده‌اند تا عمر بیمار افزایش یابد ولی در پاپیروس‌های باقیمانده نوشته شده که سرطان غیرقابل درمان است.
سرطان نامی برگرفته از اصطلاح پزشکان مسلمان در سال‌های بسیار دور است که معنای آن، ˈخرچنگˈ بود.
تا همین چند سال پیش، مردم از بردن نام این بیماری ابا داشتند و آن را مایه بیدار شدن این بیماری می‌دانستند.
به نظر کارشناسان، سرطان نوعی بیماری است که در آن سلولهای غیرطبیعی به صورت کنترل نشده تکثیر یافته و می‌توانند بافت‌های مجاور را درگیر کنند.
سرطان ریه، گوارش فوقانی، پروستات، پستان، معده، روده بزرگ، دهانه رحم و سرطان خون از جمله مهمترین سرطان‌هایی است که بشر را امروزه درگیر می‌کند.
محققان بر این باور هستند که شیوه زندگی کنونی، افزایش مصرف دخانیات و برخورد با عوامل سرطانزای محیطی از جمله آلودگی‌های شهری و کارخانه‌ای در افزایش ابتلا به سرطان سهم عمده‌ای دارند.
هرچند در سال‌های گذشته، روش‌های درمانی و تشخیصی بیماری سرطان در بسیاری از کشورها از جمله ایران گسترش یافته و پیشرفت کرده و به همین علت هم باید روند مرگ و میر ناشی از این بیماری کمتر شده و یا حداقل ثابت بماند ولی این بیماری، سال به سال بیش از گذشته انسانها را به کام مرگ می‌کشاند و این موید این نکته است که نباید از کنار آن به راحتی گذشت.
یکی از مهمترین دلایل این رشد روزافزون، افزایش عوامل بروز سرطان و عدم توجه مردم به پیشگیری در خصوص این بیماری است.
سبک زندگی ناسالم عامل اصلی ابتلا به سرطان
رییس گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی آذربایجان‌غربی گفت: سبک نامناسب زندگی در کنار افزایش سن و آلودگی محیطی از جمله عوامل ابتلا به سرطان است.
نوریه دلیلی نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا با بیان اینکه تغذیه مناسب نقش جدی در پیشگیری از سرطان دارد، افزود: علاوه بر آن، کم‌تحرکی، استعمال دخانیات و مصرف الکل از جمله عوامل اصلی در بروز انواع سرطان‌هاست که باید جدی گرفته شود.
وی اظهار داشت: بین بیماری‌های غیرواگیر که بیش از دوسوم مرگ و میرهای پیش از موعد را در ایران سبب می‌شود، سرطان اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا در حال حاضر یک‌چهارم آمار مرگ و میر و طی کمتر از ۱۰ سال آینده، حدود ۴۰ درصد آنها ناشی از سرطان خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه تغذیه از چندین جهت با سرطان ارتباط دارد، گفت: تغذیه با کالری بالا زمینه سرطان را فراهم می‌آورد و ارتباط چاقی و اضافه وزن با افزایش احتمال ابتلا به چندین نوع سرطان حتمی شده‌است.
رییس گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی آذربایجان‌غربی گفت: از جمله سرطان‌هایی که با چاقی ارتباط دارد، می‌توان به سرطان پستان، رحم، مری و روده بزرگ اشاره کرد.
دلیلی اضافه کرد: یکی از اقدامات اصلی در راستای پیشگیری از این بیماری، کاهش مصرف مواد قندی و چربی‌های اشباع است که میزان زیادی کالری دارند و مقدار کمی مواد مغذی به بدن می‌رسانند.
وی ادامه داد: برای داشتن بدنی سالم باید مصرف مواد غذایی مانند غذاهای سرخ کرده، کیک، آب نبات، بیسکویت، شربت‌ها و نوشیدنی‌های شیرین نیز محدود شود زیرا لفظ کم چرب یا بدون چربی روی مواد غذایی به معنای کم کالری بودن آنها نیست و در حقیقت کیک‌ها، بیسکویت‌ها و سایر موادغذایی کم چرب، سرشار از کالری است.
وی افزود: سوزاندن یا زغال‌شدگی گوشت باعث ایجاد مواد سرطان‌زا می شود و در صورت انتخاب روش کبابی نیز گوشت نباید حرارت بالا بگیرد.
وی تاکید کرد: آب‌پز یا بخارپز کردن مواد غذایی سالم‌ترین روش برای پختن آنهاست.
رییس گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی آذربایجان‌غربی بیان کرد: گیاهان دارای چربی کمتر، فیبر بیشتر و مواد مغذی ضد سرطان هستند که با تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان کمک می‌کنند وو به همین دلیل بیشتر غذاهای گیاهی ضد سرطان به شمار می‌روند.
وی اضافه کرد: فیبر یکی دیگر از عوامل موثر در جلوگیری از ابتلا به سرطان است که در غلات، میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد و بدن نمی‌تواند آن را هضم کند.
وی اظهار داشت: فیبرها موجب کاهش کلسترول خون و کاهش بروز بیماری‌های قلبی می‌شوند و نقش کلیدی در حفظ سلامت دستگاه گوارش ایفا می‌کنند.
وی ادامه داد: برای پیشگری از سرطان باید مصرف گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده، محدود شود زیرا گوشت فاقد فیبر و دیگر مواد مغذی ضدسرطان است و اغلب سطوح بسیار بالایی از چربی‌های اشباع شده در آن وجود دارد.
دلیلی اضافه کرد: اکثر مردم گوشت را بیشتر از میزان مورد نیاز و ضروری مصرف می‌کنند در حالی که کاهش مصرف فرآورده های حیوانی و انتخاب محصولات پروتئینی سالم، خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد.
رییس گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی آذربایجان‌غربی اظهار داشت: برخی مطالعات رابطه مصرف زیاد گوشت فرآوری شده و سرطان‌های روده بزرگ، راست روده و معده را نشان داده که این رابطه ممکن است با نیتریت مرتبط باشد که برای حفظ رنگ و جلوگیری از رشد باکتری‌ها به سوسیس، کالباس و همبرگر اضافه می‌شود.
وی اضافه کرد: حذف کامل چربی از برنامه غذایی منطقی نیست زیرا برخی از انواع چربی‌ها بدن را در برابر سرطان، محافظت می‌کنند و لازم است از چربی های مناسب به میزان متعادل استفاده کرد.
دلیلی گفت: الکل علت شناخته شده در بروز تعداد زیادی از سرطان‌هاست که سرطان دهان، حلق، حنجره، مری، کبد، روده و پستان از جمله آنهاست.
افزایش آگاهی مردم راهی کم‌هزینه برای مقابله با شیوع سرطان
رییس هیات مدیره انجمن حمایت از بیماران سرطانی آذربایجان‌غربی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به هزینه‌های هنگفت درمان سرطان، می‌توان با هزینه‌های بسیار کمتر در خصوص پیشگیری از این بیماری در کشور و استان گام برداشت.
دکتر جواد خشابی اضافه کرد: برگزاری همایش‌های آگاهی‌بخش در جامعه و حضور پررنگ سازمان های مردم‌نهاد در این زمینه می‌تواند بسیار موثر باشد.
وی اظهار داشت: سرطان معضل بزرگی است و همه‌ساله بار این بیماری مرگ‌آور بر دوش جوامع سنگینی می‌کند و هر سال بر تعداد بیماران سرطانی افزوده می‌شود.
رییس انجمن حمایت از بیماران سرطانی آذربایجان‌غربی، عزم ملی و جهاد همگانی را در مبارزه با سرطان بسیار موثر ارزیابی کرد و ادامه داد: نقش تشکل‌های مردمی در مبارزه با سرطان بسیار مهم است و در برخی حوزه‌ها نقش این تشکل‌ها پررنگ‌تر و موفق‌تر از دولت است.
خشابی گفت: متاسفانه بیماران سرطانی در مراحل پیشرفته سرطان برای درمان مراجعه می‌کنند که اگر در مراحل ابتدایی مراجعه کنند دیگر بیماری پیشرفته نمی‌شود.
تشخیص زودهنگام شاه کلید مقابله با سرطان
یکی از متخصصان بیماری‌های سرطانی ارومیه نیز در این خصوص اظهار داشت: باید حساسیت لازم بین مردم برای پیشگیری و شناسایی سریع سرطان ایجاد شود تا بتوانیم شتاب روزافزون بروز سرطان در جامعه را بگیریم.
دکتر امید اثنی‌عشری افزود: یکی از مهمترین عوامل در کاهش بروز سرطان در جامعه، انجام تست‌های غربالگری مختلف در کشور و استان است که نباید از آن غفلت کنیم زیرا با انجام این غربالگری‌ها، سرطان در صورت وجود، در سریع‌ترین زمان تشخیص داده می‌شود و درمان آن نیز به مراتب راحت‌تر و سریع‌تر است.
وی اضافه کرد: متاسفانه در ایران بسیاری از نهادهای دخیل، پزشکان، خانواده‌ها و حتی بیمه‌ها رضایتی بر انجام تست‌های غربالگری ندارند و تمامی این‌ها می‌تواند در رشد بروز سرطان موثر باشد.
متخصص بیماری‌های سرطانی ارومیه اظهار داشت: وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی به‌تنهایی نمی‌توانند زمینه انجام تست‌های غربالگری را فراهم کنند و این امر، عزم ملی و همت عمومی می‌طلبد.
اثنی عشری به تجربه‌های موفق کشورهای دیگر به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته اشاره کرد و ادامه داد: یکی دیگر از مهمترین مواردی که باید اهتمام ویژه‌ای در این خصوص برای کاهش میزان بروز سرطان در کشور صورت گیرد، شناخت و پرهیز از انجام عوامل بروز این بیماری است.
وی گفت: به طوری که در دنیا ثابت شده، سیگار، قلیان، روش تغذیه، سبک زندگی، وزن بدن و چاقی، آلودگی هوا، آلودگی آب، سموم شیمیایی، هورمونهای موجود در مواد غذایی، استفاده از غذاهایی نظیر سوسیس، کالباس، نوشابه های گازدار و انواع فست فودها عوامل زمینه ساز بروز و شیوع سرطان در جامعه هستند که باید همگان بر کاهش این عوامل همت بگمارند.
به گزارش ایرنا، امروز ۱۵ بهمن روز جهانی سرطان نامگذاری شده است؛ بیماری‌های سرطانی جزء چهار علت اصلی مرگ و میر در دنیا، ایران و آذربایجان‌غربی به شمار می‌رود و به همین علت، اطلاع رسانی در خصوص موارد لازم برای پیشگیری از بروز این بیماری بسیار ضروری به نظر می‌رسد.