نیروی هوایی یکی از ارکان مهم ارتش به شمار می آید که وظیفه حفاظت از مرزهای هوایی و پشتیبانی نیروهای مسلح را برعهده دارد. تاریخچه شکل‌گیری نیروی هوایی در ایران به دوره سلطنت احمدشاه و زمان نخست‌وزیری رضاخان در ۱۳۰۳ خورشیدی بازمی گردد. نیروی هوایی از این دوره تاسیس و توسعه یافت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این نیرو به واسطه همبستگی که با آرمان های امام خمینی(ره) در شرایط و موقعیت های حساس حضور یافت و با وقوع جنگ تحمیلی، خلبانان متعهد و شجاع این مرز وبوم همانند سدی استوار در برابر تجاوز دشمن بعثی صف آرایی کردند.
دلیل نامگذاری روز نیروی هوایی
در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ خورشیدی نظامیان متعهد نیروی هوایی با حضور در اقامتگاه رهبر انقلاب اسلامی در مدرسه رفاه و بیعت با ایشان، سندی از افتخار، حماسه، رشادت و ایمان را در برگ‌های زرین تاریخ انقلاب اسلامی به ثبت رسانیدند. این حماسه حضور و بیعت قاطعانه، طلیعه خجسته پیوند ارتش با ملت مسلمان و انقلابی ایران بود و اینگونه ارتشی که مهمترین پشتوانه رژیم استبدادی پهلوی تلقی می شد و با اتکای به آن، سردمداران غربی و استکبار جهانی، ایران را جزیره ثبات می‌دانستند به علت تحولی که امام خمینی(ره) در روح ایرانیان پدید آورده بودند در خدمت آرمان های انقلاب اسلامی درآمد و در طول حیات انقلاب اسلامی و ۸ سال دفاع مقدس حماسه‌های پر شوری در دفاع از کیان اسلام و نظام آفرید. تصویر بیعت پرسنل نیروی هوایی ارتش به هنگام بیعت و سلام نظامی در مقابل امام خمینی(ره) که در روزنامه‌های فردای آن روز چاپ شد، نیروی انقلابی مردم را فزونتر کرد و مردم هر روز اطمینان بیشتری برای نیل به پیروزی و سرنگونی رژیم پهلوی یافتند.
ماجرا از این قرار بود که شایعه کودتای ارتش، روز به روز فراگیرتر می شد و همه نگران اوضاع و احوال بودند. اگر چه اعتصابات پراکنده در برخی از واحدهای ارتش در روزنامه ها منعکس می شد اما هنوز مردم، ارتش را در مقابل خود می دیدند و نگران آینده مبهم نهضت و در هراس از روزی بودند که درگیری نهایی ارتش و مردم بخواهد، سرنوشت نهایی انقلاب را رقم بزند. در این شرایط عده ای هم آماده نبرد مسلحانه برای حصول پیروزی نهایی می شدند. بهترین کاری که می توانست روحیه انقلابیون را تقویت کند، مقاومت دولت بختیار را در هم بشکند و مأموریت هایزر را در طراحی کودتای نظامی با شکست مواجه سازد و در نهایت شماری از نظامیان را که هنوز انقلاب را باور نکرده بودند، مایوس کند؛ اعلام همبستگی ارتش با ملت بود. مقامات عالی رتبه نظامی به هیچ وجه حاضر به پذیرش انقلاب و اعلام همبستگی با مردم نبودند و هم چنان از دولت بختیار حمایت می کردند.
امام خمینی(ره) و روز نیروی هوایی
تصویر بیعت پرسنل نیروی هوایی ارتش به هنگام بیعت و سلام نظامی در مقابل امام خمینی(ره) که در روزنامه‌های فردای آن روز چاپ شد، دشمنان را بیش از پیش نا امید و امواج خروشان انقلابی مردم را فزونتر کرد. در حالی که تنها سه روز تا پیروزی انقلاب اسلامی باقی بود، امام خمینی(ره) در ۱۹ بهمن در جمع پرسنل نیروی هوایی فرمودند: درود بر شما سربازان امام عصر سلام الله علیه، همانطور که فریاد زدید، تاکنون در خدمت طاغوت بودید، طاغوتی که همه هستی ما را ساقط کرد، طاغوتی که ما را برده خارجی‌ها کرد و از امروز در خدمت امام عصر سلام الله علیه و در خدمت قرآن کریم هستید.
نیروی هوایی و دوران دفاع مقدس
نیروی هوایی در سال های پس از وقوع انقلاب در برهه های حساسی چون جریان آزادسازی کردستان از اشغال احزاب تجزیه طلب، جنگ تحمیلی، مقابله با نیروهای طالبان و عملیات دستگیری عبدالمالک ریگی حضوری فعال داشت.
برای نمونه عملیات اچ ۳ در ۱۵ فروردین ۱۳۶۰ خورشیدی به وسیله نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با هدف حمله به پایگاه هوایی اچ۳ در خاک عراق و در نزدیکی مرز اردن انجام گرفت. در این عملیات بیش از ۴۸ هواپیمای عراقی که بیشتر آنها بمب‌افکن‌های ساخت روسیه بودند، منهدم شدند.
عملیات شمشیر سوزان و حمله به اوسیراک یا عملیات اوسیراک از دیگر عملیات‌های مهم نیروی هوایی در طول جنگ تحمیلی بود که به وسیله نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و در ۸ مهر ۱۳۵۹ خورشیدی سازماندهی و اجرا شد. در این عملیات جنگنده‌های اف-۴ ایرانی با نفوذ به عمق خاک عراق، تأسیسات اتمی اوسیراک را که در حال تکمیل و دریافت سوخت بود، بمباران کردند.
نیروی هوایی و دوران صلح
به گفته سرتیپ مهدی هادیان معاون هماهنگ‌کننده نهاجا، نیروی هوایی ایران در زمان صلح نیز روزانه صدها سورتی پرواز برای تأمین امنیت کشور انجام داده و از جمله در حمایت از محور مقاومت در منطقه، ماموریت‌های سرنوشت‌سازی را انجام داده است. وی همچنین ابراز داشت: نیروی هوایی هنگامی که داعش به مرزهای کشور نزدیک شده بود با حضور به‌موقع، مواضع آنها را در نزدیکی مرزها مورد هدف قرار داد و اجازه ورودشان را به میهن اسلامی نداد که البته به این موضوعات تاکنون کمتر پرداخته شده است.
رویدادهای مهم ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ و روز نیروی هوایی
جعفر شریف امامی نخست وزیر سر سپرده محمدرضا پهلوی که باعث به وجود آمدن حوادثی نظیر جمعه سیاه (۱۷ شهریور) و کشتار دانش آموزان در ۱۳ آبان شده بود در چنین روزی در حالی که تمام ثروت خود را به خارج منتقل کرده بود از ایران فرار کرد.
جمعی از پرسنل نیروی هوایی با انجام رژه و خواندن سرود در مقابل امام(ره) با حرکت اسلامی مردم ایران و رهبری نهضت اعلام همبستگی کردند.
مطبوعات و رادیو ریاض: مهندس بازرگان اعلام کرد نتوانسته است رضایت ارتش را جلب کند و ارتشیان از قانون اساسی حمایت می‌کنند.
ستاد ارتش، عکس روزنامه کیهان مبنی بر رژه افسران نیروی هوایی در مقابل امام خمینی(ره) را تکذیب کرد.
امام خمینی(ره) در نطق کوتاهی که از شکبه تلویزیونی کارکنان اعتصابی رادیو و تلویزیون بطور مستقیم پخش می‌شد، ضمن آرزوی موفقیت برای کارکنان رسانه‌های گروهی گفتند: دستگاه‌هایی در این قسمت بوده و هست که بایستی در خدمت مردم می‌بودند. ولی رژیم غاصب از آنها در راه هدف‌های نامشروع استفاده کرده است.
خانواده افسران بازداشتی نیروی هوایی، همچنان با ادامه تحصن، تهدید به اعتصاب غذا کردند.
کتاب‌شناسی نیروی هوایی
درباره نیروی هوایی کتاب های مختلف و متعددی به چاپ رسیده است. مهمترین کتاب‌های منتشر شده درباره نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
علی‌بابایی، غلامرضا، (۱۳۸۳)، تاریخ نیروی هوایی ایران از پهلوی تا انقلاب، تهران: انتشارات آشیان.
مهرنیا، احمد، (۱۳۹۱)، حمله هوایی به الولید، تهران: سوره مهر.
مهرنیا، احمد، (۱۳۹۲)، ستاره‌های نبرد هوایی، تهران: سوره مهر.