توسعه روستا در بسیاری از کشورها منجر به توسعه کارآفرینی، اشتغالزایی، توسعه صنعتی و ایجاد ارزش افزوده بالا برای آنها شده است و توانسته‌اند از مسیر توسعه روستایی به رشد و توسعه اقتصادی دست یابند. در ایران نیز، اقتصاد روستا همواره جزء لاینفک اقتصاد کشور بوده و سهم عمده ای از رشد اقتصادی متاثر از اقتصاد روستایی به خصوص در حوزه کشاورزی بوده است.
در این راستا قانون «حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی در شهریورماه ۱۳۹۶ ابلاغ شد.
بر اساس این قانون، مقرر شد ۱.۵ میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی نزد موسسات عامل (بانک‌های کشاورزی، پست بانک، توسعه تعاون و صندوق کارآفرینی امید) سپرده گذاری شود و این موسسات نیز به نسبت مبلغ سرمایه‌گذاری شده در آن، تسهیلات اشتغال به طرح‌های توجیهی در مناطق روستایی و عشایری بپردازند.
به گفته مسوولان، مهمترین هدف این طرح، ایجاد کسب و کار پایدار و حفظ مشاغل موجود با اولویت مناطق روستایی است و براین اساس ۳۱ استان کشور اجرا شده است.
هفته گذشته خراسان رضوی به عنوان مقصد خبرنگاران برای بازدید از طرح‌های اشتغال روستایی انتخاب شد. «عیسی منصوری» معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در توضیح اجرای این طرح گفت: ما در این طرح بر حمایت از بنگاه‌های موجود و همچنین ایجاد بنگاه‌های جدید با تکیه بر کسب و کارهای کوچک و خرد تاکید داریم.
به گفته وی از پایان سال ۱۳۹۶ تا کنون در ازای ۱۱ هزار میلیارد تومانی که در اختیار فعالان اقتصادی در مناطق روستایی و عشایری قرار گرفته بیش از ۱۲۲ هزار واحد کسب و کار از آن بهره‌مند شدند و ۱۹۷ هزار اشتغال خالص ایجاد شده است.
عیسی منصوری درباره بیمه شاغلان طرح توسعه اشتغال روستایی و عشایری گفت: در مرحله اول، بیمه اجباری نیست اما در مرحله پرداخت تسهیلات، کارفرما مکلف به بیمه کارگران است و در غیر این صورت اقدامات تشویقی و تنبیهی در نظر گرفته شده است برای نمونه اگر تخلف کنند نرخ تسهیلات بازپرداختی وی به ۱۸ درصد افزایش می‌یابد.
سرمایه در گردش دغدغه واحد تولیدی
پس از صحبت‌های معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، خبرنگاران از طرح «تولید انواع نبات و شکرپنیر» در روستای فرخ آباد دیدن کردند. «امیر یزدی مقدم» مدیرعامل شرکت درباره فعالیت خود گفت: سال ۱۳۹۶ در سامانه کارا (سامانه اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) ثبت نام کردیم و یک سال بعد با دریافت ۹۵۰ میلیون تومان تسهیلات و ۱۵۰۰ میلیون تومان آورده خود کار را شروع کردیم.
وی درباره مشکلات این واحد تولیدی گفت: این واحد با ۱۵ نفر کارگر سالانه ۱۳۰۰ تن نبات و شکرپنیر تولید می‌کند و چنانچه مشکل سرمایه در گردش حل شود ظرفیت جذب ۸۰ نفر نیرو را داریم.
این واحد تولیدی که در مرکز روستا قرار داشت بنا به گفته کارکنان آن موجب استقلال مالی برای دختران و زنان جوان روستاهای اطراف بود به گونه‌ای که برخی به صورت روزمزد مشغول به کار می‌شدند و منبع درآمدی برای خود داشتند.
اشتغالی از جنس گل شب بو
این بار بازدید خبرنگاران رنگ و بوی گل شب‌بو داشت و نوبت به بازدید از طرح گلخانه واقع در روستای مهدی آباد در پنج کیلومتری خراسان رضوی بود. «سید حسین تیرگان» مدیرطرح گفت که فعالیت خود را با ۳۰۰ میلیون تومان تسهیلات (با نرخ ۶ درصد) و ۲۰۰ میلیون تومان آورده خود شروع کرده است.
به گفته مجری طرح در این گلخانه پنج نفر به شکل ثابت کار می‌کنند و در زمان نشاء ۱۵ تا ۳۰ نفر به تعداد کارگران اضافه می‌شود که برابر قانون کار حداقل حقوق یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان دستمزد دریافت می‌کنند.
این تولیدکننده در مورد بازار فروش محصولات کشاورزی خود گفت که هفت هزار مترمربع گلخانه دارد که در مناسبت‌های خاص فروش قابل قبولی دارد.
روغن کاری چرخ کارخانه با تسهیلات اشتغال روستایی
مقصد بعدی خبرنگاران روستای بازحوض و کارخانه تولید زیره کفش بود. «محمد مهدی فلک دین» درباره فعالیت خود گفت: این واحد از سال ۱۳۷۸ بدون دریافت کمکی کار خود را شروع کرد تا اینکه دو سال گذشته با تخلف یکی از بدهکاران و برای ادامه کار مجبور به گرفتن تسهیلات شد.
وی افزود: تسهیلات دریافتی ما ۳۵۰ میلیون تومان با نرخ سود ۱۰ درصد است و باید ظرف یک سال و نیم تسهیلات خود را بازگردانیم.
این تولیدکننده گفت: در این مدت ممنوعیت واردات که به دلیل تحریم وضع شد موجب رونق کسب و کار ما شد به این صورت که ۲۰ نیروی شاغل در این واحد در سه نوبت کاری روزانه سه تن پارچه نبافته برای تولید زیره کفش تولید می‌کنند و از این طریق درآمد کسب می‌کنند.
وی در پاسخ به سوال خبرنگاران که در دریافت تسهیلات چه مشکلی داشت، گفت: سرمایه در گردش دغدغه ماست برای رفع آن درخواست تسهیلات دادیم که زمان بازپرداخت آن خیلی کوتاه است و چنانچه تسهیلات بیشتری دریافت کنیم می‌توانیم دستگاه‌های تولیدی را ارتقا دهیم و محصولات بیشتری تولید کنیم.
مهاجرت معکوس پس از اجرای طرح توسعه اشتغال روستایی
روستای یوسف آباد در شهر نیشابور یکی از روستاهایی است که پس از اجرای طرح توسعه اشتغال روستایی مهاجرت معکوس داشته است.
در بازدید از این روستای بدون بیکار (رضا تازیکی) مدیرملی طرح توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار (تکاپو) گفت: در این طرح ابتدا رسته‌های اولویت‌دار در روستاها همچون دام، زراعت، باغبانی و صنایع دستی که روستائیان در آن فعالیت می‌کنند را شناسایی می‌کنیم و در مرحله بعد زنجیره تولید و فروش را به هم متصل می‌کنیم.
«ابراهیم عطار» یکی از دامداران روستای یوسف آباد که از تسهیلات وزارت کار بهره‌مند شده توضیح داد: در سال ۷۲ فعالیت خود را با ۸۰ دام شروع کردم و دو سال پیش بود که درخواست تسهیلات دادم و بعد از دریافت ۸۰۰ میلیون تومان تسهیلات تعداد دام را به ۲۳۰ راس رسید و ماشین شیردوشی صنعتی و سیلوی جدید خریداری کردیم.
مدیر شرکت تعاونی دامداری کشاورزی افزود: در حال حاضر ۱۵ نفر در دو شیفت در این واحد مشغول به کارند و چنانچه بتوانیم تسهیلات بیشتری دریافت کنیم، ظرفیت نگهداری ۷۰۰ راس دام را داریم.
شروع به کار بزرگترین شرکت تولید فرش دستباف
فعالیت در روستای یوسف آباد تنها به دامداری محدود نمی‌شود، در این روستا، دارهای بافت فرش دستباف به همت زنان روستایی و تسهیلات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برپا شده است.
بزرگترین شرکت تولید فرش دستباف که فرش پنج هزار متری برای عمان و بحرین بافته بود به دلیل نبود سرمایه تعطیل شده بود اما پس از دریافت وام دوباره شروع به کار کرد و نزدیک به ۲۰۰ خانوار هزینه زندگی خود را از این طریق تامین می‌کنند.
زنان قالی‌باف در این شرکت تعاونی به تعداد روزهای کاری ۶۰ تومان حقوق دریافت می‌کنند و معمولا سه تا چهار روز در هفته مشغول هستند.
بوم کلبه و اشتغال خانوادگی
بوم‌گردی در شهر درّود نیشابور یکی دیگر از مواردی است که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ایجاد اشتغال روستایی به آن توجه کرده است.
«محمد رامشینی» صاحب یکی از کلبه‌های بوم گردی در این منطقه گفت: دو سال پیش با دریافت ۲۳۰ میلیون تسهیلات و ۸۰ میلیون آورده خانواده نوسازی خانه روستایی در نزدیکی کوه بینالود را شروع کردم سالانه به طور میانگین ۷۰ میلیون درآمد دارم.
وی افزود: در اینجا ما به صورت خانوادگی فعالیت می‌کنیم و ۲ کارگر هم داریم و هشت نفر نیز به طور غیرمستقیم فعالیت می‌کنند و میانگین ۵۰ هزار تومان درآمد دارند.
بیمه کارگران روستایی را پیگیری می‌کنیم
«عیسی منصوری» معاون توسعه کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پایان بازدید در خصوص بیمه افراد، گفت: سال گذشته از مجموع ۴۳۰ هزار شغل ایجاد شده تنها ۳۸ درصد بیمه بودند یعنی کسب و کار رسمی شکل گرفته بود.
وی ادامه داد: همانطور که از ابتدا گفتیم در گام اول اجرای طرح توسعه کارآفرینی و اشتغال روستایی بیمه افراد اجباری نیست و در مراحل بعد پرداخت تسهلات منوط به بیمه کارگران است.
منصوری اظهارداشت: البته باید توجه کنیم که براساس قانون کار کارگاه‌هایی که زیر ۵ نفر کارگر دارند از شمول قانون کار و شمول حق بیمه کارگران معاف هستند.
وی اظهارداشت: در طرح توسعه اشتغال روستایی و عشایر در روستاهای زیر ۱۰ هزار نفر اجرا می‌شود و ما به دنبال ایجاد کسب و کارهای خرد در این مناطق هستیم.
معاون وزیر کار گفت: در شرایط رکود نمی‌توانیم همه کارخانه‌ها را مجبور به پوشش بیمه‌ای بکنیم و از سوی دیگر چون این طرح‌ها در روستاها و عشایر اجرا می‌شود و کارگران به صورت پاره وقت و حتی چند روز در ماه کار می‌کنند مشمول قوانین بیمه‌ای نیستند.
وی تاکید کرد: تلاش داریم در اجرای این طرح بحث بیمه کارگران را نیز در اولویت قرار دهیم.