طرح پرستاری و مراقبت در منزل بیش از یک سال است که مطرح شده و کش و قوس فراوانی را طی کرده تا به ایستگاه آخر خود برسد و در آن متوقف شود. ایستگاهی که طرح را در انتظار تصویب شورای عالی بیمه سلامت برای تحت پوشش بیمه قرار گرفتن، منتظر نگه داشته است.
بر اساس آنچه معاون پرستاری وزارت بهداشت گفته، قرار است بیماری‌هایی شامل بیماران دچار نارسایی قلبی پیشرفته، سکته‌های مغزی، سرطان‌ها و نوزادان نیازمند فوتوتراپی تحت پوشش این طرح قرار گرفته و از آنها در منزل مراقبت شود.
طرحی که به گواه کارشناسان می‌تواند هزینه‌ها را هم برای بیماران و هم نظام سلامت کاهش داده و از طرفی باعث حرکت خدمات پرستاری به بطن جامعه شود.
پیشگیری از مرگ و میر با عفونت
عفونت بیمارستانی را مهمترین علت مرگ و میر بیماران می‌دانند. معاون درمان وزارت بهداشت در این زمینه گفته بود: برای پیشگیری از مرگ و میر بیماران به علت عفونت بیمارستانی، باید ارائه خدمات درمانی در منزل افزایش یابد. زیرا بیمارانی که در بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها از جمله آی سی یو بستری می‌شوند، دچار عفونت شده و بالاترین میزان مرگ و میر را در این بخش‌ها داریم.
قاسم جان بابایی در نهمین کنگره کنترل عفونت بیان کرد: برای کنترل عفونت و جلوگیری از مرگ و میر لازم است خدمات مراقبت از بیمار در منزل افزایش باید و در این زمینه نیازمند همکاری بیمه‌ها برای پوشش خدمات هستیم که هزینه زیادی به بیماران تحمیل نشود.
این در شرایطی است که باید بدانیم بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه ۱۶ میلیون نفر در جهان بر اثر عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بیمارستانی جان خود را از دست می‌دهند.
هزینه اثربخشی طرح مورد تایید است
یکی از بهترین گزینه‌ها برای کاهش تاثیر عفونت بیمارستانی در آن دسته از بیماران که می‌توان از آنها در منزل مراقبت کرد، اجرای طرح پرستاری و مراقبت در منزل است. طرحی که در هزینه اثربخش بودن آن جای تردیدی نیست.
حیدرعلی عابدی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره این طرح به خبرنگار سلامت ایرنا گفته بود: طرح پرستاری و مراقبت در منزل یک نوع سرمایه گذاری است. اگر سازمان‌های بیمه گر و به خصوص سازمان بیمه سلامت از این طرح استقبال کنند، شاید در دو سال ابتدایی هزینه‌های بیمه بالا برود، اما در بلندمدت منجر به صرفه جویی و کاهش هزینه‌های سلامت می‌شود.
این نماینده مجلس شورای اسلامی بیان کرد: اگر پرستاری و مراقبت‌های در منزل سازمان یافته و پزشک آی سی یو مطمئن شود که مراقبت جامع و علمی پرستاری در منزل وجود دارد و ارائه می‌شود، بیمار را بیهوده در بیمارستان نگهداری نمی‌کند و وظیفه مراقبت از بیمار در منزل بر عهده پرستاران قرار می‌گیرد. هزینه‌هایی که برای بیمار در آی سی یو و سی سی یو بیمارستان‌ها ایجاد می‌شود، با طرح پرستاری و مراقبت در منزل کاهش یافته و منابع سلامت مدیریت خواهد شد.
مدیرعامل سازمان بیمه سلامت هم با هزینه اثربخش بودن این طرح موافق است. طاهر موهبتی در این زمینه گفته بود: نتایج اجرای آزمایشی پوشش بیمه‌ای این طرح نشان می‌دهد که میانگین روزهای بستری این بیماران در بیمارستان ۳۷ روز و در منزل ۱۸ روز بوده و در صورت تعیین و ابلاغ استاندارد و سقف اقامت بیمار در بیمارستان و پوشش بیمه‌ای این خدمات، مدت بستری بیمار در بیمارستان‌ها و هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند.
به گفته موهبتی، پوشش بیمه‌ای برای خدمات مراقبت بیماران بستری در آی سی یو حداکثر ۳۰ روز تعیین می‌شود و بیماران می‌توانند به مدت پنج روز در آی سی یو و ۳۰ روز در منزل، خدمات مراقبتی دریافت کنند. البته در صورت افزایش مدت اقامت در بیمارستان و اگر بیشتر از ۵ روز شود، به طور متناسب از سقف ارائه خدمات در منزل که ۳۰ روز است، کم می‌شود.
مراقبت در منزل برای ۵ بیماری
با اجرای این طرح می‌توان از بیماران سکته مغزی، سکته قلبی، مبتلایان به سرطان و بیماران بستری آی سی یو با شرایط پایدار و بیماران صعب العلاج در منزل مراقبت و پرستاری کرد.
محمد میرزابیگی رییس کل سازمان نظام پرستاری در این رابطه به خبرنگار سلامت ایرنا گفته بود: بستری شدن این بیماران در بیمارستان‌ها منجر به تحمیل هزینه فراوان به خود این افراد و نظام سلامت می‌شود و از طرفی خطر ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی نیز برای این بیماران وجود دارد.
میرزابیگی بیان کرد: طرح پرستاری و مراقبت در منزل برای این دسته از بیماران ارائه شده و اجرای آزمایشی آن نیز در پنج استان به اتمام رسیده است. تاکنون سازمان بیمه سلامت سه مصوبه در مورد این طرح داشته و حتی تجربه کشورهای مختلف در این زمینه جمع آوری شده و می‌توان به جرات گفت که این طرح به شدت مقرون به صرفه است.
فعالیت ۸۵۰ مرکز مراقبت در منزل
مریم حضرتی معاون پرستاری وزارت بهداشت روز گذشته (شنبه) در نشست خبری خود با خبرنگاران از فعالیت ۸۵۰ مرکز مراقبت در منزل خبر داد و گفت: ۵۵۰ مرکز دیگر هم منتظر صدور مجوز هستند. تعرفه خدمات مراقبت در منزل نیز برای بیماری‌هایی شامل سکته مغزی، نارسایی مزمن قلبی و افرادی که در مراحل آخر زندگی هستند تدوین شده و برای تصویب به شورای عالی بیمه رفته است که امیدواریم به زودی ابلاغ شود که تحول بزرگی خواهد بود.
کاهش آمار اشغال تخت‌های بیمارستانی با اجرای طرح
سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همین چند روز قبل در بندرعباس درباره این طرح گفت: تعرفه پرستاری در منزل تعیین شده و بیمه‌ها مکلف به پرداخت آن هستند. در سال‌های اخیر مراکز مراقبت در منزل به منظور ارائه خدمات مراقبتی در خانه ایجاد شده و بیمارانی که در بیمارستان مراحل درمان را طی کرده‌اند و دیگر نیازی نیست در بیمارستان بمانند، اما به خدمات مراقبتی در منزل نیاز دارند، از این مراکز خدمات پرستاری دریافت می‌کنند. با اجرای این طرح آمار اشغال تخت‌های بیمارستانی کاهش می‌یابد و از وارد شدن هزینه‌های سنگین به نظام سلامت پیشگیری می‌شود.
در شرایطی که همه بر هزینه اثربخش بودن خدمات پرستاری و مراقبت در منزل تاکید می‌کنند و مزایای اجرای آن مشخص است، پوشش بیمه‌ای این طرح همچنان در انتظار تصویب در شورای عالی بیمه سلامت مانده است.
در واقع این طرح در حال اجراست، اما برای اجرای فراگیر و تحمیل نشدن هزینه به بیماران، به پوشش بیمه‌ای نیاز دارد. در این شرایط مراکز مراقبت در منزل می‌توانند جهت ارائه خدمات به بیماران مشخص شده، با سازمان‌های بیمه گر قرارداد منعقد کنند و بخشی از بار مراقبت از بیماران را از دوش نظام سلامت بردارند.
وزیر بهداشت در روز پرستار درباره این طرح به خبرنگار سلامت ایرنا گفته بود: تعرفه خدمات پرستاری و مراقبت در منزل اصلاح شده و بیمه‌ها مکلف شده‌اند که این طرح را تحت پوشش قرار بدهند. بیمه سلامت نیز پذیرفت که این طرح را تحت پوشش بگیرد. به زودی تصویب نهایی پوشش بیمه‌ای این طرح در شورای عالی بیمه سلامت انجام خواهد شد.
چرا پوشش بیمه‌ای طرح هنوز تصویب نشده است؟
رییس دبیرخانه شورای عالی بیمه سلامت هم نظر مشابهی با دیگران دارد و این طرح را هزینه اثربخش می‌داند.
سید سجاد رضوی در گفت وگو با خبرنگار سلامت ایرنا درباره این طرح و علت تاخیر در تصویب پوشش بیمه‌ای آن می‌گوید: استانداردها و راهنماهای بالینی این طرح هنوز آماده نیست و این در شرایطی است که سازمان‌های بیمه گر کاملا با اجرای طرح پرستاری و مراقبت در منزل موافق هستند اما باید استانداردهای آن کاملا مشخص شود.
رییس دبیرخانه شورای عالی بیمه سلامت ادامه داد: این استانداردها باید توسط معاونت درمان و با همکاری سازمان نظام پرستاری برای طرح پرستاری و مراقبت در منزل تدوین شود. شورای عالی بیمه سلامت و در واقع سازمان‌های بیمه گر کاملا با اجرای این طرح موافق هستند، زیرا هم به نفع بیمار، هم به نفع سازمان‌های بیمه گر و هم به نفع حوزه درمان است.
رضوی بیان کرد: در این طرح، بیماری که در حال حاضر در بیمارستان بستری شده و امکان مراقبت از او در منزل وجود دارد، می‌تواند به منزل رفته و با هزینه کمتری تحت مراقبت پرستار قرار بگیرد. حرکت به سمت مراقبت در منزل مورد تاکید وزیر بهداشت نیز هست.
آنچه مشخص است اینکه ارکان نظام سلامت از حوزه درمان تا سازمان‌های بیمه گر به دنبال اجرای هرچه سریع‌تر این طرح هستند تا به واسطه آن بتوانند بخشی از منابع نظام سلامت را مدیریت کنند و هزینه کمتری به بیماران بستری وارد شود.
هرچند سازمان نظام پرستاری و معاونت پرستاری وزارت بهداشت هم به دنبال اجرای این طرح برای رسیدن به مقاصد صنفی هستند، اما به نظر می‌رسد مباحثی مانند تعرفه‌های این طرح همچنان سد راهی برای تدوین استانداردها و راهنماهای بالینی و در نتیجه کش پیدا کردن تصویب پوشش بیمه‌ای آن در شورای عالی بیمه سلامت است.
عزم جدی برای اجرای این طرح باید در بخش‌های مختلف اتفاق بیافتد تا یکی از طرح‌هایی که در سایر کشورها هم اجرایی شده، به عنوان طرحی هزینه اثربخش در ایران به مرحله اجرا برسد.
از: امیر پروسنان