در گوشه‌ای از خیابان کریمخان، چند صرافی که فقط سکه معامله می‌کنند، کنار هم قرار گرفته‌اند. صاحب یکی از آن‌ها پیرمرد عبوسی است که برگه‌ای با دست خط خود نوشته و روی شیشه مغازه چسبانده است:«خرید سکه نداریم. لطفا سوال نفرمایید.»
صرافی کناری را اما جوانی می‌چرخاند که حال و حوصله بیشتری دارد. او قیمت خرید هر سکه بهار آزادی را ۵ میلیون اعلام می‌کند و می‌گوید:«همه مردم فروشنده شده‌اند، دیگر کسی نمی‌خرد. من خرید انجام می‌دهم و بالاخره ریسک می‌کنم. ممکن است فردا قیمت‌ها از این هم بالاتر برود و ممکن هم هست که یک‌دفعه پایین بیاید.»
در بازار قیمت سکه از ۵ میلیون و ۵۰ هزار تومان عبور کرده و قیمت طلای ۱۸ عیار نیز از گرمی ۵۱۶ هزار تومان گذشته است. این در حالی است که وضعیت اقتصاد ایران امن و امان است و هیچ تنشی برای اوج گرفتن قیمت‌ها در بازار وجود ندارد.
صراف جوانی که ۱۰ سال است در بازار خیابان کریمخان فعالیت می‌کند، می‌گوید:«قیمت طلا و سکه در بازار ایران هم واقعا بیشتر از هر چیز دیگر مربوط به قیمت جهانی است. قیمت انس طلا این روزها بالا رفته، گویا مربوط به همین ویروس کروناست.»
قیمت هر اونس طلا در پایان معاملات این هفته جهان، ۱۵۷۰ دلار بود. در اولین روزهای شیوع ویروس کرونا، قیمت هر اونس طلا تا ۱۵۸۵ دلار نیز پیش رفته بود. طلا، بازار دارایی امن به حساب می‌آید و سرمایه‌گذاران در شرایط خطر، به این بازار پناه می‌آورند.
گشتی در بازار سکه و طلا، نشان می‌دهد که شاید پای ویروس کرونا هنوز به ایران نرسیده باشد، اما تبعات اقتصادی آن، بازار ایران را هم درگیر کرده است. برآورد مرکز پژوهشی-مشاوره‌ای «Capital Economics» در لندن، حاکی از آن است که کرونا در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰، بیش از ۲۸۰ میلیارد دلار برای اقتصاد جهان هزینه خواهد داشت. بنابراین، اقتصاد جهان برای اولین بار در یک دهه گذشته، هیچ رشدی را تجربه نخواهد کرد. ایران نیز از این طوفان جهانی، در امان نیست.
از بازار نفت تا بازار سرمایه
«متوسط نرخ جهانی نفت خام در ١٠ روز اخیر بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته است، همچنین نرخ بسیاری از مواد اولیه و خام که توسط ایران صادر می شود. ویروس کرونا پیش از آنکه به سلامتی ایرانیان لطمه وارد کند به اقتصاد بسته و وابسته ما به چین آسیب خواهد زد. تنگی نفس اقتصاد ایران بزودی عود می‌کند.» پدرام سلطانی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و اتریش چند روز پیش در صفحه توییتر خود چنین نوشت.
قیمت نفت در بازارهای جهانی بعد از شیوع ویروس کرونا، به کانال ۵۰ دلاری سقوط کرد. اما به اعتقاد برخی از کارشناسان، با توجه به تحریم نفت ایران اثرات این تغییر قیمتی در اقتصاد ایران چندان بزرگ نخواهد بود.
سید صادق الحسینی، کارشناس اقتصادی به تازگی در یادداشتی نوشته است:« اثر این ویروس بر ایران از طریق کاهش قیمت نفت نیست. مقدار فروش نفتمان آنقدر پایین است که کاهش قیمت بر آن اثر جدی ندارد. اینکه خرید نفت چین کاهش می‌یابد هم اثری بر ما ندارد. چین امسال باید بیش از ۱۵ میلیارد دلار نفت جدید از آمریکا بخرد که بیش از نفتی است که از ایران می‌خرید. اثر اصلی این اتفاق در اقتصاد ایران از طریق بازار بورس است. ۴۵ روز پیش به عده‌ای از سرمایه‌گذاران در جلسه مشاوره‌ای گفتم که بورس تهران به سقف تاریخی رسیده، هرچند هنوز حباب ندارد، ولی با اتفاقاتی که در فلزات و کالاهای اساسی افتاده بورس تهران استراحتی جدی خواهد کرد. وضعیت اضطراری است. بخش عمده کالاهای اساسی ما از طریق چین تامین می‌شود که این اتفاقات آن را متاثر کرده و در بازارهای مختلف مشکل ایجاد می‌کند.»
کرونا، از شانگهای تا وال‌استریت، بیشترین آسیب را بر بورس‌های جهان وارد کرده است. پیش از آنکه سال نوی چینی تمام شود و بورس‌های آسیایی از تعطیلات بازگردند، بلومبرگ خبر داد که کرونا ۱.۵ تریلیون دلار از ارزش بورس‌های آسیایی را از بین برد. در اولین روز آغاز به کار بورس چین نیز ارزش این بازار سرمایه، ۴۲۰ میلیارد دلار کاهش یافت.
بازار سرمایه ایران نیز تا کنون تاثیرپذیری اندکی از شیوع این ویروس داشته است. بورس ایران هفته گذشته به کانال ۴۲۶ هزار واحدی عقب‌گرد کرده بود اما این هفته به کانال ۴۵۴ هزار واحدی صعود کرد. بنابراین تا کنون، آسیب شیوع کرونا بر بورس ایران، خود را چندان نشان نداده است.
اما اقتصاد ایران در کوران کرونا، بیش از هرچیز از لغو پروازها و محدود شدن روابط تجاری آسیب می‌بیند.
سهم ۲۴ درصدی چین از صادرات ایران
«چین سهم بزرگی در تجارت دنیا دارد و با شیوع این بحران نه تنها بازرگانان چینی نمی‌توانند به دیگر کشورها سفر کنند، بلکه حتی صادرات بخشی از کالاها هم محدود شده‌است. این به معنای کاهش حجم و ارزش تجارت است که بدون شک موقت خواهد بود و تا پایان دوره شیوع ویروس کرونا ادامه خواهد داشت.» مجمع جهانی اقتصاد در یکی از گزارش‌های اخیر خود چنین نوشته است. این نهاد بین‌المللی همچنین خبر داده است که شیوع ویروس کرونا، باعث کاهش سه درصدی حجم تجارت در جهان شده است.
تمام پروازها ورودی و خروجی ایران با چین لغو شده است. این در شرایطی است که چین، بالاترین سهم را در تجارت ایران به عهده دارد. آخرین آمار از حجم تجارت ایران، نشان می‌دهد که در ۱۰ ماه سال ۹۸، بیش از ۷۲ میلیارد دلار مبادلات تجاری انجام شده است. از این میزان، ۳۵.۵ میلیارد دلار سهم صادرات و ۳۶ میلیارد دلار سهم واردات بوده است.
از کل صادرات ایران، ۸.۳ میلیارد دلار آن به چین رفته است. اولین مبدا وارداتی ایران نیز چین است. به این ترتیب یک چهارم از کل صادرات و واردات ایران، سهم چین است. سهم چین از صادرات ایران نیز به ۲۴ درصد می‌رسد.
بعضی از مسوولان اتاق بازرگانی ایران و چین، اعلام کرده‌اند که از راه‌های دریایی و زمینی به تجارت با چین ادامه می‌دهند. آمار مشخصی از تغییرات وضعیت تجاری ایران بعد از لغو پروازها موجود نیست اما بررسی موارد مشابه در جهان نشان می‌دهد که بزرگترین کسب‌وکارها نیز آسیب جدی دیده‌اند. شرکت والت‌دیزنی با بستن پارک‌های دیزنی در چین، ۳.۸ میلیارد دلار در بازار سرمایه‌اش ضرر کرد و شرکت جنرال موتورز نیز با بستن کارخانه بزرگ خود در شهر ووهان، ۷۵۰ میلیون دلار از ارزشش را از دست داد.