اخیرا وزارت راه و شهرسازی تغییر تعرفه‌های خدمات نظام مهندسی ساختمان در خراسان رضوی را تایید کرده که به زودی در این استان اجرا می شود لیکن با وجود افزایش نرخ تعرفه، هنوز هم مهندسان سهم بیشتری برای خود در این بخش قایل هستند و این نرخ را ناچیز می‌دانند.
تجربه نشان داده است که افزایش نرخ خدمات در کشور هرچند هم ناچیز باشد دامنه اثرگذاری آن فراتر از آن چیزی خواهد بود که تصور می‌شود همان طور که افزایش ناچیز نرخ بنزین باعث گرانی کالاها و خدماتی شد که در ظاهر ارتباطی با بنزین نداشتند.
حال به نظر می‌رسد که هرچند افزایش نرخ تعرفه خدمات مهندسی ناچیز بوده و عدد کوچکی در قیمت تمام شده ساختمان به شمار می‌رود اما تاثیر آن بر قیمت مسکن و تشدید رکود این بخش در بازار اجتناب ناپذیر خواهد بود.
از سوی دیگر با تغییر تعرفه خدمات نظام مهندسی تکلیف پروژه‌های نیمه تمام و مالیات بر درآمد مهندسان چه خواهد بود؟
خدمات مهندسی شامل طراحی، محاسبه، نظارت، اجرا، بهره برداری، کنترل و بازرسی، آزمایش، برآورد، ارزیابی و تقویم و تشخیص علل خرابی می‌شود که در چارچوب معیارهای پذیرفته شده تخصصی قابل عرضه بوده و در زمره امور حرفه ای ناشی از پروانه اشتغال موضوع قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان یا عضویت در سازمان استان است.
افزایش تعرفه خدمات مهندسی و سهم آن در قیمت ساختمان
عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تعرفه خدمات نظام مهندسی استان با ۲۰ درصد افزایش نسبت به گذشته مصوب شده است و طی چند روز آینده پس از تاخیری چندماهه، به اجرا در خواهد آمد.
حمید کاظمی افزود: نرخ تعرفه خدمات نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی در گروه های مختلف ساختمانی در مقایسه با سایر استانها حداقل ۱۵ درصد پایین تر است که دلیل آن اعمال ملاحظات مختلف مدیران استان به ویژه برای شهر مشهد بوده است.
وی اضافه کرد: به طور کلی تعرفه خدمات مهندسی کمتر از ۲ درصد هزینه تمام شده ساختمان است در نتیجه افزایش ۲۰ درصدی تعرفه، تاثیری کمتر از چهار دهم درصد در قیمت تمام شده ساختمان دارد بنابراین افزایش آن نمی‌تواند بر افزایش قیمت ساختمان تاثیری داشته باشد.
عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی گفت: افزایش تعرفه خدمات مهندسی در ایران نسبت به بسیاری از کشورها پایین بوده و درصد آن نسبت به هزینه تمام شده ساختمان نیز بسیار کم است.
کاظمی افزود: از سوی دیگر این هزینه بابت انجام خدمات مهندسی بوده و در مقایسه با هزینه‌های دلالی در خرید و فروش ساختمانها، بسیار ناچیز است.
وی ادامه داد: مطابق مبحث ۲ مقررات ملی ساختمان که پس از توقف چند ساله اخیرا توسط وزیر راه و شهرسازی برقرار شد هزینه خدمات مهندسی به صورت درصدی از قیمت تمام شده ساختمان است که در بسیاری از استانها نیز مطابق آن عمل می شود.
عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی گفت: سازمان نظام مهندسی قصد دارد در آینده نزدیک، دوباره تعرفه خدمات مهندسی را مطابق مبحث ۲ مقررات ملی ساختمان پیشنهاد دهد که امیدواریم مورد موافقت قرار گیرد.
کاظمی افزود: با توجه به شرایط ویژه خراسان رضوی، به طور سنتی تعرفه خدمات مهندسی، نسبت به سایر استانها پایین بوده اما سال گذشته با پیشنهاد سازمان نظام مهندسی و همکاری مسوولان استان، رشد خوبی در ترمیم تعرفه ها انجام شد.
وی اضافه کرد: نوع و نحوه خدمات مهندسی و هزینه آن در کشور ما فاصله زیادی با کشورهای توسعه یافته دارد در واقع در کشور ما هزینه‌ای بسیار کمتر پرداخت و به دلایل متعدد، خدمات ناقص نیز گرفته می شود.
تاثیر افزایش تعرفه بر مالیات و پروژه‌های نیمه تمام
عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی در خصوص تاثیر افزایش تعرفه خدمات مهندسی بر میزان درآمد بر مالیات گفت: میزان مالیات بر اساس درآمد مهندسان تعیین می‌شود لذا بدیهی است که از زمان اعمال افزایش تعرفه، مالیات مترتب بر آن نیز افزایش خواهد یافت.
کاظمی افزود: هزینه خدمات مهندسی در ابتدا پس از دریافت پروانه ساختمان اخذ می‌شود بنابراین ساختمان‌های نیمه تمام با افزایش تعرفه خدمات مهندسی، مشمول پرداخت هزینه اضافی نمی‌شوند مگر به دلایلی که ساخت پروژه بسیار طولانی شده که در این حالت درصدی از آخرین تعرفه برای سال های اضافی ارائه خدمات به آنها تعلق می گیرد.
وی اضافه کرد: ارائه خدمات مهندسی باید متناسب با حق الزحمه آن باشد، حق الزحمه کم، به طور غیر مستقیم باعث کاهش کمی و کیفی سطح خدمات می‌شود با این حال عواملی مانند آموزش مستمر مهندسان، کنترل مضاعف سازمان نظام مهندسی و نظارت عالیه اداره کل راه و شهرسازی بر عملکرد مهندسان می تواند در ارتقای سطح کیفیت ارائه خدمات مهندسی بسیار موثر باشد.
عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی با بیان اینکه در استان خراسان رضوی حدود ۱۹ هزار مهندس دارای پروانه اشتغال در هفت رشته حضور دارند گفت: خواسته مهندسان، مطابقت تعرفه خدمات آنان با شهرها و استانهای مشابه است تا انگیزه بیشتری برای ارائه خدمات بهتر داشته باشند.
کاظمی افزود: تاکید ما در هیات مدیره سازمان، همواره بر انجام خدمات مهندسان با بالاترین کیفیت است و از تعرفه متناسب با خدمات نیز دفاع می کنیم.
تاثیر جو روانی ناشی از تغییر تعرفه بیش از خود آن است
رییس اتحادیه صنف مشاورین معاملات املاک مشهد در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تاثیر افزایش تعرفه‌های نظام مهندسی در قیمت تمام شده مسکن در بازار بیشتر از آنچه خواهد بود که تصور می‌شود و مسکن را گران خواهد کرد.
علی مرادزاده افزود: هرچند گفته می‌شود سهم افزایش تعرفه خدمات نظام مهندسی ساختمان در قیمت تمام شده مسکن ناچیز است اما این تاثیر فقط محاسباتی و ریاضی نیست زیرا در کشور ما تغییر قیمتها تورم انتظاری ایجاد می‌کند.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال شاید تغییر نرخ بنزین کم بود اما تاثیرات ناشی از این تغییر نرخ در قیمت کالاها و خدمات بیشتر از درصد افزایش قیمت بنزین بود زیرا در کشورمان بازار، تابع ضوابط ریاضی نیست بلکه تابع احساسات و جو روانی است.
رییس اتحادیه صنف مشاورین معاملات املاک مشهد گفت: در مجموع تصور من بر این است که تاثیر روانی تغییر تعرفه خدمات نظام مهندسی بیش از ۲۰ درصد افزایشی است که برای آن اعمال شده است.
مرادزاده افزود: در جو روانی ناشی از افزایش تعرفه‌های خدمات نظام مهندسی همه مردم سهیم خواهند بود، از مصالح فروش گرفته تا فروشنده و خریدار همه می‌خواهند از قافله عقب نباشند.
ارائه خدمات واقعی مهندسی، افزایش تعرفه را توجیه‌پذیر می‌کند
عضو هیات مدیره کانون سراسری انبوه سازان نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: آنچه مهمتر از افزایش ۲۰ درصدی تعرفه خدمات نظام مهندسی ساختمان است، کیفیت ساخت و افزایش عمر ساختمان است.
محمود پژوم افزود: باید ساختمان‌هایی ساخته شود و شاخصهای کیفی آن ارتقا یابد که ۴۰ تا ۵۰ سال عمر مفید داشته باشند و مهندسان نیز خدمات واقعی در حوزه ساختمان سازی ارایه دهند.
وی اضافه کرد: در صورتی که خدمات واقعی از سوی مهندسان ناظر ارایه شود و مجریان ذیصلاح پروژه‌های ساختمانی را به صورت واقعی اجرا کنند افزایش ۲۰ درصدی تعرفه‌های خدمات نظام مهندسی تاثیر زیادی در قیمت تمام شده ساختمان ندارد.
رییس انجمن انبوه سازان خراسان رضوی گفت: گاه شاهد هستیم که متاسفانه مهندسان در قبال حق الزحمه‌هایی که بابت ارایه خدمات نظام مهندسی ساختمان دریافت می‌کنند زحمتی نمی کشند و مزدی بالاتر از میزان خدمت ارائه شده گرفته می شود.
پژوم افزود: انجام کامل تعهدات توسط مهندسان ناظر و مجریان ذیصلاح در حوزه ساختمان سازی انتظار ما از جامعه مهندسی است و تنها در این صورت افزایش تعرفه خدمات نظام مهندسی توجیه پذیر خواهد بود.
وی ابراز امیدواری کرد که وزارت راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی ساختمان حداقل در خراسان رضوی به مطالبات انبوه‌سازان توجه کنند تا نظارتهای واقعی مهندسان بر ساختمان سازی محقق شود.
اجتناب ناپذیری تغییر تعرفه خدمات مهندسی
رییس اداره نظام مهندسی، مقررات ملی و کنترل ساختمان اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: ۲۴ آبان ماه امسال نشست هیات چهار نفره استان پیرامون تغییر تعرفه‌های نظام مهندسی ساختمان تشکیل شده و هشتم دی ماه مکاتبات مربوط به آن با وزارت راه و شهرسازی انجام گرفته و وزارتخانه افزایش تعرفه‌ها به میزان ۲۰ درصد برای این استان را ابلاغ کرده و این مهم از هشتم بهمن ماه قابلیت اجرایی یافته است.
احسان فرشته پور افزود: معمولا در ساخت یک ساختمان هزینه زمین ۵۰ درصد، هزینه ساخت ۳۰ درصد و هزینه مجوزها و خدمات نظام مهندسی ۲۰ درصد سهم دارند لذا افزایش ۲۰ درصدی تعرفه نظام مهندسی ساختمان در قیمت تمام شده ساختمان رقم ناچیزی است.
وی اضافه کرد: معمولا هزینه ساخت را شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان کشور اعلام می‌کند و مبنای محاسبه حق الزحمه مهندسان براساس جدول شماره ۱۰ مبحث دوم مقررات ملی ساختمان است اما هزینه ساختی که شورای مرکزی اعلام می‌کند با آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتد تفاوت دارد.
رییس اداره نظام مهندسی، مقررات ملی و کنترل ساختمان اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی گفت: قیمتهای کنونی در بازار مسکن شهری مثل مشهد به اندازه‌ای است که هزینه‌های نظام مهندسی یک تا ۱.۵ درصد از سهم کل هزینه ساختمان را شامل می شود که عدد پایینی است.
فرشته پور افزود: به عنوان مثال هزینه نظارت و طراحی مهندسی در ساختمان‌های گروه دال به ازای هر مترمربع یک میلیون ریال است در حالی که قیمت هر مترمربع از یک آپارتمان در همین مشهد کمتر از ۴۰ میلیون ریال نیست و در واقع افزایش ۲۰ درصدی تعرفه نظام مهندسی در مقایسه با قیمت تمام شده آپارتمان ناچیز است.
وی ادامه داد: اگر تعرفه خدمات نظام مهندسی افزایش نیابد و در مقایسه با قیمت تمام شده ساخت مسکن، منطقی نشود این موضوع باعث افت کیفیت خدمات نظام مهندسی و کیفیت ساختمان سازی می‌شود.
او اضافه کرد: اگر خدمات نظام مهندسی به درستی ارایه نشود و طراحی و نظارت بر ساختمان به خوبی انجام نگیرد سرمایه‌گذاران یا بساز بفروش‌ها در این میان تنها به سود خود فکر کرده و در نهایت به ضرر بهره‌بردار نهایی ساختمان تمام می‌شود.
استانداردی برای تعیین تعرفه خدمات مهندسی وجود ندارد
رییس اداره نظام مهندسی، مقررات ملی و کنترل ساختمان اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی گفت: با اینکه نظام نامه یا شیوه نامه‌ای برای تعیین تعرفه خدمات نظام مهندسی تدوین شده است اما نرخ تعرفه‌ها در شهرهای مختلف کشور متفاوت است.
فرشته پور افزود: بحث تعرفه‌های نظام مهندسی بیشتر به پیوست مبحث دوم مقررات ملی ساختمان مربوط می‌شود، شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان در کشور، هزینه ساخت و ساز را در کل کشور اعلام می‌کند و در جدول محاسبه حق الزحمه مهندسان ارایه شده توسط این شورا، ضرایبی وجود دارد که امکان افزایش یا کاهش تعرفه‌های خدمات نظام مهندسی بین دو تا ۲۵ درصد را به هیاتی چهار نفره در استانها می‌دهد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا استاندارد جهانی برای محاسبه تعرفه‌های خدمات نظام مهندسی وجود دارد یا خیر ادامه داد: شاخصی در این خصوص وجود ندارد اما در مجموع هزینه نیروی انسانی در ایران نسبت به بسیاری از کشورهای جهان پایین‌تر است و به همان نسبت نرخ تعرفه خدمات نظام مهندسی در ایران پایین است.