تجهیز دوباره کارگاه‌های مالچ پاشی در زیستگاه آهو در منطقه «فکه» دشت آزادگان یک بار دیگر انتقاد فعالان محیط زیست را به دنبال داشته است.
حدود ۱۰ سال است که کارشناسان و دوستداران محیط زیست نسبت به زیان‌های استفاده از مالچ نفتی در عملیات بیابان‌زدایی هشدار داده و خواستار جایگزینی روش‌های بی‌خطر شده بودند. اما انتشار تصاویر لاشه جانورانی که در منطقه حفاظت شده میشداغ (به زبان محلی مشداخ) در دشت آزادگان در زیر لایه‌ای از مالچ نفتی مدفون شده بودند، مخالفت‌ها را به جایی رساند که مالچ پاشی در مناطق حفاظت شده ممنوع اعلام شد.
با توجه به اینکه زیستگاه آهو و جانوران شن‌زارها، فراتر از منطقه حفاظت شده است، فعالان محیط زیست خواستار توقف مالچ پاشی در این منطقه شده‌اند.
محمدجواد اشرفی مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، پنجشنبه در گفت وگو با ایرنا تجهیز کارگاه‌های مالچ پاشی در منطقه فکه دشت آزادگان را تایید کرد و افزود: هنوز عملیات مالچ پاشی آغاز نشده و قرار است پیش از آغاز عملیات، بازدید مشترکی به همراه اداره کل منابع طبیعی استان از محلی که قرار است مالچ پاشی در آن اجرا شود، داشته باشیم.
وی اضافه کرد: قرار است مالچ پاشی در دشت آزادگان اجرا شود اما هنوز محل دقیق و مساحت آن برای ما مشخص نشده است.
اشرفی تاکید کرد: ما سخت گیری‌های لازم را در زمینه استفاده از مالچ نفتی اعمال می‌کنیم و هنوز هیچ مجوزی برای مالچ پاشی در این منطقه صادر نکرده‌ایم.
خط قرمز مالچ نفتی
این مقام مسئول همچنین گفت: به طور کلی موافق استفاده از مالچ نفتی در عملیات مهار ماسه‌زارها نیستیم، اما سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه تنها تصمیم گیرنده نیست.
وی مالچ پاشی در مناطق حفاظت شده را خط قرمز سازمان حفاظت محیط زیست دانست و افزود: در مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و مناطقی که حداکثر پنج درصد پوشش گیاهی داشته باشند، مالچ پاشی ممنوع است، به این معنی که مالچ پاشی تنها در مناطقی مجاز است که پوشش گیاهی بسیار اندک داشته باشند.
اشرفی اضافه کرد: مالچ پاشی تنها در مناطقی می‌تواند انجام شود که شن‌های روان تهدیدی علیه سکونتگاه‌ها و یا تاسیسات و جاده‌ها باشند، همچنین مالچ پاشی باید با رعایت فاصله مطمئن نسبت به آب‌های سطحی و سکونتگاه‌ها انجام شود و در محدوده‌های با ارزش زیستگاهی بالا نباشد.
وی با اشاره به توافقنامه سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی در بهمن ماه امسال زمینه استفاده از مالچ نفتی توضیح داد: پیش از این به دلیل مصوبه مجلس، مالچ پاشی تنها با تایید سازمان حفاظت محیط زیست امکانپذیر بود که این سازمان به هیچ وجه با مالچ پاشی موافقت نکرد، اما در نهایت گفته شد که با توجه به ضرورت مهار شن‌های روان، نبود راه حل جایگزین برای مالچ پاشی و به نتیجه نرسیدن مالچ‌های زیستی، راهی به جز موافقت سازمان محیط زیست با مالچ پاشی نماند، بنابراین حالا که قرار شده مالچ پاشی اجرا شود باید کنترل داشته باشیم که کمترین آسیب را در پی داشته باشد.
«مالچ» نوعی پوشش برای تثبیت شن‌های روان در مناطق بیابانی است. در خوزستان ۵۰ سال است که از نوع مالچ نفتی برای این کار استفاده می‌شود. عملیات مالچ پاشی در نیمه دوم سال، بعد از شروع باران‌های پائیزه که خاک رطوبت کافی به دست می‌آورد، آغاز می شود و بعد از آن نهال های کهور در منطقه کاشته می‌شود.
استفاده از مالچ نفتی بیش از ۵۰ سال پیش در خوزستان آغاز شد و اکنون ۶۳ هزار هکتار از شن زارهای خوزستان تبدیل به جنگل های دست کاشت «کهور پاکستانی» شده‌اند.
میشداغ (به زبان محلی مشداخ) که یکی از مناطق کویری منحصربفرد با وسعت ۶۰ هزار هکتار است که در غرب خوزستان بین شهرهای بستان و عبدالخان در شهرستان دشت آزادگان (منطقه مرزی فکه) قرار دارد. شهرت این منطقه بیشتر به دلیل وجود یک گونه خاص و در معرض انقراض آهو یا «غزال مشداخ» است که آبان ماه ۹۷ در بانک ژن جهانی ثبت شده اما این زیستگاه به دلیل خزندگانش هم باارزش شناخته شده است.
اخیرا نامه ای در فضای مجازی منتشر شده که در آن مدیرکل دفتر مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست خطاب به اشرفی مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، خواستار توقف مالچ پاشی در شن‌زارهای دشت آزادگان می‌شود و می نویسد: «با توجه به اطلاع واصله، عملیات مالچ پاشی در زیستگاه‌های حساس و منحصربفرد شن‌زارهای فکه (بیت راشد) در دستور کار قرار گرفته که منطقه مورد نظر دارای پوشش گیاهی بسیار غنی و ارزشمند است. و از گونه‌های جانوری آن می‌توان به آهوی ایرانی اشاره کرد که در عملیات مالچ پاشی آسیب جدی به این اکوسیستم ارزشمند تحمیل خواهد شد».