گشتی در خیابانهای اصلی کلانشهر مشهد برای گرفتن نبض فعالیتها و تبلیغات انتخاباتی محیطی نامزدها، فضا و جنب و جوش طالبان ورود به مجلس شورای اسلامی و هوادارنشان را در مقایسه با انتخابات سالهای پیش، چندان پررنگ و جذاب نشان نمی‌دهد.
تبلیغات انتخاباتی نامزدهای نمایندگی یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی که از بامداد روز پنجشنبه ۲۴ بهمن آغاز شده، ساعت ۲۴ روز پنجشنبه یکم اسفند خاتمه می‌یابد زیرا بر اساس قانون، هرگونه فعالیت تبلیغاتی نامزدها ظرف ۲۴ ساعت پیش از آغاز رای‌گیری ممنوع و خلاف قانون است.
حوزه انتخابیه مشهد و کلات با افزون بر سه و نیم میلیون نفر جمعیت و پنج نماینده در مجلس شورای اسلامی، از نظر جمعیت رای‌دهندگان و تعداد نماینده در خانه ملت بزرگترین حوزه در میان ۱۲ حوزه انتخاباتی خراسان رضوی است.
۵۰۰ نفر در این حوزه داوطلب نامزدی انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی شدند که در نهایت پس از طی فرایندهای اجرایی، نظارتی و همچنین انصرافها، تاکنون یعنی عصر دوشنبه ۲۸ بهمن ۳۳۳ نفر در این عرصه باقی مانده‌اند. بر این اساس هم‌اینک هر صندلی متعلق به حوزه انتخابیه مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی ۶۷ نامزد دارد که در حال پیکار تبلیغاتی برای جلب نظر رای‌دهندگان، تصاحب صندلی سبز خانه ملت و ورود به عرصه قانونگذاری هستند.
هم‌اینک هر صندلی متعلق به حوزه انتخابیه مشهد و کلات در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ۶۷ نامزد دارد
تعلیق تا دقیقه ۹۰ ؟
به گزارش خبرنگاران ایرنا از سطح کلانشهر مشهد، فعالیت محیطی بسیاری از ستادهای انتخاباتی نامزدها با گذشت پنج روز از آغاز مهلت قانونی تبلیغات هنوز اوج چندانی نگرفته چنانکه گویی نامزدهای ورود به مجلس یازدهم قصد دارند با ایجاد فضایی تعلیقی، برگهای درخشان تبلیغاتشان را در دقیقه ۹۰ رو کنند.
چنین فضایی، رنگ باختن تبلیغات دوقطبی چپ و راست یا اصولگرا و اصلاح‌طلب را نیز به ذهن متبادر می‌کند زیرا هم‌اینک حداقل در چارچوب فضای ظاهری شهر و تبلیغات کاغذی محیطی نامزدها این روزها بیش از تقسیم‌بندی سنتی کارزار تبلیغات انتخابات مجلس، تبلیغ چهره‌ها و شخصیتهایی بیشتر به چشم می‌خورند که خود را مستقل یا اعتدالی معرفی می‌کنند.
این طیف از نامزدهای انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز تاکتیک "تبلیغات حداقلی و یا قطره‌چکانی" را در پیش گرفته‌اند. در این چارچوب خبری از شعارهای طولانی و بلندپروازانه در محیط شهر نیست بطوری که کمتر نامزدی در تبلیغات مکتوب خود سراغ "برنامه مدون و تشریح استدلالی" ایده‌هایش رفته بلکه ترجیح داده‌اند خود و اهدافشان را با جملاتی کوتاه و شعارهای کلی مطرح کنند.
بعضا در تبلیغاتی که تاکنون در سطح شهر مشهد منتشر و توزیع شده‌اند نیز جای طرح برنامه و ایده برای حل مشکلات کشور و پاسخگویی به نیازها و مطالبات مردم را "تصویر چهره، کد نامزدی بعضا حتی بدون عکسی از آن نامزد، رنگهای تند و به اصطلاح جیغ و تزیین موکد پوسترها و تراکتها با پرچم سه رنگ ایران گرفته است.
خبری از شعارهای طولانی و بلندپروازانه در محیط شهر نیست. کمتر نامزدی اقدام به "برنامه مدون و تشریح استدلالی" ایده‌هایش کرده بلکه ترجیح داده‌اند خود و اهدافشان را با جملاتی کوتاه و شعارهای کلی مطرح کنند.
اینگونه طراحی برای تبلیغات کاغذی نامزدهای انتخابات مجلس که حتی اندازه شمار قابل توجهی از آنها نیز کوچک بوده و نصبشان در مسیر رفت و آمد مردم، سبب شده رهگذران بدوت مکث و توقف همه آنچه را که هدف تبلیغ‌کننده بوده، در یک نگاه دریافت نموده و عبور کنند.
همچنین این شکل از تبلیغ کاغذی که در این دوره از انتخابات بر خلاف ادوار پیشین انتخاباتی بطور پرشمار بکارگرفته شده، گاه بقدری مختصر، کوچک و موجز است که به چشم رهگذران نیامده و دیده نمی‌شود. شاید مزیت این شکل از تبلیغ پیشگیری از توقف، ترافیک و ازدحام برای دیدن و خواندن آنها باشد اما از سوی دیگر فضایی برای توقف، تعمق بیشتر و گپ و گفت شهروندان در پای اینگونه تبلیغات را فراهم نمی‌کند.
شاید چنین روندی با نظرداشت فاصله گرفتن افکار عمومی از خط‌کشیهای سنتی و مرسوم سیاسی، بیانگر اوجگیری تدریجی تبلیغات انتخاباتی و عمل به این یافته روانشناسی اجتماعی باشد که اکثر مردم در آخرین روز و ساعات بطور جدی سراغ جمع و جور کردن ادله، شواهد و مواد لازم برای تصمیم‌گیری و انتخاب نامزد مورد نظر خود می‌روند.
همچنین ظرف پنج روز اخیر لیست ائتلاف اصولگرایان مشهد که هم‌اینک چهار نفرشان نماینده مردم این شهر در مجلس دهم هستند به اضافه نام یکی از روحانیون سرشناس به عنوان نامزد مردم خراسان رضوی در انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان، بیش از پوسترهای تبلیغاتی متعلق به نامزدهای مستقل در سطح شهر مشهد دیده می‌شود.
همزمان با انتخابات مجلس یازدهم، انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری نیز برای گزینش یک نماینده خراسان رضوی در آن مجلس، روز دوم اسفند ماه آتی برگزار می‌شود. مرحوم آیت‌الله سیدمحمود شاهرودی نماینده مردم خراسان رضوی در خبرگان رهبری پارسال درگذشت. شش نفر از ۸۸ نماینده مجلس خبرگان رهبری، نمایندگان مردم استان خراسان رضوی در جمع خبرگان هستند.
بر این اساس و چنانکه هوادار فعال ستاد انتخاباتی یکی از نامزدها در مشهد به خبرنگار ایرنا گفت که دیگر ستادهای انتخاباتی همین نامزد ظرف فردا و پس فردا در سطح شهر دایر می‌شود، چاره‌ای جز انتظار تا دقیقه ۹۰ نیست تا آنگاه دوباره چرخی در شهر زد و نظاره‌گر آخرین فعالیتها و اقدامات تبلیغاتی نامزدهای انتخابات مجلس یازدهم و هوادارانشان با اوجگیری تحرکات در این عرصه بود.
این شکل تبلیغ در عین اینکه از توقف، ترافیک و ازدحام برای دیدن و خواندن آنها پیشگیری می‌کند اما فضایی هم برای توقف، تعمق بیشتر و گپ و گفت شهروندان در پای اینگونه تبلیغات فراهم نمی‌کند.
تبلیغات مجازی
گرچه فضای فیزیکی و محیطی شهر جنب و جوش چشمگیری را از فعالیتهای تبلیغی نامزدهای انتخابات مجلس نشان نمی‌دهد اما عرصه فضای مجازی برای شهروندانی که پیگیر تبلیغات نامزدها در این عرصه هستند، نمایشگر گرما و گیرایی بیشتری است.
فراگیری استفاده از "شبکه‌های اجتماعی" در عرصه سایبری موجب شده تا نامزدهای انتخابات مجلس و طرفداران آنها وقت و انرژی بیشتری را صرف فضای مجازی و امکان فناورانه به نفع خود کنند تا با کمترین هزینه، بیشترین نتیجه را حاصل کنند.
همچنین این رویکرد نامزدهای انتخابات مجلس برای تاثیرگذاری تبلیغ اهداف و شعارهایشان بر ذهن مخاطب، باعث شده برخلاف ادوار انتخابات، بدنه کوچه‌ها و خیابانهای شهر و در و دیوار منازل شهروندان مشهدی مملو از پوسترهای تبلیغاتی، درسرها و هزینه گزاف زدودن آنها از چهره "شهر انتخابات‌زده" نشود.
کلانشهر مشهد ۷۲۳ کیلومتر گذرگاه محلی، خیابان و بزرگراه دارد که اگر نامزدها اجازه یابند در این گستره فراخ اقدام به تبلیغات محیطی کنند، جمع‌آوری و پاکسازی آنها طی روزهای پس از انتخابات، خود تبدیل به یک شبه‌بحران پرهزینه شهری می‌شود.
اقبال نامزدهای انتخابات مجلس به فعالیت تبلیغاتی در فضای مجازی، با توجه به هزینه بالای اقلام مورد نیاز تبلیغات محیطی همچون کاغذ، طراحی، چاپ، نشر و توزیع آنها، در مقابل کم‌هزینه بودن حضور و تحرک در فضای مجازی، اقدام اقتصادی معقولی است.
کلانشهر مشهد ۷۲۳ کیلومتر گذرگاه محلی، خیابان و بزرگراه دارد که اگر نامزدها اجازه یابند در این گستره فراخ اقدام به تبلیغات محیطی کنند، جمع‌آوری و پاکسازی پساانتخابات آنها تبدیل به شبه‌بحران پرهزینه شهری می‌شود.
تمرکز تبلیغات در نقاط خاص
گذشته از اینها، تبلیغات محیطی نامزدهای انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در گستره جغرافیایی کلانشهر ۳۲۸ کیلومترمربعی مشهد هم‌اینک مناطق حاشیه‌ای و بافت مرکزی آن را نشانه رفته و بیش از دیگر نواحی همچون نقاط برخوردارنشین این شهر، بیشتر در پیرامون و مرکز مشهد متمرکز شده که تراکم جمعیت بالاتری هم دارند.
معاون فرماندار مشهد در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: نامزدهای انتخابات مجلس با هدف صرفه‌جویی در هزینه‌های تبلیغات خود ترجیح می‌دهند ستادهایشان را در مناطقی برپا کنند که اجاره‌بهای کمتری دارد، بنابراین برای فعالیت سراغ مناطق حاشیه این شهر رفته‌اند.
احمد ریواده افزود: همچنین فعالیتهای تبلیغاتی در مناطق دارای جمعیت و رفت و آمد زیاد، اقدامی موثر با نتیجه‌بخشی مطلوب تلقی می‌شود.
وی گفت: همچنین برخی نامزدها اقدام به تبلیغات محیطی در محلاتی غیر از نقاط تعیین شده توسط شهرداری مشهد کردند که این اقلام ظرف کمتر از یک روز توسط ماموران شهرداری جمع‌آوری شدند. شهروندان ساکن این مناطق نیز نسبت به فعالیت غیرمجاز تبلیغاتی در محیط سکونتشان حساسیت داشته و نسبت به آن اعتراض می‌کنند.
معاون فرماندار مشهد شمار نامزدهای تایید صلاحیت شده در حوزه انتخابیه مشهد و کلات را تا روز ۲۲ بهمن ۳۳۳ نفر اعلام و بیان کرد: تا روز دوشنبه ۲۸ بهمن برای حدود ۷۰ ستاد تبلیغات انتخاباتی در سطح مشهد مجوز فعالیت صادر شده است.
شهرداری مشهد نیز با هماهنگی فرمانداری این شهرستان تنها ۵۰۰ فضای ثابت را در نقاط مختلف شهر مشهد برای نصب تبلیغات نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی تعیین و مجاز اعلام کرده است.
علاوه بر این، جایگاههایی ویژه نیز در سطح شهر، اطراف میدانها و خیابانهای پر رفت و آمد مشهد برای تبلیغات نامزدها مشخص شده‌اند. هزار و ۳۰۰ مورد آویز و پرده ستونی هم برای نصب پوسترهای تبلیغاتی نامزدهای انتخابات مجلس در مشهد در نظر گرفته شده تا از نصب تبلیغات بر روی درختان جلوگیری شود.
تنها ۷۰ مجوز برپایی ستاد تبلیغات انتخاباتی در سطح مشهد از سوی ۳۳۳ نامزد فعال انتخابات مجلس یازدهم در این کلانشهر درخواست و صادر شده است
بحران لیست و ائتلاف
خبرنگار ایرنا که برای سرکشی به ستادهای انتخاباتی نامزدها و ارزیابی شکل و محتوای تبلیغات آنها، به سطح شهر مشهد رفته از برخی شهروندان شنید که ترجیح می‌دهند به لیستی رای دهند که از سوی احزاب و گروههای سیاسی منتشر می‌شود.
این در حالی است که در جریان روند انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، نه تنها در مشهد و خراسان رضوی بلکه در بیشتر نقاط کشور پیرو برخی ناخرسندیها، تفاوت سلیقه‌ها و موضعگیری سیاسی نسبت به تایید و رد صلاحیت داوطلبان نمایندگی مجلس از سوی شورای نگهبان، باعث شده تا جناح اصلاح‌طلب از ارائه لیست برای انتخابات خودداری کند.
این وضعیت منجر به شکل‌گیری فضایی شده که تحت تاثیر آن حتی برخی نامزدهای مستقل نیز مایل به ترتیب دادن ائتلافهای انتخاباتی شده و در این مسیر تلاش کنند تا نامشان در قالب لیست منتشر شود.
با این وجود تاکنون در حوزه انتخابیه مشهد و کلات تنها جناح و جریان اصولگرا بطور تقریبا متحد و یکپارچه اقدام به ارائه لیست مورد نظر خود از نامزدهای مطلوبش کرده است.
جریان اصلاح‌طلبان در مشهد و خراسان رضوی هنوز لیست انتخاباتی ارائه نکرده و آنچنان که از سخنان بزرگان این جناح برمی‌آید ظرف روزهای آتی نیز انتشار لیست یکپارچه نامزدهای اصلاح‌طلب انتخابات مجلس یازدهم بعید می‌نماید. بر این اساس جریان سیاسی اصلاح‌طلب تاکنون ظرفیت ارائه لیست را برای انتخابات دوم اسفند ماه نداشته اما فعالیت و تبلیغات انفرادی نامزدهای منتسب به این جناح در جریان تبلیغات انتخابات نشانگر حمایت از این رویداد بزرگ و سیاسی و تاکید بر مشارکت گسترده در آن است.
۲۸ حزب اصلاح‌طلب در خراسان رضوی از آغازین روزهای نام‌نویسی برای انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی وارد کارزار شدند و سعی در معرفی نامزدهای قوی در جریان اصلاحات داشتند.
تاکنون در حوزه انتخابیه مشهد و کلات تنها جناح اصولگرا اقدام به ارائه لیست انتخاباتی کرده و جریان اصلاح‌طلبان هنوز لیست انتخاباتی ارائه نکرده است
۶۴ درصد از مجموع هزار و ۵۴ داوطلب نامزدی نمایندگی مجلس شورای اسلامی در خراسان رضوی تایید صلاحیت شده‌اند. در این میان جریان اصلاح‌طلبی اعلام کرد افراد قوی و مورد نظر آنها رد صلاحیت شده‌اند ولی با این وجود در جریان انتخابات حضور فعال دارند.
برخی مطالبات در شعارها
به گزارش خبرنگاران ایرنا که طی روزهای اخیر در سطح شهر مشهد به ستادهای انتخاباتی سرکشی کرده و تبلیغات محیطی و فعالیتهای تبلیغاتی نامزدها را در فضای مجازی رصد کرده‌اند، مهمترین شعارها و وعده‌هایی که تاکنون از سوی نامزدهای انتخابات مجلس یازدهم در سطح این کلانشهر مطرح شده شامل موارد زیر هستند:
- تاکید بر لزوم تقویت بعد نظارتی مجلس شورای اسلامی و نمایندگان مردم در قوه مقننه بر امور جاری مملکت،
- کاستن از تعجیل در وضع شتابزده قوانین،
- تعمیق و گسترش کار کارشناسی برای ارائه طرحهای جامع و راهگشا از سوی نمایندگان مجلس
- لزوم تقویت مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی و گسترش نقش‌آفرینی آن در بررسی، تنقیح و تدوین طرحها و لوایح
- جوانگرایی در چرخه نخبگان دولتی و مدیریت اجرایی کشور
- تقویت و ارتقا کیفی سطح فعالیتهای کمیسیونهای فرهنگی و امور اجتماعی مجلس شورای اسلامی
- کاستن از تمایل بعضا افراطی نمایندگان مجلس به عضویت و فعالیت در کمیسیونهای سیاست خارجی و امنیتی
- تلاش نمایندگان مجلس برای یاری مردم در طرح مطالباتشان
- یافتن و ترویج راهکارهای مناسب و قانونی از سوی نمایندگان مجلس برای تقویت و گسترش توان مطالبه‌گری مردم از حاکمیت
۶۴ درصد از مجموع هزار و ۵۴ داوطلب نامزدی انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، در استان خراسان رضوی تایید صلاحیت شده‌اند.
۱۸ نفر از مجموع ۲۹۰ نماینده مجلس شورای اسلامی را نمایندگان خراسان رضوی در خانه ملت تشکیل می‌دهند. استان شش میلیون و ۴۰۰ هزار نفری خراسان رضوی ۱۲حوزه انتخاباتی دارد.
مضمون مهمترین شعارهای انتخاباتی نامزدهای انتخابات مجلس یازدهم در مشهد: لزوم تقویت نظارت مجلس بر امور، تقویت مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، جوانگرایی، کاستن از تمایل نمایندگان به عضویت در کمیسیونهای سیاست خارجی و امنیتی و نیز تلاش نمایندگان برای تقویت مردم در مطالبه‌گری
"حوزه مشهد و کلات" با پنج نماینده در مجلس شورای اسلامی، بزرگترین حوزه انتخاباتی از نظر شمار جمعیت و تعداد نمایندگان در میان ۱۲ حوزه انتخاباتی خراسان رضوی محسوب می‌شود.
حوزه مشهد شامل بخش مرکزی این شهرستان و شهرستان کلات با پنج نماینده، حوزه نیشابور شامل شهرستانهای فیروزه و نیشابور با دو نماینده، حوزه انتخاباتی سبزوار شامل شهرستانهای جوین، جغتای، خوشاب، داورزن و سبزوار با دو نماینده، حوزه انتخاباتی درگز منحصر به همین شهرستان با یک نماینده، حوزه قوچان شامل شهرستانهای فاروج و قوچان با یک نماینده، حوزه فریمان شامل شهرستانهای سرخس و فریمان و بخشهای احمدآباد و رضویه شهرستان مشهد با یک نماینده، حوزه کاشمر شامل شهرستانهای بردسکن، خلیل‌آباد و کاشمر با یک نماینده، حوزه تربت‌حیدریه شامل شهرستانهای زاوه، مه‌ولات و تربت‌حیدریه با یک نماینده، حوزه انتخاباتی گناباد شامل شهرستانهای بجستان و گناباد با یک نماینده، حوزه خواف شامل شهرستانهای رشتخوار و خواف با یک نماینده، حوزه تربت‌جام شامل شهرستانهای تایباد، باخرز، صالح‌آباد و تربت‌جام با یک نماینده و بالاخره حوزه انتخاباتی چناران شامل شهرستانهای بینالود (طرقبه‌شاندیر) و چناران با یک نماینده در مجلس شورای اسلامی، ۱۲ حوزه انتخاباتی خراسان رضوی را تشکیل می‌دهند.