گروه طالبان روز دوشنبه ۲۸ بهمن از پایان یافتن گفتگوها با آمریکا خبر داد و تصریح کرد که طرفین به‌زودی بیانیه‌هایی را در خصوص نتیجه مذاکرات منتشر می‌کنند که در آن‌ها تاریخ دقیق امضای توافق نهایی نیز مشخص‌شده است. به گفته سخنگوی طالبان، توافق نهایی صلح در افغانستان پس از چندین دور مذاکرات فشرده درنهایت تا پایان ماه جاری میلادی به امضا خواهد رسید. «محمد اشرف غنی»، رئیس‌جمهوری افغانستان به‌تازگی نسبت به حصول توافق نهایی در مذاکرات آمریکا با طالبان و خروج نظامیان آمریکایی از کشورش طی ده روز آینده ابراز خوش‌بینی کرده بود. «عبدالله عبدالله»، رئیس اجرایی حکومت افغانستان نیز از این توافقنامه به‌عنوان فرصتی برای اثبات اراده طرف مقابل برای برقراری صلح در افغانستان یادکرد.
آغاز و شاید پایان مذاکرات آمریکا و طالبان!
تاکنون ۱۱ نشست میان دیپلمات‌های آمریکا و نمایندگان طالبان صورت گرفته است.۱۰ نشست در دوحه پایتخت قطر و یک نشست در شهر ابوظبی پایتخت امارات متحده عربی برگزار شد.
نخستین نشست ۱۲ اکتبر سال ۲۰۱۸ در شهر دوحه قطر برگزار شد. نشست دوم ۱۶ نوامبر سال ۲۰۱۸ بار دیگر به میزبانی قطر در شهر دوحه قطر برگزار شد. نشست سوم ۱۷ دسامبر سال ۲۰۱۸ در شهر ابوظبی پایتخت امارات متحده عربی بود. این نشست برای سه روز ادامه داشت و طالبان به هیئت افغانی اجازه شرکت در نشست را نداد. دور چهارم گفتگوها ۱۹ ژانویه سال ۲۰۱۹ بار دیگر در شهر دوحه قطر برگزار شد. دور پنجم ۲۵ فوریه سال ۲۰۱۹ در دوحه قطر برگزار شد و در این نشست، «زلمی خلیل زاد»، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور افغانستان برای نخستین بار با «ملأ عبدالغنی برادر» معاون رهبر طالبان در دوحه قطر دیدار کرد. این دور از گفتگوها ۱۶ روز ادامه یافت.
دور ششم گفت‌وگوهای آمریکا و طالبان پس از ۹ روز، پنجشنبه ۱۹ اردیبهشت پایان یافت. دو طرف اعلام کردند که این نشست با پیشرفت‌های همراه بوده است. دور هفتم ۲۹ ژوئن در دوحه، پایتخت قطر آغاز و برای چند روز طول کشید. در این دور، دو طرف گفته بودند پیشرفت‌هایی حاصل‌شده و روی بسیاری مسائل توافق به‌دست‌آمده است. دور هشتم مذاکرات میان نمایندگان آمریکا و گروه طالبان ۱۲ مردادماه در دوحه، پایتخت قطر آغاز و تا ۹ روز با گفت‌وگو میان دو طرف جریان داشت. دور نهم مذاکرات آمریکا و طالبان ۳۱ مرداد در دوحه آغاز شد و مدت ده روز ادامه داشت.
بعد از پایان این نشست خلیل زاد در رشته توییت‌هایی نوشت: ما در آستانه یک توافقی هستیم که خشونت را کاهش داده و راه را برای افغان‌ها خواهد گشود تا برای مذاکرات در مورد یک صلح باعزت و پایدار و یک افغانستان متحد و بااقتدار را شاهد باشیم. در پایان این دور از مذاکرات با حملات طالبان به نیروهای آمریکایی مذاکرات از سوی ترامپ متوقف شد. دور دهم مذاکرات آمریکا و طالبان نیز ۱۶ آذر آغاز و تا تاریخ ۲۲ ادامه یافت. موضوع اصلی این دور کاهش خشونت و آتش‌بس اعلام‌شده بود. در پایان این دور آمریکا به طالبان فرصت داد تا درباره کاهش خشونت و آتش‌بس با رهبران خود گفتگو کنند.
دور یازدهم مذاکرات نیز بهمن‌ماه جاری در دوحه برگزار شد. وزیر خارجه آمریکا گفته بود ما امیدواریم به نقطه‌ای برسیم که خشونت‌ها نه‌فقط روی یک‌تکه کاغذ، بلکه به‌صورت قابل‌توجهی کاهش پیدا کند.
پیروز مذاکرات آمریکا و طالبان کیست؟
کارشناسان بر این باورند بعد از حمله نظامی و لشکرکشی آمریکا به افغانستان، واشنگتن در تأمین ثبات و امنیت در این کشور ناکام مانده است. طالبان به‌عنوان یکی از گروه‌های ذی‌نفوذ در این کشور، سال‌ها با نظامیان آمریکایی درنبردی سنگین و پراکنده جنگیدند و آمریکا هرگز نتوانست از راهبر د نظامی خود برای پیشبرد اهدافش در افغانستان استفاده کند. مقامات آمریکایی بعد از بررسی تحولات افغانستان به این نتیجه رسیدند که گزینه نظامی نمی‌تواند راه‌حل اهداف آمریکا در افغانستان باشد و گزینه دیپلماسی را برای پیشبرد سیاست‌های خود در افغانستان در پیش گرفت. ۱۲ اکتبر ۲۰۱۸ مقامات آمریکایی گفت‌وگوهایی را با طالبان در مورد صلح افغانستان آغاز کرده و پس از ۱۱ دور مذاکره در روزهای اخیر دو طرف اعلام کردند که به توافق رسیده‌اند و قرار است توافقنامه نهایی تا چند روز آینده امضا شود. این در حالی است که نزدیک به ۱۷ هزار نیروی نظامی آمریکایی در افغانستان حضور دارند و یکی از خواسته‌های گروه طالبان خروج نظامیان آمریکا از افغانستان است.
پرسش بنیادین این است که با خروج نیروهای نظامی آمریکا، نظامیان افغان تا چه اندازه می‌توانند امنیت در این کشور را تأمین کنند؟ و اینکه آمریکا در این چند سال حضور در افغانستان تا چه اندازه نسبت به تعهدات خود عمل کرده است؟ «کنفرانس بن» که با حضور قدرت‌های بین‌المللی در مورد صلح افغانستان برگزار شد، تلاش جامعه جهانی برای انتقال قدرت از طریق سازوکار دموکراتیک در این کشور بحران‌زده بود، اما با حضور نیروی نظامی و دخالت‌های آشکار آمریکا در امور داخلی افغانستان هرگز نتوانست رؤیایی دموکراسی در این کشور را تحقق بخشد. مقایسه تعداد شرکت‌کنندگان دور اول انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان، نسبت به دور چهارم که در مهرماه امسال برگزار شد نشان از آن دارد که نوعی بی‌رغبتی برای حضور مردم در میدان سیاسی دیده می‌شود و دولت نتوانسته خواسته‌های مردم را تأمین کند.
گروه طالبان دولت رسمی افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسند و در مذاکرات خود با آمریکا، نیز نوعی تاییدیه از مجامع بین‌المللی در فضای رسانه‌ای گرفت. باوجود دولت رسمی در افغانستان، آمریکا به‌نوعی طالبان را در زمین سیاست افغانستان وارد کرد و بالاخره بعد از کش‌وقوس‌های فراوان گفت‌وگوها موفق شد به توافق نسبی دست پیدا کند و مقرر گردید توافقنامه نهایی تا ماه آینده امضا شود. به رسمیت شناختن گروه طالبان در جامعه افغانستان بازخورد درازمدت و تبعات منفی داشته و چه‌بسا که آینده سیاسی در این کشور را دچار تهدید کند، اما در شرایط فعلی همه کشورهای همسایه از پایان درگیری و جنگ در افغانستان حمایت می‌کنند فارغ از اینکه نتیجه نهایی چه شود.
این توافقنامه فرصتی برای اثبات خواست طرف مقابل به برقراری صلح در کشور افغانستان است و نمی‌توان برای پیروزی درروند صلح هیچ تضمینی ارائه کرد. از فرصت به وجود آمده در جهت کاهش خشونت‌ها در افغانستان باید نهایت بهره را برد و از فرصت مذاکرات برای پایان دادن به بیش از چهار دهه جنگ و خونریزی در افغانستان به‌خوبی استفاده کرد. به نظر می‌رسد دولتمردان افغان در شرایط کنونی یک رسالت مهم تاریخی دارند و باید از این فرصت برای پایان دادن به خشونت ها به نحو احسن استفاده کنند.