به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، نعمت الله سراقی که امروز «سه شنبه» در نخستین نشست تخصصی گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران سخن می گفت، به ارایه مختصری از کاوش در عرصه زیر گذر شوش پرداخت و اظهار داشت: شوش (شوشان) یکی از مهمترین مراکز تمدنی در حوزه فرهنگی جنوب غربی ایران و وسعت آن نزدیک ۴۰۰ هکتار است.
او گفت: هیات کاوش در زیر گذر عرصه ملی محوطه ثبت جهانی شوش با علم این که در این محدوده آثار و مواد فرهنگی وجود دارد و برای اثبات ادعای خود برای تنویر افکار عمومی و مسئولین شهر شوش کارگاه هایی در فواصل مختلف پیرامون کانال ایجاد شده توسط بیل مکانیکی شهرداری شوش بسنده کرد.
وی افزود: هرچند می توان گفت جدای از مواد فرهنگی (سفال، شیشه، آجر، سرباره و استخوان) موجود در خاک ناشی از گودبرداری بیل های مکانیکی شهرداری شوش، در بررسی کارشناسان اعزامی به محل، آثار و مواد فرهنگی در برش کانال به وضوح قابل مشاهده بود.
به گفته این باستان شناس، آثار فرهنگی غیر قابل انکار به دست آمده از کاوش محدوده مورد پژوهش نشان می دهد محدوده مورد پژوهش ادامه شهر صنعتگران بوده که در دوره تاریخی به عنوان یک مرکز صنعتی و در دوره اسلامی طبق آثار و شواهد به دست آمده به عنوان گورستان مورد استفاده قرار گرفته است.
سراقی در ادامه تصریح کرد: باتوجه به آثار، شواهد و مدارک غیر قابل انکار به دست آمده از کاوش می توان گفت که محدوده پیشنهادی برای احداث زیر گذر بخشی از محوطه جهانی شوش (درون عرصه ملی شوش) محسوب می شود و شایسته است مسئولان شهر شوش به میراث کهن خود احترام گذاشته و در حفظ آن بکوشند و راه های جایگزین دیگری برای حل مشکلات بیابند.
کاوش های باستان شناسی در محوطه چگاسفلی
در ادامه عباس مقدم عضو هیئت علمی پژوهشگاه و سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی در نیایشگاهِ تل‌چگاسفلی با اشاره به برنامه‌های میدانی پروژه پیش‌ازتاریخی زهره به ارائه مختصری از فصل سوم کاوش در چگاسفلی پرداخت.
او با بیان اینکه کاوش‌های محدود هیئت در کارگاه «ج» بخشی از یک نیایشگاه، متعلق به اواخر هزاره پنچم پیش از میلاد را عیان ساخته افزود : به دلیل محدودیت گستره کاوش، هنوز تمامی اجزا این نیایشگاه به خوبی دانسته نیست، اما براساس کاوش‌های صورت گرفته در فصل سوم، بخش‌هایی از یک نیایشگاه شامل یک بنای یادمانی (شامل فیچر های ۱ تا ۵) که از مصالح سنگ لاشه و اجر ساخته شده و یک سکوی خشتی‌چینه‌ای که تمامی هدایا را در خود دارد.
این باستان شناس افزود: هنوز به دلیل محدودیت گستره کاوش نمی‌توانیم به درستی ارتباط زمانی بین بنای یادمانی و سکوی خشتی چینه‌ای را مشخص سازیم اما، بسیار محتمل است که این دو واحد هم زمان باشند یا شاید پس از انجام تشریفات مذهبی (قربانی و اهدای هدایا) بنای یادمانی ساخته شده باشد.
گورستانی از هزاره دوم و اوایل هزاره نخست پیش از میلاد
در ادامه این نشست جواد حسین زاده ساداتی عضو هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه کاشان به ارایه بخشی از مراحل کاوش فصل سوم محوطه اِستَرک-جوشقان (گورستانی از هزارۀ دوم و اوایل هزارۀ نخست پیش از میلاد) پرداخت و گفت: بر اساس تحلیل های مقدماتی که تا کنون از سه فصل نخست کاوش در محوطه به دست آمده، محوطه استرک-جوشقان و یافته های آن می تواند نقشی کلیدی در روشن تر شدن وضعیت جوامع انسانی ساکن در منطقۀ مرکزی ایران در طی هزاره دوم و اوایل هزارۀ نخست پیش از میلاد بازی کند.
وی اظهار داشت :نکته نخست آنکه بر اساس تاریخگذاری های رادیوکربن، محوطه از حدود ۲۰۰۰ پیش از میلاد (دو نمونه از گور سنگ چنینی بخش غربی محوطه که حاوی بقایای آتش سپاری بوده و در فصل نخست کاوش شد) تا ۹۰۰ پیش از میلاد (دو نمونه از گورهای کارگاه C در بخش شرقی پشته اصلی) مورد استفاده بوده است.
حسین زاده ساداتی افزود : نکته دیگر آنکه شواهد باستان شناختی محوطه (از جمله آتش سپاری، آیین و آداب تدفین های معمولی، شکل و معماری گورهای چکمه ای، هدیه بخشی از سر و دست و پای بزسانان و همچنین سنت سفالی) نشان از روابط فرهنگی یا تاثیرپذیری آن از فرهنگ های مناطق شمال شرقی ایران دارد که جزییات آن در انتشارات دیگر خواهد آمد.
کاوش باستان شناسی در محوطه تاریخی قلعه دختر بازه هور و عباس آباد
فصل چهارم گمانه زنی و کاوش باستان شناسی در محوطه تاریخی قلعه دختر بازه هور و عباس آباد(روستای رباط سفید- شهرستان مشهد- استان خراسان رضوی) نیز در ادامه توسط میثم لباف خانیکی از گروه باستان شناسی دانشگاه تهران و سرپرست هیأت باستان شناسی این محوطه تشریح شد.
این باستان شناس گفت: آنچه در نتیجه کاوش باستان شناسی فصل دوم برنامه پنج‌ساله مطالعات باستان شناسی محوطه تاریخی بازه هور، در قلعه دختر یافت شد نشان از وجود مجموعه معماری مهمی دارد که یقیناً از فضاهای متعدد تشکیل یافته و هر فضای معماری کارکردی مشخص داشته اند.
او افزود: بررسی و گمانه زنی در محوطه عباس آباد نیز نشان داد که مرکز جمعیتی پس از ترک محوطه بازه هور در حدود قرن سوم هجری به محلی در حوالی گمانه اول عباس آباد و در دوره های بعد، استقرار از این نقطه به سوی غرب انتقال یافته و در دوره تیموری و صفوی به محل فعلی روستای رباط سفید رسیده است.
نشست های تخصصی هفدهمین گردهمایی باستان شناسی ایران امروز در حال برگزاری است و فردا ادامه دارد.