حوضه زاینده رود از اصفهان و چهارمحال و بختیاری تشکیل شده که ۹۳ درصد از گستره و ۹۸ درصد از جمعیت زیر پوشش این حوضه در اصفهان و هفت درصد از گستره و ۲ درصد از جمعیت زیر پوشش آن در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد.
زاینده رود به طول بیش از ۳۸۰ کیلومتر به عنوان بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران از کوه‌های زاگرس مرکزی سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به تالاب بین‌المللی گاوخونی در شرق اصفهان می ریزد.
این رودخانه در دهه‌های اخیر به دلیل خشکسالی، تراکم جمعیت و افزایش برداشت و بارگذاری های غیر اصولی، به یک رودخانه فصلی تبدیل شد و در پایین دست در بیشتر ایام سال به ویژه فصول گرم با خشکی مواجه می‌شود که این موضوع مشکلات بسیاری را برای بخش‌های آشامیدنی، صنعت، کشاورزی، گردشگری و محیط زیست استان اصفهان به وجود آورده است.
مسعود میر محمد صادقی روز سه شنبه در جلسه کارگروه سازگاری با کم آبی استان در استانداری با بیان اینکه در زمانحاضر حجم سد زاینده رود ۳۰۳ میلیون مترمکعب است، افزود: براساس مصوبات کارگروه سازگاری با کم آبی با توجه به کشت پاییزه آبان و آذر و عدم بارش مفید در استان و براساس گزارش جهاد کشاورزی و نیاز آبی کشت‌های انجام شده اعلام و مقرر شد برای نجات کشت‌ها آب توزیع شود.
وی تصریح کرد: این جلسه با حضور مدیران دستگاه‌های اجرایی و نمایندگان صنف کشاورزان به ریاست معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان تشکیل شد.
مدیرعامل آب منطقه‌ای اصفهان افزود: موضوع جلسه بررسی وضعیت بارش‌ها و وضعیت سد زاینده رود و تصمیم‌گیری برای ادامه کشت پاییزه بود.
وی بیان کرد: در سال جاری و تاکنون متاسفانه وضع بارش‌ها در حوضه زاینده رود چه در استان چهارمحال و بختیاری و چه استان اصفهان وضعیت مطلوبی ندارد.
صادقی ادامه داد: ما اکنون نسبت به میانگین بلند مدت حدود ۴۰ درصد کمتر بارش داشتیم و همین باعث شده تا صرفه جویی را در همه بخش‌ها به ویژه در بخش شرب و کشاورزی و صنعت یادآور شویم زیرا صرفه جویی می‌تواند ما را از سال آبی جاری عبور دهد.
وی با اشاره به اینکه برای صرفه جویی برنامه‌هایی در دست اقدام است، اظهارداشت: وزارت جهاد کشاورزی این موضوع را با استفاده از روش‌های مختلف در راستای بهبود و روش آبیاری و تسطیح لیزری و آبیاری تیپ در بخش کشاورزی انجام گرفته است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای اصفهان اظهارداشت: استان اصفهان پیشتاز استفاده از پساب در صنایع است که استفاده از آب خام را کاهش دهیم، همچنین در بخش آشامیدنی در شرکت آب و فاضلاب دستورالعمل‌هایی از طریق رسانه‌های عمومی به اطلاع مردم می‌رسانند تا حداکثر صرفه جویی را شاهد باشیم.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان افزود: درباره برخورد با برداشت‌های غیر مجاز و پلمب‌هایی که به تازگی در استان چهارمحال و بختیاری شکسته شده است از طریق آی منطقه‌ای موارد شناسایی شده و دادستان مکاتباتی با رییس قوه قضاییه پیرامون این موضوع داشته است.
حجت الله غلامی تصریح کرد: با توجه به گزارش هواشناسی با گرم شدن هوا و بارندگی در اسفندماه میزان روان آب به حدی است که هشت پمپ را در کوهرنگ فعال و انتقال آب را از اول اسفندماه داشته باشیم.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان ادامه داد: باید در این راستا آب منطقه‌ای موضوع را بررسی و متناسب با دبی پمپ‌ها را فعال کند.
وی خاطرنشان کرد: توزیع و رهاسازی آب و کشت ۲ بحث مورد نظر امروز در کارگروه سازگاری با کم آبی است.
اصفهان نسبت به میانگین بلند مدت ۲۹ درصد کاهش بارش داشته است
مدیرکل هواشناسی استان اصفهان اضافه کرد : بررسی‌ها نشان می‌دهد استان اصفهان ۲۹ درصد نسبت به میانگین بلند مدت کمتر بارش دریافت کرده است.
حمیدرضا خورشیدی ادامه داد: همچنین مناطق غربی و سرچشمه‌ها ۴۰ درصد نسبت به میانگین بلند مدت کاهش بارش داشته است.
وی یادآور شد: در سرچشمه‌ها پوشش برف مناسب اما عمق آن نامناسب است از این رو با گرم شدن برف‌ها در اول اسفند روان آب‌ها به سمت پایین دست روان می‌شود که باید در این راستا برنامه ریزی صورت بگیرد.
مدیرکل هواشناسی استان اصفهان با اشاره به افزایش دما در اسفندماه گفت: افزایش دمای یک تا ۲ درجه به صورت نرمال در نیمه اول اسفند را شاهد هستیم همچنین در اواخر اسفند کاهش دما خواهیم داشت.
وی افزود: در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن بارش در ماه‌های اسفند و فروردین حالت طبیعی را طی می‌کند.
خورشیدی اظهارداشت: برنامه ریزی‌ها باید به گونه‌ای باشد که در ماه‌های گرم سال سد را برای شرب و کشاورزی از دست ندهیم.
وی تصریح کرد: از کشاورزان می‌خواهیم حداقل امسال برای کشت برنج برنامه ریزی نکنند که با کاهش آب روبه‌رو خواهیم شد.
اولویت اصلی حفظ کشت کشاورزان است
رییس سازمان جهاد کشاورزی گفت: با توجه به ذخیره مناسب در پاییز و ادامه کشت بهاره رهاسازی آب را با میزان مناسب آغاز کردیم.
مهرداد مرادمند خاطرنشان کرد: بعد از چند سال که کشت دیرهنگام داشتیم امسال در زمان مناسب کشت غله انجام شد.
وی تصریح کرد: کشت دیرهنگام هزینه زیادی برای کشاورزان داشت اما با پذیرفتن ریسک کشت انجام می‌شد و به ثمر می‌رسید.
رییس سازمان جهاد کشاورزی بیان کرد: امسال در نیمه دوم آبان رهاسازی آب صورت گرفت و کشت به موقع انجام شد اما متاسفانه پراکنش باران را در زمستان شاهد بودیم.
وی ادامه داد: برای حفظ آبیاری یک نوبت آبیاری داشتیم که اکنون باید به کشت آبان آب تعلق می‌گرفت تا شاهد از بین نرفتن محصولات باشیم.
مرادمند با بیان اینکه در زمان حاضر اولویت ارایه یک نوبت آب به کشاورزان برای به ثمر نشستن کشت پاییزه است، تصریح کرد: نمی‌توان زمان توزیع آب را به تاخیر انداخت زیرا محصول و آب پاییز که در اختیار کشاورزان بود و هزینه کود و شخم و بستر از بین می‌رود.
وی با اشاره به اینکه اولویت اصلی حفظ کشت است، تصریح کرد: اکنون در شرایط موجود کشت جدید نداریم و تنها حفظ کشت موجود در اولویت ما قرار گرفته است.
به گفته اعضای کارگروه سازگاری با کم آبی، ورودی آب به سد زاینده رود در سال جاری ۲۰۶ میلیون مترمکعب بوده که پیش بینی شده تا پایان سال آبی حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب ورودی آب به سد صورت بگیرد.
در این جلسه مسوولان، کارشناسان و نمایندگان صنف کشاورزی در این جلسه نقطه نظرات خود را درباره برنامه‌های سازگاری با کم آبی و برخی مسائل آب استان و کشاورزی مطرح کردند.
سه میلیون و ۸۹۰ هزار و ۱۸۸ نفر، جمعیت ساکن در استان اصفهان(۸۷ درصد شهری و ۱۳ درصد روستایی) را تشکیل می‌دهند و جمعیت این حوضه در استان چهارمحال و بختیاری ۸۸ هزار و ۱۷۲ نفر است که ۴۷ درصد از آن را شهری و ۵۳ درصد را روستاییان تشکیل می‌دهند.
صاحبنظران بر این باورند که توزیع پایدار و عادلانه آب در حوضه آبریز زاینده رود با توجه به توسعه اقتصادی و اجتماعی، همواره چالشی اساسی بوده، به همین دلیل قواعد تخصیص برای منابع با ارزش آب حوضه زاینده رود حدود ۵۰۰ سال پیش توسعه یافته که به احتمال زیاد اولین قواعد از این نوع در ایران است.
به باور کارشناسان، بی آبی بخش اعظم حوضه زاینده رود یک دهه اخیر خسارت‌های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی زیادی برجا گذاشته است، بر همین مبنا، آنان تنها راه برون رفت از این وضعیت را مدیریت یکپارچه، جامع نگر و علمی می‌دانند که باید با مشارکت منطقه‌ای و در سطح ملی مورد توجه قرار بگیرد.
اراضی کشاورزی اصفهان حدود ۵۶۳ هزار هکتار معادل ۳.۵ درصد از مساحت استان است که با توجه به محدودیت‌های منابع آب در سال‌های اخیر، تنها حدود ۲۹۰ هزار هکتار آن تحت کشت زراعی و باغی قرار می‌گیرد، در سال زراعی ۹۶- ۹۷ حدود ۲۱۰ هزار هکتار از مجموع اراضی کشاورزی استان به کشت محصولات زراعی اختصاص داشت که ۱۹۰ هزار هکتار آن زراعت آبی و ۲۰ هزار هکتار مربوط به زراعت دیمی بوده است.