شهروز حقی در حاشیه داوری مرحله نهایی رویداد ملی فهما در بخش سرود به خبرنگار معارف ایرنا گفت: امروز سرود به دلیل کم توجهی ها و توجه‌های غیرتخصصی برخی سازمان ها، ورود پول‌های بدون مدیریت، ورود نهادهای بدون تخصص و ارائه تعریف اشتباه از سرود در معرض خطر است.
وی افزود: پلی بک یا ادا درآوردن روی موسیقی ضبط شده کاری است که برخی گروه ها به تشویق بعضی سازمان‌های فرهنگی انجام می‌دهند. چون بار تبلیغاتی برای آنان مهم است و سرود آن را تامین می کند. یعنی اگر میکروفون های خاموش را به دست چند دانش آموز روی صحنه بدهند و یک سرود را از بلندگو پخش کنند و از دانش آموزان بخواهند تا ادا در بیاورند، نیاز آنان را تامین و تصور می کنند اشکالی ایجاد نمی‌شود در حالی که این کار اشکال تربیتی و هنری دارد و خروجی آن باعث می شود تعریف سرود به این شکل درآید.
متولیان مختلف در حوزه سرود
حقی با اشاره به برخی مشکلات این حوزه اظهار داشت: از یک طرف چند متولی در سرود داریم که می توان به فعالیت های آموزش و پرورش، بسیج و قسمت های مختلف فرهنگی سپاه، سازمان‌های نظامی و دولتی اشاره کرد که به صورت داخلی جشنواره برگزار می‌کنند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون های مساجد نیز متولی‌گری می‌کنند که اگر به شکلی تجمیع شده یا هماهنگ عمل می‌شد، شاهد کارهای موازی نبودیم.
وی از ضرورت مدیریت کلان فرهنگی در حوزه سرود سخن گفت و داشتن اطلاعات مربوط به زیرساخت ها را لازم دانست و گفت: هنوز نمی دانیم چند گروه سرود در کشور وجود دارد. البته برخی آمارها روی کاغذ وجود دارد ولی دقیق نیست.
ورود بدون راهبرد نهادها به حوزه سرود
حقی افزود: یکی از معضلات امروز در سرود ورود برخی مجموعه ها و نهادهاست که با پول کلان و بدون راهبرد وارد این حوزه شدند تا کاری انجام داده باشند و نتیجه آن تولید صدها قطعه بی کیفیت سرود و پخش آن بوده که اصلا سرود نیست و هویت و جهت سرود را در برخی موارد مخدوش می کند.
سازمان های دولتی و شبه دولتی که بدون تخصص و برنامه ریزی وارد می شوند در حالی که سرود بخشی از کلیت موسیقی کشور است و از طرف دیگر هر موسیقیدانی نمی تواند مربی خوبی باشد و در مجموع هنر نوحه، تواشیح و سرود حال و هوای ویژه دارد و نمی توان به صرف این که آوازی و شبیه به هم هستند، آنها را با هم مقایسه کرد.
این آهنگساز یکی دیگر از معضلات را توسعه ناهمگون سرود دانست و گفت: افرادی را در این حوزه مشغول می‌کنند که با فضای آن بیگانه هستند. مثلا به یک نفر که در حوزه موسیقی پاپ فعالیت خوبی داشته، سفارش آلبوم سرود می‌دهند که در واقع با تولید آلبوم خود سرود را بی هویت می کند.
وی عرضه کار خوب را بهترین راه برای مقابله با چنین کارهایی دانست و افزود: سازمان هایی مثل کانون‌های مساجد یا آموزش و پرورش که متولی این حوزه هستند، رسالت خود را فراموش نکنند و کار خود را به درستی انجام دهند.
حقی گفت: واقعیت سرود را باید در برخی جشنواره ها دید که گاهی جای رسانه ها آنجا خالی است. گاهی یک رویداد ورزشی دست چندم استانی در رادیو و تلویزیون و رسانه ها بازتاب دارد ولی خبر فستیوال هنری دانش آموزان کشور که بیش از سه هزار هنرمند در آن شرکت می کنند، در هیچ رسانه ای منتشر نمی شود و حتی بسیاری مسئولان فرهنگی از زمان و مکان آن اطلاع ندارند.
وی افزود: در چنین اوضاعی تلاش کانون های فرهنگی هنری مساجد برای ساماندهی و کار پایه‌ای سرود بسیار ارزشمند است. البته کانون های مساجد در گذشته نیز جشنواره هایی را برگزار کرده و شاهد حضور گروه های خوبی در مسابقات کشوری طی ۱۵ ساله گذشته بوده‌ایم.
جشنواره های سرود مساجد فعالیت باثباتی دارد
شاید بتوان گفت بیش از ۱۰۰ جشنواره سرود در سطح منطقه، استانی و کشوری برگزار می شود و من که تقریبا در تمام جشنواره های مهم سرود و موسیقی حضور داشته ام، می توانم بگویم جشنواره های سرود کانون های مساجد فعالیت های باثباتی داشته است.
نویسنده کتاب اصول و مبانی مربیگری سرود افزود: سرود یک فعالیت هنری است که بیش از این که به امکانات وابسته باشد به نیروی انسانی به ویژه مربی بستگی دارد و مربی در مسائل کمی و کیفی سرود تعیین کننده است.
وی اضافه کرد: برای اولین بار است که مسؤولان این رویداد ملی تلاش می‌کنند تا به صورت نظام یافته‌ای وارد حوزه سرود شوند تا ضمن ایجاد یک بانک اطلاعاتی و شناسایی گروه های سرود، به دسته بندی مربیان و کانون ها بپردازند که تاکنون در این حوزه چنین کاری صورت نگرفته و به همین دلیل هیچ مدیریت جامعی در این حوزه مانند سایر حوزه های فرهنگی اتفاق نمی افتد.
۸۰ درصد موفقیت در سرود به مربی بستگی دارد
این پژوهشگر موسیقی درباره آموزش و آماده سازی نیروی انسانی برای سرود اظهار داشت: ۷۰ تا ۸۰ درصد کار سرود به مربی بستگی دارد. چون اگر مربیان خوب و رشدیافته در زمینه های فرهنگی و هنری داشته باشیم، گروه های سرود خوبی خواهیم داشت وگرنه فعالیت ها و هزینه ها به نتیجه نخواهد رسید.
وی افزود: هر زمانی که سرود خوب تولید کردیم، شاهد بودیم که گروه های سرود به دنبال آن می روند ولی توجه نداریم که تعطیل کردن بعضی جشنواره ها چه آفاتی دارد. مثلا در سال ۹۲ جشنواره بزرگ سرود نغمه عشق را که توسط بسیج به عنوان یکی از جشنواره های معتبر و خوب بود، تعطیل کردند و در آن سال اعلام شد که سیاست آنان برگزاری سرود نیست و بسیج دانش آموزی که سال ها در این زمینه موفق عمل می کرد، از موضوع خارج شد.
حقی تعطیل کردن چنین جشنواره هایی را برای مدیران فرهنگی بدون هزینه دانست و آن را با تخریب یک ساختمان مقایسه کرد که مدیران مربوط مورد بازخواست قرار می گیرند.
عمر یک گروه سرود چقدر است؟
این پژوهشگر موسیقی درباره عمر گروه های سرود گفت: معمولا عمر گروه های سرود در مساجد بالاست. چون برخی گروه های سرود خاستگاه مدرسه ای دارند که معمولا در بازه سال تحصیلی به آن توجه می شود و هدف آنان شرکت در مسابقات است ولی در مساجد، کانون های فرهنگی تربیتی آموزش و پرورش، پایگاه های بسیج و کانون های فرهنگی هنری مساجد که فعالیت هایشان به سال تحصیلی محدود نیست، امکان فعالیت طولانی مدت وجود دارد.
وی تاکید کرد: البته این موضوع به مربی و نیروی انسانی بستگی دارد و سابقه برخی از عمر این گروه های سرود به ۲۰ سال نیز می رسد؛ به گونه ای که در برخی از استان ها دانش آموزانی را سراغ دارم که در دوره دبستان سرود می خواندند ولی پس از سال ها به عنوان مربی، شاعر و آهنگساز فعالیت خود را اداه دادند.
حقی سرود را محل تلاقی هنر و ا رزش های جدی انقلاب دانست و گفت: در هیچ فعالیتی نمی توان این دو موضوع را اینگونه به هم پیوند زد. سرود دارای ارزشی ذاتی است در حالی که افکار مختلف و سلیقه های گوناگون در سایر رشته های هنری حضور دارد. به همین دلیل کشورها سرود ملی دارند و چون آن را بسیار ارزشمند می دانند، حاضر نیستند چیز دیگری را جایگزین آن کنند.
انتقال تجربیات در قالب کتاب
وی درباره کتاب اصول و مبانی مربیگری سرود که در نشست خبری شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در دهه فجر به عنوان کتاب زیربنایی در حوزه سرود رونمایی شد، اظهار داشت: طرح اولیه این کتاب مربوط به ۱۵ سال پیش است. چون زمانی که برای آموزش مربیان سرود به شهرهای مختلف می رفتم، قرار شد مطالب را منتشر کنیم.
حقی با بیان این که نمونه مشابهی از این کار وجود ندارد، اضافه کرد: البته به صورت پراکنده آثاری درباره رهبری کر و گروه آوازی آن هم کتاب های ترجمه شده وجود دارد و اگرچه آثاری در بخش های مختلف موسیقی نوشته شده ولی نیاز به مجموعه ای داشتیم که تمام سرفصل های مورد نیاز یک مربی سرود را داشته باشد و تلاش کرده ام مطالب را به گونه ای طرح کنم که برای هنرمندان و علاقه مندانی همچون معلمان قابل استفاده باشد.
در حوزه های تئوری موسیقی، تاریخ موسیقی و آهنگسازی کارهای متعددی شده ولی آنچه سرفصل های یک مربی را تامین کند تاکنون یک جا جمع نشده بود و امیدوارم شاهد روزی باشیم که یک رشته دانشگاهی در سطح فوق دیپلم یا کارشناسی در دانشگاه علمی کاربردی برای مربی سرود راه اندازی شود. کتاب اصول و مبانی مربیگری سرود در ۲۳۷ صفحه و هشت فصل تالیف شده و شامل مجموعه تجربیات من و برخی پژوهشگران سرود و موسیقی است.
داوری مرحله نهایی فهما از شنبه (۲۶ بهمن) در ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد آغاز شد و تا اول اسفند ادامه داشت که داوران به ارزیابی آثار منتخب پرداخته و هشت شاخص اصلی در این داوری ها مورد توجه قرار گرفت.
داوران شاخصه قرآن و عترت را حجت الاسلام حمید محمدی، عباس سلیمی، مهدی قره شیخ لو و مجتبی کلباسی تشکیل دادند و فرهاد قائمیان، سیدسعید سیدزاده و انسیه شاه حسینی در بخش فیلم به داوری پرداختند. شهرام کرمی، کوروش زارعی و سیدحسین فنایی در بخش نمایش و شهروز حقی، امید عرفان پور و مسعود نکویی نیز در بخش سرود داوری کردند.
از دیگر داوران نیز می توان به حسین اسدی، مهدی عباسی و روح الله رازینی در شاخصه خلاقیت و نوآوری، بهروز مینایی، محمدرضا بهمنی و رضا باقری اصل در شاخصه فضای مجازی و رسانه، حجت الاسلام حجت الله ذاکر، امیرحسین آل اسحاق، رضا برزگر و شعبانعلی رمضانیان در شاخصه غنی سازی اوقات فراغت اشاره کرد.
فهمیه باب الحوائجی، محسن حاجی زین العابدینی و ابراهیم حیدری در شاخصه فرهنگ کتاب و کتابخوانی و حجج اسلام سیدناصر میرمحمدیان، احمدی، حجت گنابادی نژاد و رضا روستاآزاد در شاخصه پاسداشت مناسبت های ملی مذهبی داوری کردند.