«علیرضا ناصرپور» در نشست تخصصی همایش مالی ایران که روز گذشته در دانشگاه الزهرا برگزار شد، در خصوص ظرفیت ابزارهای مالی بورس کالا برای تامین مالی صنایع کشور و پروژه‌ها اظهار داشت: در بازار سرمایه، تامین مالی به ویژه در حوزه کالاها بر عهده دو بورس کالا و بورس انرژی است. در بورس کالای ایران بخشی از معاملات به صورت فیزیکی انجام می‌شود و بخشی نیز در قالب معاملات اوراق بهادار مبتنی بر کالا صورت می‌گیرد که معاملاتی همچون گواهی سپرده کالایی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر کالا و اوراق سلف موازی استاندارد از جمله آنهاست.
وی افزود: در معاملات فیزیکی که بخشی از معاملات بورس کالا و بورس انرژی را در بر می‌گیرد، عمده فعالیت به منظور ایجاد بستری شفاف برای کشف واقعی قیمت و معاملات کالاها به طور ویژه در حوزه کامودیتی‌ها صورت می‌گیرد و شرکت های عرضه کننده در این بخش اکثرا شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس هستند که به کمک این بازارها طی سالیان گذشته اقدام به فروش کالاهایشان کرده‌اند؛ اما طی سال‌های اخیر نیاز به تامین مالی در حوزه کالایی نیز برای این شرکت‌ها احساس شده است.
ناصرپور اضافه کرد: نیاز به تامین مالی شرکت ها در حوزه کالایی در حالی با گذشت زمان مطرح شد که در بورس کالا نیز برای آن ها راهکارهایی اندیشیده شد؛ به گونه ای که ابزارهایی همچون اوراق سلف موازی استاندارد و اوراق خرید دیِن کالایی دو ابزار مهم برای تامین مالی بنگاه های اقتصادی در حوزه کالایی است که در بورس کالا قابلیت استفاده دارند.
تامین مالی ۵۰ هزار میلیارد تومانی با ابزار سلف
وی با بیان اینکه سلف یک نوع معامله برای تامین مالی فروشنده هاست، گفت: یک کشاورز یا تولیدکننده به کمک معاملات سلف می تواند محصول خود را به نوعی پیش فروش کرده و سرمایه در گردش موردنیاز برای تولید آن محصول را تامین کند. به طوری که تولیدکننده با دریافت وجه معامله در قرارداد سلف، امکان تولید و تحویل کالا در زمان سررسید به مشتری را پیدا می کند که این نوع معاملات حدود ۳۰ درصد ارزش معاملات بورس کالا در حوزه بازار فیزیکی را به خود اختصاص می دهد. از ابتدای سال تاکنون نیز بالغ بر ۵۰ هزار میلیارد تومان سرمایه در گردش برای تولیدکنندگان به کمک معاملات سلف تامین مالی انجام شده است.
۶ هزار میلیارد تومان تامین مالی با اوراق سلف موازی
ناصرپور به تشریح ابزار مالی سلف موازی استاندارد نیز پرداخت و گفت: سلف موازی استاندارد همان معاملات سلف به همراه بازار ثانویه است به طوری که خریدار می تواند اوراق کالای خریداری شده را قبل از سررسید در بازار معاملات ثانویه معامله کند. در واقع این ابزار یک نوع صکوک اسلامی است که در کشور ما به این روش مورد معامله قرار می گیرد و از ابتدای فعالیت بورس کالا تاکنون حدود ۶ هزار میلیارد تومان تامین مالی در حوزه های کشاورزی، صنعتی و معدنی و پتروشیمی و فراورده های نفتی به کمک این ابزار انجام شده است.
تامین مالی این بار برای خریداران
وی به سازوکار معاملاتی «اوراق خرید دیِن» نیز به عنوان ابزار دیگر تامین مالی تولیدکنندگان اشاره کرد و گفت: سازوکار معاملاتی این ابزار معکوس اوراق سلف موازی استاندارد است و به خریدار کالا در تامین مالی کمک می‌کند و براساس آن فروشنده، کالا را به صورت اعتباری به خریدار می فروشد و اوراق خرید دیِن خود را با نرخ تنزیل در بازار ثانویه آن به سرمایه‌گذار می‌فروشد و به این ترتیب هم فروشنده پول خود را دریافت می‌کند و هم خریدار کالای موردنیاز خود را به صورت اعتباری خریده است.
معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا در پایان با بیان اینکه ابزارهای تامین مالی در بورس کالا ظرفیت بسیار بالایی برای تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی دارد، از امکان تامین مالی پروژه ها به کمک صندوق های کالایی و صندوق های پروژه در بورس های کالایی سخن گفت و افزود: این صندوق ها نیز یک ابزار نوین مالی هستند که می تواند در تامین مالی به صنایع کمک کند که تجربه استفاده از صندوق پروژه برای پروژه نیروگاهی مپنا در بورس انرژی یک نمونه تامین مالی از این طریق است و پیش بینی می شود این روند تامین مالی در آینده سرعت بگیرد.