رقابت زنان برای دستیابی به ۲۲۹ کرسی مجلس

انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی درحالی برگزار می شود، که در فضای رقابت ایام تبلیغات کاندیداها، حدس و گمان ها درباره چگونگی و ترکیب منتخبان مردم در این مجلس، به گونه ای است که از ابعاد مختلف نمی توان پیش  بینی دقیقی ارائه داد.

عمده حدس و گمان های صورت گفته در خصوص گرایش و وزن سیاسی مجلس یازدهم است؛ اما در این گزارش به یکی از مولفه های غیرسیاسی، اما مورد توجه جامعه می پردازیم. طی ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی مسئله تعداد حضور نمایندگان زن یکی از آمارهای حساسیت برانگیز خصوصا در ابتدای شروع به کار مجالس است. مولفه ای که تاثیر عمیق و به سزایی در دیده شدن، نیازها، مشکلات و مطالبات نیمی از جامعه دارد که معمولا از نگاه نمایندگان مردم مورد غفلت قرار می گیرد.

رکورد حضور زنان در مجالس شورای اسلامی، متعلق به دهمین دوره با حضور ۱۷ نماینده خانم از نقاط مختلف کشور است. البته در تمام ادوار مجالس شورای اسلامی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، همواره شاهد حضور زنان در میان نمایندگان منتخب مردم بوده ایم، اما کمیت حضور این زنان از حداقل ۴ نفر در سه دوره ابتدایی مجلس آغاز می شد و با رشدی قابل توجه در پنجمین دوره به ۱۴ نفر رسید. اما این روند رو به رشد در ادامه معکوس شد تا جایی که در هشتمین دوره مجلس تنها شاهد حضور ۸ نماینده زن بودیم.

افزایش چشمگیر سطح تحصیلات دانشگاهی بانوان طی چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و همچنین و رشد محسوس حضور موثر زنان در عرصه های مختلف علمی، فرهنگی،  اجتماعی و اقتصادی از مهمترین عواملی هستند که انتظار افزایش سهم زنان از کرسی های نمایندگی مجلس شورای اسلامی را مبدل به امری بدیهی و منطقی می کند. انتظاری که از دوره پنجم مجلس به بعد، متناسب با وضعیت حضور زنان ایرانی در مناسبات مختلف، رشد نداشته است.

اما در آستانه برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و خصوصا با توجه به بیانیه گام دوم رهبر معظم انقلاب که همه نگاه ها را به نسل های جوان تر جلب کرده است، امید وجود دارد که در مجلس یازدهم شاهد افزایش محسوس در تعداد کرسی های نمایندگان زن جوان، تحصیلکرده و متخصص ایرانی در بهارستان باشیم.

بر همین اساس در این گزارش مروری اولیه بر تعداد و امکان حضور نامزدهای زن در جریان رقابت انتخاباتی یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی داریم. این مرور بر اساس فهرست نهایی نامزدهای تایید صلاحیت شده ای است که روی وبسایت وزارت کشور قرار گرفته است.  با توجه به این که  بعضا برخی از نامزدها در آخرین لحظات از ادامه حضور در عرصه انصراف می دهند، ممکن است آمار ارائه در ذیل با آمار مربوط به نامزدهایی که در روز دوم اسفند در پای صندوق های رای خود را در معرض قضاوت مردم قرار می دهند، اندکی اختلاف داشته باشد.

آمار و ارقام نامزدهای زن مجلس شورای اسلامی

به هر ترتیب از میان حدود هفت هزار و ۱۰۰ نامزد نهایی معرفی شده، ۷۳۶ نفر زن هستند. به عبارت دیگر به نسبت حدود هر ۱۰ مرد، یک زن در این رقابت حضور دارد. همچنین به طور متوسط برای هر کدام از کرسی های ۲۹۰ گانه مجلس شورای اسلامی نیز حداقل ۲ خانم در رقابت ها حضور دارند.

اما این تناسب قابل قبول، زمانی به هم می خورد که بدانیم، تقسیم جغرافیایی زنان نامزد در حوزه های انتخابیه سراسر کشور، توزیع یکسانی ندارد. به عنوان مثال در استان تهران به طور متوسط برای هر کرسی نمایندگی حدود ۷ زن کاندیدا حضور دارند یا در استان های قم، گلستان و مرکزی برای هر کرسی بیش از ۳ کاندیدای خانم در انتخابات حضور دارند. اما در استان های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، و مازندران حتی نسبت یک زن کاندیدا برای هر کرسی استان هم برقرار نیست و تعداد خانم های کاندیدای حضور در مجلس کمتر از تعداد کرسی های استان در مجلس شورای اسلامی است.

در نتیجه چنین توزیع نامتناسب جغرافیایی مهمترین عدد این بررسی خود را نشان می دهد. برای تصاحب ۶۱ کرسی مجلس شورای اسلامی،  هیچ کاندیدای زن در  رقابت انتخابات حضور ندارد. به بیانی دیگر اگر مردان ایرانی در جریان رقابت های یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در صورت اقبال آرای مردمی، امکان و فرصت جلوس بر هر ۲۹۰ کرسی مجلس شورای اسلامی را دارند، اما این امکان و فرصت برای زنان ایرانی در ۲۲۹ کرسی وجود دارد. به عنوان مثال در استان تهران که گفته شد به طور متوسط برای هر کرسی نمایندگی ۷ کاندیدای زن در رقابت حضور دارند، اما در حوزه های انتخابیه پاکدشت، دماوند و هشتگرد، هیچ نامزد خانمی در رقابت انتخاباتی حضور ندارد. اما در حوزه انتخابیه تهران برای هر کرسی بیش از ۸ زن کاندیدا حضور دارند. بر اساس این بررسی مشخص می شود که در شهر تهران زنان بیشترین اقبال را برای قرار دادن خود در معرض رای مردمی داشته اند.

همچنین در این بررسی مشخص شد تنها در ۱۰ استان چهارمحال و بختیاری، بوشهر، خراسان شمالی، سمنان، قزوین، قم، گلستان، مرکزی، هرمزگان و یزد است که برای تمام کرسی های نمایندگی،  حداقل یک نامزد زن در رقابت انتخابات حضور دارند. یعنی در صورت اقبال گسترده مردمی تنها استان هایی که می توانند مجمع نمایندگان کاملا زنانه تشکیل دهند این ۱۰ استان خواهند بود.

البته نکته حائز اهمیت دیگری باعث می شود امید برای تشکیل مجمع نمایندگان کاملا زنانه، تقریبا غیرمحتمل به نظر برسد، این که حتی در میان ۲۲۹ کرسی که نامزدهای خانم امکان رقابت برای تصدی کرسی نمایندگی مجلس را دارند، تعداد زیادی از آن کرسی ها با تنها یک نامزد زن امکان رقابت برایشان فراهم شده است. به عنوان نمونه در استان یزد که چهار حوزه انتخابیه دارد و در هر حوزه یک کرسی نمایندگی در نظر گرفته شده و جزو لیست دهگانه استان هایی است که در تمام کرسی ها نامزد زن برای رقابت دارد، در هر حوزه تنها نام یک نماینده زن در لیست نهایی نامزدهای تایید صلاحیت شده بر روی وبسایت وزارت کشور دیده می شود.

راه سخت زنان برای رسیدن به کرسی های بهارستان

اگر این آمارها را در کنار نسبت ۱۰ به ۱ نامزدها مرد و زن در میان لیست نهایی نامزدها قرار بدهیم، آنگاه مشخص می شود راه زنان ایرانی برای کسب کرسی نمایندگی مردم در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی بسیار سخت تر از مردان است. اما با این وجود هنوز این امید می رود که در صورت اقبال و تایید مردم، بتوان در مجلس یازدهم رکورد حضور زنان در مجلس شورای اسلامی را تا حد معنا داری، نسبت به مجلس دهم افزایش داد.

انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و اولین میان‌ دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری دوم اسفند سال جاری برگزار می شود. بنا به اعلام ستاد انتخابات استان تهران، شمار افراد واجد شرایط حق رای در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و اولین میاندوره ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری در این استان، تعداد ۹ میلیون و ۶۴۴ هزار و ۹۸۱ نفر است که تعداد ۲۰۰ هزار و ۱۹۸ نفر رای اولی هستند.  

در کل کشور ۵۷ میلیون و ۹۱۸ هزار و ۱۵۹ نفر واجد شرایط رای دادن هستند که از این تعداد ۲ میلیون و ۹۳۱ هزار و ۷۶۶ نفر کسانی هستند که با رسیدن به سن ۱۸ سالگی برای اولین بار می توانند در انتخابات شرکت کنند. تعداد ۶ هزار و ۶۸۹ شعبه اخذ رای نیز در استان تهران برای انتخابات مجلس شورای اسلامی و میان دوره‌ای خبرگان رهبری پیش بینی شده که از این تعداد،  ۶ هزار و ۱۱۲ شعبه شهری، ۵۷۷ شعبه روستایی و ۴۶۱ شعبه سیار اخذ رای است.

با توجه به اینکه انتخابات مجلس شورای اسلامی و میان دوره‌ای خبرگان رهبری به طور همزمان در روز دوم اسفند ماه برگزار می شود در مجموع حدود ۱۳ هزار و ۳۷۸ صندوق اخذ رای و ۱۱ میلیون برگ تعرفه در شعب اخذ رای استان تهران پیش بینی و توزیع شده است.