به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قوه قضاییه، حجت الله علم الهدی رئیس پژوهشگاه قوه قضاییه در نشست بررسی ابعاد حقوقی و بین المللی ترور سپهبد شهید قاسم سلیمانی که عصر روز چهارشنبه در پژوهشگاه قوه قضاییه برگزار شد، با بیان اینکه هر چه از حادثه شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی می‌گذرد به برکات این شهادت عزتمندانه بیشتر پی می‌بریم، گفت: بیش از ۴۰ روز از شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و همراهان ایشان می‌گذرد و همانقدر که تلخی شهادت این شهدای بزرگوار را در کام خود احساس می‌کنیم، برکات این شهادت را نیز در منطقه و کشور بیشتر مشاهده می‌کنیم و شناخت ما از این شهید بزرگوار هم بیشتر می‌شود.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: ویژگی آدم‌های بزرگ این است که تا زمانی که هستند به خوبی شناخته نمی‌شوند و سال‌ها باید بگذرد تا به ابعاد شخصیتی شهدایی چون شهید سلیمانی پی ببریم.
رئیس پژوهشگاه قوه قضاییه به نقش دستگاه قضا در پیگیری ماجرای شهادت سردار شهید سلیمانی اشاره کرد و افزود: این جلسه برای بررسی ابعاد ترور ناجوانمردانه شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی برگزار شده چراکه شهادت ایشان ابعاد گسترده‌ای دارد و قوه قضاییه به عنوان متولی پیگیری حقوق عامه و منافع جمهوری اسلامی در این زمینه وظایفی بر عهده دارد.
علم الهدی در پایان اظهار کرد: پژوهشگاه به عنوان بازوی علمی و پژوهشی دستگاه قضا به محض شهادت حاج قاسم سلیمانی یک کار پژوهشی را در دستور کار قرار داد و این جلسه نیز در راستای همین فعالیت‌هاست.
ایران می‌تواند تقاضای خسارت معنوی کند
احمد مومنی‌راد استاد حقوق دانشگاه تهران به بررسی ابعاد حقوقی بین المللی شهادت حاج قاسم سلیمانی پرداخت و گفت: در حوزه مسائل حقوق بین الملل باید یک حرکت جدی جدید را درباره آنچه مرتبط با ایران است این است، آغاز کنیم و خوشحالم که پژوهشگاه قوه قضاییه این نهضت حقوقی جدید برای استیفای منافع ما در نظام بین الملل را آغاز کرده است.
وی با اشاره به اینکه در هیچ مقطعی از تاریخ مواجهه ما با دنیا تا این اندازه از لحاظ حقوقی پرمسئله نبوده است، اظهار کرد: مسائلی در حوزه بین المللی داریم که باید با استفاده از ساختار حقوق بین الملل به صورت منطقی با آن مواجه شویم.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: باید در این عرصه تلاش بسیجی‌وار داشته باشیم تا بتوانیم از ظرفیت‌های حقوق بین الملل برای استیفای حقوق خود حداکثر استفاده را داشته باشیم.
مومنی‌راد گفت: سوال ما این است که نهادهای متولی و مختلف چه عملکردی در مواجهه با موضوع شهادت حاج قاسم سلیمانی پس از ۴۰ روز از شهادت ایشان داشته‌اند؟
وی اقدام آمریکا در ترور سردار شهید سلیمانی را فاقد مشروعیت دانست و اظهار کرد: اقدامات سران آمریکا به هیچ وجه از منظر حقوق بین الملل قابل قبول و پذیرفتنی نیست.
استاد دانشگاه تهران افزود: ترور مقام عالی رتبه کشور ما در یک کشور ثالث به دستور مستقیم رئیس جمهور آمریکا از لحاظ اصول حاکم بر حقوق بین الملل پذیرفتنی نیست و هیچ معاهده و کنوانسیونی این موضوع را نمی‌پذیرد و این اقدام هیچ مبنای حقوقی ندارد.
مومنی راد افزود: علاوه بر گزارشگر سازمان ملل، حتی مقامات داخلی آمریکا نیز اقدام رئیس جمهور آمریکا را زیر سوال برده و آن را فاقد مشروعیت و بر خلاف حقوق بین الملل دانستند.
وی نقض حق حیات را نقض قاعده آمره در حقوق بین الملل دانست و گفت: در حقوق بین‌الملل هیچ قاعده‌ای بالاتر از حق حیات نداریم. ، سلب حیات سردار شهید سلیمانی نقض قاعده آمره است و این اصل از سوی آمریکا نقض شده و از منظر حقوق بین الملل قابل پیگیری و پیگرد است.
استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه هیچ جنگ رسمی میان ایران و آمریکا وجود نداشته و این اقدام در حقوق مخاصمات هم نمی‌گنجد، افزود: در این زمینه حتی پیمان مودتی که قبل از انقلاب با آمریکا امضا کرده بودیم کمتر از یکسال است که از سوی آمریکایی ملغی شده و به دلیل آنکه هنوز یکسال از خروج آمریکایی‌ها از این معاهده نگذشته، اقدام علیه سردار شهید حاج قاسم سلیمانی نقض معاهدات بین المللی به شمار می‌رود.
مومنی را د با بیان اینکه بر اساس اصل برابری دولت‌ها، مقامات هر کشوری در کشور دیگر مصونیت دارند، گفت: امروز مصونیت ایران نقض و علاوه بر آن فرمانده عراقی هم ترور شده که این مساله نقض حقوق بین‌الملل است.
وی با اشاره به اینکه بر اساس کنوانسیون ۱۹۷۴ باید با ناقضان حقوق ایران برخورد شود، اظهار کرد: در این ماجرا مصونیت ایران در یک کشور ثالث از سوی آمریکا نقض شده است.
استاد دانشگاه تهران اقدام آمریکا علیه سردار شهید سلیمانی را بر خلاف پیمان و معاهده عراقی‌ها با آمریکا دانست و تصریح کرد: ترور صورت گرفته که حتی منجر به شهادت یک مقام عالی رتبه عراق نیز شد، نقض دیگری بود که آمریکایی‌ها در امور بین الملل انجام دادند.
وی با بیان اینکه ما می‌توانیم علاوه بر خسارت مادی، به عنوان خسارت معنوی هم علیه دولت آمریکا طرح دعوی کنیم، گفت: یکی از مواردی که در بحث خسارت معنوی می‌توان به آن پرداخت جریحه‌دار شدن احساسات افراد و اشخاص است.
مومنی راد با اشاره به پیگیری چندین پرونده بین‌المللی در خصوص طرح دعوی به علت خسارت معنوی در شورای امنیت، اظهار کرد: ضرر ناشی از محروم شدن از لذت زندگی موضوعی است که در حقوق بین الملل به آن پرداخته شده و آمریکایی‌ها این بخش از موضوعات حقوق بین الملل را زیر سوال بردند که این امکان را فراهم می‌کند تا ایران نسبت به آمریکا از حیث خسارت معنوی طرح دعوی کند.
استاد دانشگاه تهران با اشاره به احساسات مردم در مراسم تشیع شهید سلیمانی گفت: ترور شهید سلیمانی احساسات میلیون‌ها نفر را جریحه‌دار کرد و ما از نظر حقوقی و فنی می‌توانیم با طرح دعوی مساله را پیگیری کنیم.
دادگاه‌های داخلی می‌توانند علیه آمریکا به عنوان دولت تروریستی طرح دعوی کنند
احمد اصانلو، معاون قضایی رییس کل دادگاه‌های عمومی وانقلاب تهران در بخش دیگری از این نشست اظهار کرد: شهید سلیمانی مبارزی بود که دنیا مدیون اوست، اگر داعش متلاشی نمی‌شد و می‌توانست حکومت خود را توسعه دهد، چه جنایاتی به نام اسلام در دنیا رخ می‌داد. همه می‌دانیم همین داعش تا حدی پیش رفت که اروپایی‌ها نیز احساس ناامنی می‌کردند.
وی افزود: داعش بدون شک زائیده دست آمریکایی‌ها بود و آنها می‌خواستند از داعش علیه جبهه مقاومت استفاده کنند اما حاج قاسم سلیمانی سردمدار از بین رفتن داعش بود و به همین دلیل دنیا باید خود را مدیون ایشان بداند.
اصانلو با بیان اینکه شهید سلیمانی به معنای واقعی کلمه قهرمان بود، اظهار کرد: رسانه‌های غربی سعی می‌کنند که نام و یاد ایشان را در سکوت نگه دارند اما امروز ما می‌بینیم که در اکثر کشورهای دنیا نام ایشان مطرح شده و تحولی ایجاد کرده است.
معاون قضایی رییس کل دادگاه‌های عمومی وانقلاب تهران با اشاره به اینکه حقوق بین الملل به معنای زور سازمان یافته است، تصریح کرد: حقوق بین الملل شامل قواعدی است که توسط زورگویان عالم مانند آمریکا مهیا شده است لذا مانع فعالیت ما در پیگیری حقوقی و بین المللی شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی همین زور سازمان یافته آمریکا و عیادی آنهاست.
وی افزود: قاعده مصونیت قضایی دولت‌ها می‌تواند به عنوان ابزاری علیه اقدام تروریستی آمریکا مطرح شود و به عنوان نقض حقوق بین الملل آن را مطرح کرد.
اصانلو با اشاره به اینکه خوشبختانه در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران این ظرفیت وجود دارد که در بعد داخلی در قالب یک دعوای حقوق تمام عیار علیه مقامات آمریکا اقدام کنیم، گفت: در قوانین ما پیش بینی شده و این ظرفیت وجود دارد که دادگاه‌های داخلی علیه دولت‌های خارجی بر مبنای اینکه اقدامات طرف مقابل ناقض قواعد حقوق بین الملل یا اقدام تروریستی باشد، طرح دعوی کنند.
درخواست از عراقی‌ها برای پیگیری حقوقی ترور شهید سلیمانی
در ادامه نشست حسین شیخ الاسلام، معاون امور بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی اقدام آمریکا علیه حاج قاسم سلیمانی را یک جنایت بزرگ دانست و اظهار کرد: آنها علیه ما اعلان جنگ نکرده بودند که چنین کاری را انجام داده و هم حاکمیت عراق را نقض کردند و هم سردار شهید ما را به همراه یارانش به شهادت رساندند.
وی با بیان اینکه وظیفه داریم موضوع شهادت حاج قاسم سلیمانی را در ابعاد بین المللی پیگیری کنیم، گفت: باید توجه داشت که این اولین باری نیست که آمریکایی‌ها حقوق بین الملل را نقض می‌کنند اما متاسفانه به دلیل زورگویی آنها، این عهدشکنی‌ها و نقض حقوق بین الملل قابل پیگیری امیدوار کننده نیست.
شیخ‌الاسلام افزود: در یک تبادل منطقه‌ای به ویژه خود عراق می‌توانیم دیپلماسی خود را فعال کنیم تا از عراقی‌ها بخواهد به عنوان یک کشور مستقل که مهمانی از کشور ما داشته‌اند، این ماجرا را پیگیری کنند.
معاون امور بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه موضوع شهادت حاج قاسم سلیمانی از نظر تبلیغاتی ابعاد خوبی داشت، تصریح کرد: آمریکایی‌ها از ابتدای انقلاب به دنبال ایجاد اختلاف میان ملت ایران و عراق بودند اما با شهادت شهدای ایرانی و عراقی در این حادثه، این طرح آمریکایی‌ها خنثی شد و شهدای ما بر دوش ملت عراق و شهدای عراقی بر دوش ملت ایران تشییع شد.
آمریکا جنگ را جایگزین حقوق کرد
محمدهادی ذاکر حسین استاد دانشگاه تهران در بخش دیگری از این نشست درباره ابعاد حقوقی و بین المللی اقدام آمریکا، اظهار کرد: آمریکا با توسل به زور و بدون در نظر گرفتن قوانین بین المللی جنگ را جایگزین حقوق کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه آمریکا با مقدم دانستن جنگ به حقوق، یک انحراف در مسائل بین المللی به وجود آورد، گفت: آمریکا در جنگ حقوقی دستش نسبت به ایران و نیروهای نظامی ایران خالی بوده و به همین دلیل به زور متوسل شد.
ذاکر حسین همچنین افزود: می‌توانستیم پیش از شهادت حاج قاسم سلیمانی جنگ حقوقی علیه آمریکا را آغاز کرده و هزینه انجام هر گونه اقدام نظامی توسط آمریکایی‌ها را بالا ببریم.
استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: اگر در جنگ علیه داعش و حضور در سوریه پیوست حقوقی برای اقدامات نظامی خود همراه می‌کردیم و دیپلماسی ما نیز به جای اقدامات واکنشی رفتار کنشی از خود نشان می‌داد، دیگر آمریکا جرات پیدا نمی‌کرد که در شهادت سردار سلیمانی به صراحت اعلام کند که یک گروه تروریستی را هدف قرار داده است.
وی با بیان اینکه در نبود جنگ، صلح وجود دارد، مطرح کرد: یک قتل فراقضایی بدون دادن حق دفاع، حق حیات را از یک مقام عالی رتبه کشورمان سلب کرد و این نقض قوانین و قواعد بین المللی است. مجرمانه بودن و آشکار بودن نقض حقوق بشر در این ماجرا زمانی قابل مشاهده است که می‌بینیم مسئولان سازمان ملل نیز این اقدام را غیر قانونی دانستند.
ذاکر حسین با بیان اینکه دولت عراق تحقیقات لازم در زمینه شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی و همراهان ایشان را آغاز کرده است، گفت: سران دولت‌ها حتی با ارتکاب جنایت بین المللی دارای مصونیت هستند که این امر در قبال حاج قاسم سلیمانی انجام نشد و ایشان در شرایطی به شهادت رسید که مهمان دولت عراق بود.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه در حقوق کیفری بین المللی باید واقع گرایانه رفتار کنیم، عنوان کرد: شرایط در سطح بین المللی برای تشکیل دادگاه بین المللی وجود ندارد چراکه تصمیم گیری با این مسئله بر عهده شورای امنیت است و این شورا در اختیار آمریکایی‌هاست و عملا چنین امکانی شدنی نیست.
وی افزود: بحث تحقیق و حقیقت یابی در اینجا مهم است و در چنین مواقعی شاهد این هستیم که دولت‌ها وارد جنگ روایت‌ها می‌شوند. ما باید تلاش کنیم تا در جنگ روایت‌ها پیروز شویم.
ذاکر حسین با بیان اینکه یکی از راهکارهای لازم درخواست تشکیل یک کمیته حقیقت یاب از سوی ایران است، گفت: در این زمینه دولت‌های ذیربط حق دارند از دبیر کل سازمان ملل چنین درخواستی داشته باشند و در این مسئله البته همراهی دولت عراق برای تشکیل کمیته حقیقت یاب لازم است.
صدور رای انقلابی در یک دادگاه داخلی علیه ترامپ
حسین امیرعبداللهیان دستیار ویژه رئیس مجلس در ادامه نشست به اهمیت ورود قوه قضاییه به بررسی ابعاد حقوقی و بین المللی شهادت حاج قاسم سلیمانی پرداخت و گفت: نظر به اینکه پژوهشگاه قوه قضاییه این ابتکار را به خرج داد تا به بررسی ابعاد مختلف اقدامات حقوقی و بین المللی شهادت حاج قاسم سلیمانی بپردازد، نتایج حاصل از این جلسه نیز می‌تواند مبنای پیگیری‌ها و تصمیم گیری‌های قوه قضاییه باشد.
وی در ادامه از ابتکار ریاست دستگاه قضا در زمینه پیگیری شهادت حاج قاسم سلیمانی تشکر کرد و گفت: این اقدام آقای رئیسی را قابل تحسین می‌دانم که یک قاضی ویژه را برای پیگیری پرونده شهادت حاج قاسم سلیمانی قرار دادند.
امیرعبداللهیان همچنین خاطر نشان کرد: قراراست دادگاهی تشکیل دهیم که علیه ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا و فردی که دستور ترور سردار شهید حاج قاسم سلیمانی را صادر کرده است اعلام جرم کرده و رای صادر کند. بنابراین نیازمند یک کمیته تحقیق هستیم که بتواند بررسی‌های ویژه در این زمینه را انجام دهد.
دستیار ویژه رئیس مجلس همچنین افزود: درباره شخصیت سردار سلیمانی موضوعات مختلفی در ۴۰ روز گذشته مطرح شده و من می‌خواهم به این موضوع بپردازم که سردار سلیمانی چه کرد؟ مهترین کاری که ایشان انجام داد این بود که ترتیبات مهم امنیتی و سیاسی منطقه را که آمریکایی‌ها بنا داشتند آن را در دست بگیرند، برهم زد. ترتیباتی که در تامین امنیت ایران و منطقه تاثیر بسزایی داشت و مانع از فعالیت داعش و رسیدن آمریکایی‌ها به هدف شان شد.
وی با اشاره به اینکه پس از سقوط شاه در ایران ما شاهد ترتیبات سیاسی و امنیتی جایگزین در منطقه نبودیم، تصریح کرد: آمریکایی‌ها در ۲ دهه اول بعد از انقلاب به دنبال این بودند که با تغییر نظام جمهوری اسلامی ترتیبات مورد نظر خود را در منطقه رقم بزنند و در این ترتیبات جمهوری اسلامی ایران هیچ جایگاهی نداشت و به دنبال حذف تفکرات جمهوری اسلامی ایران بودند.
امیرعبداللهیان افزود: از یک سو آمریکایی‌ها نتواستند در طول ۴۰ سال گذشته ترتیبات سیاسی و امنیتی مد نظر خود را در منطقه به وجود آورند و از سوی دیگر با اقداماتی که جمهوری اسلامی و در خط مقدم آن سردار سلیمانی انجام داد، این جمهوری اسلامی بود که محور مقاومت را به عنوان یک ترتیب سیاسی و امنیتی برای منطقه ایجاد کرد.
دستیار ویژه رئیس مجلس گفت: محور مقاومت همان ترتیب سیاسی و امنیتی بود که مانع تغییر راهبردی آمریکا با ایجاد داعش در منطقه شد. در نهایت این ایستادگی محور مقاومت بود که منجر به افزایش میزان امنیت ایران و البته کشورهای منطقه شد.
وی با بیان اینکه ابتدا باید یک رای انقلابی علیه سران آمریکا و مسئولان مرتبط به ترور سردار شهید سلیمانی در دادگاه جمهوری اسلامی ایران صادر شده و سپس با تشکیل کمیته تحقیق، موضوعات جزئی تر مورد بررسی قرار گیرد، گفت: باید به سرعت یک قاضی از کمیته تحقیق به عراق بفرستیم تا اطلاعات لازم را در این زمینه جمع آوری کند.
امیرعبداللهیان افزود: از یک سو به بررسی محل حادثه گرفته تا دیدار و گفتگو با بالاترین مقام عراق از بعد قضایی پرداخته واز سوی دیگر نیز یک دادگاه داخلی ترامپ را به عنوان فردی که اقدام تروریستی علیه یکی از نیروهای حاکمیتی عضو سازمان ملل متحد انجام داده، محکوم کند.
دستیار ویژه رئیس مجلس با بیان اینکه ترامپ در منطقه و در کشورهای مختلف دنیا شرکت‌ها و سرمایه گذاری‌های فراوانی کرده، گفت: در نهایت باید نتایج این دادگاه به دنیا اعلام شود که ترامپ تروریست است و همه اماکن و شرکت‌ها و اموال آمریکا در دنیا مشمول تروریستی بودن شوند. اعلام تروریستی بودن اموال و شرکت‌های ترامپ می‌تواند یک اقدام روانی جدی را در این شرکت‌ها ایجاد کند.
وی افزود: در بین دوستداران حاج قاسم سلیمانی در منطقه هزاران حقوق دان وجود دارند که با ساز و کارهای مد نظر خود می‌توانند کمک شایانی به پیگیری‌های ابعاد حقوقی و بین المللی داشته باشند. حقوق دان‌های سایر کشورها نیز می‌توانند در پیگیری قضایی موضوع کمک رسان قوه قضاییه باشند.
امیر عبداللهیان خاطرنشان کرد: برای تکمیل پروسه انتقام گیری از آمریکایی‌ها، دستگاه قضایی می‌تواند یک جنجال مهم علیه آمریکایی‌ها ایجاد کند و باید به این نکته توجه داشت که دادگاه کشوری قرار است علیه سران آمریکا رای صادر کند که پشتوانه میلیونی حمایت مردمی را با خود همراه دارد و امید داریم که این رای هر چه سریعتر صادر شود.
جنایت علیه حاج قاسم سلیمانی نقض امنیت بین المللی است
در ادامه نشست سیدرحیم عقیق، مدرس و پژوهشگر با بیان اینکه باید مشخص شود این جنایت علیه حاج قاسم سلیمانی ترور بوده یا جرم، اظهارکرد: طی نظرخواهی‌هایی که صورت گرفته ترور حاج قاسم سلیمانی نقض منشور حقوق بین الملل و سازمان ملل متحد بوده است.
وی با اشاره به اینکه جنایت علیه حاج قاسم سلیمانی نقض امنیت بین المللی است، گفت: طبق ماده ۳ موافقت نامه عراق این امر نقض حقوق بشر بوده و به طور کلی باید بگوییم که نقض حقوق بین الملل بشر دوستانه محسوب می‌شود.
این پژوهشگر بیان کرد: ما با آمریکا جنگ رسمی نداشتیم بنابراین این اقدام امریکا جنایت و قابل تعقیب است.
عقیق با اشاره به اینکه در این زمینه دولت و خانواده‌های آسیب دیده می‌توانند شاکی باشند، افزود: رسیدگی به این جنایت باید تسریع یابد و ما می‌توانیم هم به صورت کیفری و مدنی این موضوع را پیگیری کنیم.
وی با اشاره به اینکه در کشور عراق نیز می‌توانیم موضوع را مورد بررسی قرار دهیم، گفت: تشکیل کمیته حقیقت‌یاب کار خوب و موثری است که امیدواریم سودمند باشد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: جمع‌آوری اسناد و مدارک باید با سرعت بالا انجام شود.