به گفته متخصصان نیازی نیست که برای مقابله با کروناویروس همه شهروندان از ماسک تنفسی استفاده کنند بلکه تنها استفاده افراد مبتلا به تب، آبریزش بینی و سایر علائم سرماخوردگی و آنفلوانزا و نیز کادر درمان لازم است تا انتقال ویروس بین مبتلایان و افراد سالم کاهش یابد.
با این حال تبلیغات پرحجم و القای ترس و وحشت در فضای مجازی بویژه از زمان اعلام رسمی اولین ابتلا به کروناویروس این تصور را برای بسیاری از مردم ایجاد کرده که بدون ماسک احتمال مبتلا شدن به کرونا بسیار زیاد است؛ همین تصور سبب هجوم گسترده برای خرید انواع ماسک شد.
در همان روز سوم اسفند ماسک، ژل ضدعفونی کننده و الکل در بازار نایاب و فضا برای فرصت طلبی محتکران، سوداگران و دلالان مهیا شد. ماسک جراحی ساده که بنابر اعلام مدیرکل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت باید به قیمت ۴۱۰ تومان به دست مصرف کننده می رسید، به یکباره سر به فلک کشید.
آنچنان که رییس هیات امنای صرفه‌جویی ارزی وزارت بهداشت بیان کرد: سوداگران، استفاده از ماسک را بهانه‌ای کرده بودند تا بتوانند ماسک‌ها را گران‌قیمت و با ۱۰ تا ۲۰ برابر و حتی در برخی موارد تا ۳۰ برابر قیمت به فروش برسانند.
قیمت ماسک جراحی ساده در حالی به سه تا بیش از ۱۲ هزار تومان رسید که به گفته پزشکان عمر آن حدود ۲ ساعت بیشتر نیست سپس باید دور انداخته شود.
احتکار ماسک برای بالا بردن قیمت آن کار را به جایی رساند که میلیون ها ماسک به جای بازار فروش سَر از انبارهای محتکران درآورد. جانشین پلیس امنیت اقتصادی هفتم اسفند گفت: طبق آمار جمع بندی شده از سراسر کشور تاکنون ۶ میلیون و ٢۴٨ هزار ماسک کشف و پرونده تخلفات با حمایت و هماهنگی قضات تعزیرات و قوه قضاییه در حال رسیدگی است.
با توجه به این اعلام آمادگی داروسازان برای توزیع بدون سود ماسک و سایر اقلام پزشکی در جامعه، به نظر می رسد اگر وزارت بهداشت به دنبال توزیع رایگان اقلام بهداشتی هم باشد، باید به سراغ گسترده‌ترین، بهداشتی‌ترین و در دسترس ترین کانال توزیع کشور یعنی داروخانه ها برود بویژه اینکه این صنف دست‌کم زیر نظارت سه نهاد دولتی هم هست.
به گفته سهراب بهرامی «بلافاصله در محل کشف اقلام، دستور توزیع صادر و به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تحویل می شود.»
گرانی ماسک نه فقط در شبکه غیرقانونی توزیع که حتی در کانال های توزیع قانونی هم چشمگیر بود.
بنابر اعلام شهرام افضلی، رییس انجمن داروسازان استان کرمانشاه، «به دنبال افزایش تقاضا و ضعف نظارتی در حوزه تولید و توزیع تجهیزات و اقلام حفاظت فردی، ماسک های تنفسی در برخی مواقع با ۵۰۰ درصد افزایش قیمت نسبت به قبل از شیوع بیماری کرونا در اختیار داروخانه‌های استان قرارداد گرفت.» یعنی افزایش قیمت از طرف کارخانه‌ها و شرکت های توزیع‌کننده آنها.
بخشنامه قابل تامل
در این آشفته بازار ناگهان اعلام شد که داروخانه‌ها مجاز به توزیع ماسک برای شهروندان نیستند. بنابر بخشنامه دوم اسفند مدیرکل امور تجهیزات و ملزومان وزارت پزشکی وزارت بهداشت، مسوولیت توزیع ماسک باید در اختیار هیات امنای صرفه جویی ارزی وزارت بهداشت قرار گیرد.
رییس سازمان غذا و داروی کشور هم چهارم اسفند گفت: توزیع انواع ماسک تنها از طریق هیات امنای صرفه‌جویی صورت خواهد گرفت و داروخانه‌های سطح شهر می‌تواند تنها به عرضه موجودی انبار خود (که قبل از ابلاغ این بخشنامه خریداری شده است) و در حد مصرف شخص متقاضی اقدام کنند.
به گفته محمدرضا شانه‌ساز، داروخانه‌ها تا اطلاع ثانوی اجازه خرید مجدد از شرکت توزیع را به هیچ عنوان ندارد.
مهدی یوسفی، رییس هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران وزارت بهداشت نیز چهارم اسفند به ایسنا گفت: ما ماسک‌ها را خریداری کرده و به معاونت بهداشتی وزارت بهداشت تحویل می‌دهیم تا آنها را در پایگاه‌های سلامت، خانه‌ها و مراکز بهداشت به خانواده‌ها تحویل دهند.
تا چند روز پس از این بخشنامه خبری از توزیع ماسک رایگان نبود و اکنون این کار در برخی مراکز بهداشت به صورت محدود انجام می شود.
بازار داغِ ماسک غیربهداشتی و گران
در واقع بستن دست و بال داروخانه ها، شرایط عرضه ماسک را هنوز به حالت عادی برنگردانده و کمبود ماسک و عرضه محدود، غیربهداشتی و گران آن در خارج از شبکه قانونی توزیع همچنان ادامه دارد.
بسیاری از شهروندان همچنان داروخانه ها را مسوول توزیع ماسک می دانند اما پس از مراجعه به آنها دست خالی باز می گردند زیرا اندک موجودی ماسک در داروخانه ها همان روز سوم اسفند به فروش رفت.
به گزارش خبرنگار ایرنا، قیمت ماسک‌های یک بار مصرف ۵۰۰ تومانی این روزها در بازار کرمانشاه به چهار هزار تومان نیز می رسد و ماسک‌های فیلتردار بسته به انصاف فروشنده‌ها از ۲۷ هزار تومان تا ۴۵ هزار تومان عرضه می شوند؛ آن هم در حالی که این اقلام بهداشتی خارج از داروخانه ها و در اماکن غیربهداشتی عرضه می شوند.
برخی سوپرمارکت ها، نانوایی‌ها، فروشگاه های لوازم یدکی خودرو، ابزار و یراق فروشی ها و دست فروش‌ها از جمله مکان هایی هستند که در نبود نظارت نهادهای مسئول اقدام به عرضه انواع ماسک با قیمت های بالا می کنند.
از سوی دیگر شهروندان از بخشنامه سازمان غذا و دارو بی اطلاع هستند و روزانه هزاران نفر از آنان به تجربه گذشته برای تهیه ماسک به داروخانه های استان مراجعه می کنند و برای آنان پذیرفتنی نیست که داروخانه ماسک نداشته باشد.
محسن نجفی، عضو هیات مدیره انجمن داروسازان خراسان رضوی در این باره به ایرنا گفت: هم اکنون ماسک در خارج از داروخانه‌ها و سیستم بهداشتی عرضه شده و به دست مردم می‌رسد که این شرایط یک جو رسانه‌ای علیه داروخانه‌ها ایجاد کرده است.
با وجود بخشنامه ممنوعیت عرضه ماسک در داروخانه ها، دانشگاه علوم پزشکی استان قم راهی جز کمک گرفتن از داروخانه ها برای رساندن بهداشتی ماسک تنفسی به مردم نداشته است.
داروخانه ها، بهترین کانال توزیع
به اعتقاد مسوولان وزارت بهداشت با جلوگیری از توزیع ماسک از طریق شرکت های توزیع دارویی و تجهیزات پزشکی و داروخانه‌ها می توان جلوی تخلفات فعلی را گرفت در حالیکه رویدادهای چند روز اخیر نشان داد که داروخانه‌ها یک شبکه توزیع قابل اعتماد و نظارت برای رساندن اقلام بهداشتی به دست شهروندان هستند.
دبیر انجمن داروسازان استان کرمانشاه گفت: به جای ممنوع کردن توزیع ماسک به دلیل احتکار یا گرانفروشی، بهتر است مسوولان مرجع ایجاد مفسده را پیدا و با آن برخورد کنند.
کاوه سالارمند در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: داروخانه‌ها ماسک را از شرکت های تجهیزاتی که نماینده تولیدکنندگان و کارخانه‌ها هستند تهیه می کنند بنابراین نظارت بر چند کارخانه تولیدکننده به مراتب راحت‌تر و بهتر از نظارت بر هزاران واحد صنفی توزیع کننده است.
او با بیان اینکه حدود ۱۳ هزار داروخانه در کشور وجود دارد، گفت: هیچ شهری بدون داروخانه نیست و در واقع ما ۱۳ هزار کانال توزیع داریم که یک شبکه منظم با قابلیت نظارت های چندگانه است؛ شبکه ای که به راحتی در دسترس همه مردم قرار دارد و تهیه ماسک و سایر اقلام بهداشتی از آنها بسیار راحت است.
شاید به همین دلیل است که با وجود بخشنامه ممنوعیت عرضه ماسک در داروخانه ها، دانشگاه علوم پزشکی استان قم راهی جز کمک گرفتن از داروخانه ها برای رساندن بهداشتی ماسک تنفسی به مردم نداشته است.
این دانشگاه پنجم اسفند لیست ۳۶ داروخانه توزیع‌کننده ماسک در قم را اعلام کرد و از شهروندان خواست که ماسک و مواد ضدعفونی کننده خود را از این داروخانه ها تهیه کنند.
آمادگی داروسازان برای توزیع بدون سود
در همین راستا رییس انجمن داروسازان استان کرمانشاه در نامه‌ای به شانه ساز، معاون وزیر بهداشت و رییس سازمان غذا و دارو تاکید کرده است که بخشنامه مدیرکل امور تجهیزات و ملزومات پزشکی نه تنها دسترسی مردم به اقلام ضروری حفاظت فردی را قطع کرده بلکه با نادیده گرفتن خدمات همکاران داروساز در عمل منجر به ایجاد حس بدبینی و بی اعتمادی در سطح جامعه نسبت به سلامت کاری داروخانه ها شده است.
برخی سوپرمارکت ها، نانوایی‌ها، فروشگاه های لوازم یدکی خودرو، ابزار و یراق فروشی ها و دست فروش‌ها از جمله مکان هایی هستند که در نبود نظارت نهادهای مسئول اقدام به عرضه انواع ماسک با قیمت های بالا می کنند.
هرام افضلی، تاکید کرده که این بخشنامه در واقع می‌تواند به عنوان یکی از دلایل گسترش بیماری کرونا نیز مطرح باشد زیرا باعث ایجاد بازار سیاه و افزایش بیش از پیش قیمت‌ها و عرضه ماسک با قیمت های بسیار نامعقول‌تر از روزهای گذشته توسط دلالان و دستفروشان شده است.
رییس انجمن داروسازان استان کرمانشاه با انتقاد از تصمیمات غیرکارشناسی که سبب بی اعتمادی به نظام درمانی و جامعه داروسازی می‌شود، گفته است که داروسازان استان آماده اند تا اقلام ضروری موردنیاز مردم را با قیمت مصوب فروش شرکت های توزیع و بدون دریافت هرگونه سودی به شهروندان عرضه کنند و دوشادوش سایر زحمتکشان جامعه پزشکی کشور در راستای رفع بحران ایجاد شده خدمت نمایند.
با توجه به این اعلام آمادگی داروسازان برای توزیع بدون سود ماسک و سایر اقلام پزشکی در جامعه، به نظر می رسد اگر وزارت بهداشت به دنبال توزیع رایگان اقلام بهداشتی هم باشد، باید به سراغ گسترده‌ترین، بهداشتی‌ترین و در دسترس ترین کانال توزیع کشور یعنی داروخانه ها برود بویژه اینکه این صنف دست‌کم زیر نظارت سه نهاد دولتی (دانشگاه علوم پزشکی، وزارت صنعت و تعزیرات) هم هست و تخلف در آن همواره بسیار اندک بوده است.
براساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه تا هفتم اسفند یک مورد تست ابتلا به ویروس کرونا در کرمانشاه مثبت اعلام شده که بیمار مذکور پس از اقدامات درمانی و مراقبت‌های پرستاری بهبود یافته و از بیمارستان ترخیص شده است.
بر اساس اعلام وزارت بهداشت تاکنون ۱۴۱ شهروند در ۲۰ استان کشور به ویروس کرونا مبتلا شده اند که ۲۲ نفر از آنها فوت کرده و ۵۴ نفر نیز بهبود یافته و از بیمارستان ترخیص شده اند.